درباره تعاریف حقوقی این موضوع با مهدی دانش‌یزدی، کارشناس مسائل حقوق بین‌الملل و معاون سابق نمایندگی کشورمان در سازمان ملل گفت‌وگو کرده‌ایم. آقای دانش‌یزدی اکنون مشاور حقوقی و بین‌المللی وزیر امور خارجه کشورمان است.
- از نظر حقوقی، الان فلسطینی‌ها چه جایگاهی دارند و بعد از تصویب درخواستشان در سازمان ملل چه جایگاهی خواهند یافت؟
الان فلسطینی‌ها در سازمان ملل، موقعیت ناظر با وضعیت خاص دارند. کشورها در سازمان ملل یا عضو هستند یا ناظر. در منشور سازمان ملل فقط درباره اعضا صحبت می‌شود و فقط عضو را به رسمیت می‌شناسند نه ناظر را. الان فلسطینی‌ها ناظری هستند که وضعیت خاص دارند. در سازمان ملل ما انواع ناظر داریم که البته تقسیم‌بندی‌های آن در هیچ کجا نوشته نشده و قانونی درباره انواع ناظرها و موقعیت آنها وجود ندارد. مبنای این تقسیم‌بندی‌ها قدرت چانه‌زنی و امتیاز‌گیری است.
- الان به غیر از فلسطینی‌ها کشور یا طرف دیگری هست که در سازمان ملل موقعیت ناظر با موقعیت خاص داشته‌باشد؟
بله، بعضی سازمان‌ها و نهادها مانند اکو هستند که ناظر هستند. فلسطینی‌ها سال‌ها تلاش کردند و با سختی بسیار، مراحل مختلفی را طی کردند تا رسیدند به جایگاه ناظر با موقعیت خاص تا بتوانند در سازمان ملل، دفتر و نمایندگی و جایگاه داشته‌باشند.
- روند تبدیل شدن از ناظر به عضو چیست؟
فلسطینی‌ها برای به دست آوردن عضویت در سازمان ملل باید طبق ماده 4 منشور ملل متحد درخواستشان را به سازمان ملل ارائه کنند که این درخواست توسط محمود عباس به دبیرخانه سازمان ارائه شده‌است. دبیرکل سازمان ملل این درخواست را به شورای امنیت می‌دهد. اعضای شورای امنیت باید این درخواست را تصویب کنند به این صورت که هیچ کدام از اعضای دائم شورای امنیت نباید رای منفی به این درخواست بدهد. برای تایید این درخواست 9 رای مثبت لازم است. رای ممتنع اعضا، وتو تلقی نمی‌شود. اگر شورای امنیت این درخواست را تصویب کرد، عضویت فلسطین را به مجمع عمومی توصیه می‌کند. برای تصویب این عضویت در مجمع عمومی، دوسوم آرای اعضای حاضر و رای‌دهنده لازم است. آمریکا به صراحت گفته که درخواست فلسطینی‌ها را در شورای امنیت وتو می‌کند. بنابراین توصیه شورای امنیت به مجمع عمومی منتفی است. پس کار دوم فلسطینی‌ها این است که می‌توانند درخواست خود را برای به رسمیت شناخته‌شدن به‌عنوان یک کشور، به مجمع عمومی بدهند. مجمع عمومی اگر این درخواست را تصویب کند، فلسطینی‌ها به‌عنوان کشور شناخته می‌شوند. در مجمع عمومی دیگر نیازی به رای دوسوم برای این منظور نیست و رای نصف به اضافه یک کافی است.
- فرق کشور غیرعضو، با ناظر دارای موقعیت خاص چیست؟
کشور غیرعضو یعنی اینکه جامعه جهانی فلسطین را به‌عنوان کشور به رسمیت می‌شناسد و این ارتقای موقعیت سیاسی برای فلسطینی‌هاست.
- دلیل مخالفت آمریکا و اسرائیل با این درخواست فلسطینی‌ها چیست؟
به‌دلیل اینکه بعد از تصویب درخواست فلسطینی‌ها در شورای امنیت یا در مجمع عمومی، پرستیژ بین‌المللی آنها بالا می‌رود. به‌ویژه مهم‌ترین نکته و علت نگرانی آمریکا و اسرائیل این است که بعد از این مرحله فلسطینی‌ها می‌توانند جنایات اسرائیل به‌ویژه در غزه را از نظر حقوقی در مجامع قضایی جهانی مانند دیوان دادگستری بین‌المللی (ICJ) و دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) پیگیری کنند. در هر دوی این مجامع تنها دولت‌ها می‌توانند اقامه دعوی کنند و سازمان‌ها، افراد و گروه‌ها نمی‌توانند به این مجامع شکایت کنند. کاری که اسرائیلی‌ها در غزه کردند واقعا جنایت علیه بشریت و جنایت جنگی بود. آمریکا و اسرائیل نگران این راهکارهای حقوقی هستند.
