دکتر آتوسا مومنی - مدیرکل دفترثبت آثار تاریخی، فرهنگی و طبیعی سازمان میراث فرهنگی کشور - در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری در کاشان گفت: مراسم قالیشویان به‌عنوان یک آیین سنتی و مذهبی است که به شماره 150 در فهرست میراث معنوی کشور ثبت شد.وی با اشاره به اینکه مراحل اولیه ثبت جهانی این آیین معنوی در حال پیگیری است، افزود: امسال برخلاف سال‌های گذشته، ثبت آثار معنوی برای جهانی‌شدن از سوی سازمان یونسکو به‌دلیل استقبال بسیار مردم جهان، به‌صورت سهمیه‌ای صورت گرفته و امسال هر کشور تنها می‌تواند 2اثر خود را برای ثبت جهانی به یونسکو اعلام و ارسال کند.
دکتر آتوسا مومنی در ادامه اضافه کرد: از آنجا که برای ثبت جهانی‌شدن اولویت با موضوعات میراثی در خطر است، پرونده قالیشویان از ارسال بازماند. خوشبختانه این آیین، پویا و زنده است و هرسال با استقبال بسیار مردم از سراسر ایران برگزار می‌شود. امیدواریم برای سال آینده این پرونده را برای ثبت جهانی به یونسکو ارسال کنیم.وی مراسم قالیشویان فین‌کاشان را نمایش واقعه شهادت سلطان علی ابن محمدباقر(ع) در سال113 هجری در سرزمین مشهد اردهال و نحوه به خاکسپاری این امامزاده جلیل‌القدر توسط اهالی فین‌کاشان عنوان کرد و افزود:مراسم سنتی مذهبی قالیشویان فین کاشان از سنت‌های مذهبی با قدمت بسیار است که در دومین جمعه مهرماه هر سال در مشهد اردهال کاشان برگزار می‌شود.وی یادآور شد که آیین قالیشویان به‌دلیل به‌دنبال داشتن دو آیین دیگر از جمله آیین جار در هفته نخست مهرماه و مراسم جمعه نشلجی‌ها در جمعه سوم از همین ماه، می‌تواند به‌عنوان نخستین پرونده زنجیره‌ای میراث معنوی با یک شماره مستقل اما با چند زیر شاخه به ثبت برسد.
درحال حاضر باغ فین و مهارت بافت فرش کاشان در فهرست جهانی به ثبت رسیده و دو آیین گلابگیری قمصر کاشان و مراسم قالیشویان در فهرست میراث معنوی کشور جای گرفته‌اند.
مشهد اردهال در 45 کیلومتری جنوب غربی کاشان واقع است. آیین قالیشویان تنها مراسم سنتی و مذهبی است که با تاریخ ش‍م‍س‍‍ی برگزار می‌شود.
تکرار یک آیین دیرینه
آیین سنتی و مذهبی قالیشویان، دیروز هشتم مهرماه مصادف با دومین جمعه ماه مهر، با حضور بیش از نیم‌میلیون نفر از سراسر ایران اسلامی برگزار شد.
در این آیین که با حضور پررنگ مشتاقان اهل‌بیت(ع) و مسئولان برگزار شد مهندس ضرغامی رئیس سازمان صدا و سیما در سخنان خود از ساخت زندگینامه حضرت سلطان علی‌ابن امام محمد باقر (ع) خبر داد.یک هفته پیش از آیین قالیشویان، معمولا در نخستین جمعه از فصل پاییز، مراسم جار در کاشان برگزار می‌شود. این جمعه که در میان کاشانی‌ها به جمعه جار معروف است روز فراخوانی مردم به آیین قالیشویان در مشهد اردهال است.
هر سال در این روز (نخستین جمعه مهرماه) چند جارچی در محلات فین و محله بازار کاشان گشتزنان به روش و سنت آبا و اجدادی خود با بانگ بلند و آوازی خاص ندا در می‌دهند و مردم را از فرارسیدن روز موعود قالیشویان و هفته زیارت امامزاده سلطان‌علی(ع) آگاه می‌کنند.نحوه برگزاری این مراسم اینگونه است که یکی از قالی‌های درون حرم امامزاده به‌عنوان قالی‌ای که هنگام شهادت در تابوت ایشان بوده و پیکر امامزاده را در آن پیچیده بوده‌اند، به‌صورت لوله‌شده بر دوش جوانان روستای «فین» کاشان قرار می‌گیرد و آنان آن‌را به سوی چشمه‌ای که در حدود چندصد متری شرق بنا واقع است، می‌برند.
به‌دنبال این دسته، گروهی دیگر که هر یک چوبدستی بلندی را بر دست دارند، حرکت می‌کنند و با تکان دادن چوبدستی در هوا به نبردی نمادین با قاتل امامزاده می‌پردازند. قالی بر کنار چشمه به زمین می‌آید و آب چشمه را به نشانه غسل‌دادن امامزاده بر آن می‌افشانند و آنگاه دوباره آن‌را با شور و هیجان به سوی بنا بازمی‌گردانند. پیش از ورود قالی به آرامگاه، چوب‌به‌دستان با دویدن و تکان دادن چوب‌ها و فریاد و شعارهای مهیج، نبرد با قاتل امامزاده را دنبال می‌کنند. رسیدن حاملان قالی به درگاه ورودی امامزاده و سپردن آن به گروهی دیگر که می‌باید آن‌را به درون ببرند، همراه با تشریفات خاصی است.
جمعه نشلجی‌ها
سومین جمعه از ماه مهر در مشهد اردهال کاشان و در ادامه عزاداری برای حضرت سلطان علی(ع) فرزند بلافصل امام‌محمد باقر (ع)، مردم روستای نشلج از توابع شهرستان کاشان که در فاصله 6 کیلومتری امامزاده واقع است به حرم امامزاده آمده و با اجرای برنامه‌های عزاداری و تعزیه، ارادت خود را به حضرت ابراز می‌کنند. در این جمعه که به جمعه نشلجی‌ها معروف است برپایی آیین تعزیه جایگاه خاصی دارد.
جمعه آینده مصادف با 15مهرماه مراسم جمعه نشلجی‌ها در این مکان مقدس برگزار خواهد شد.
