بهرهگیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات از دهه 80 میلادی صنعت گردشگری را در جهان به کلی متحول ساخته و باعث شدهاست که این صنعت بهعنوان یکی از پردرآمدترین و بزرگترین صنایع بینالمللی در مقابل سایر صنعتها عرض اندام کند. فضای مجازی با شکستن محدودیتهای جغرافیایی، فرصتی آسان و کمهزینه برای آشنایی با جاذبههای گردشگری مناطق مختلف جهان بهوجود آوردهاست بهطوری که انسانها میتوانند قبل از سفر، از جاذبههای گردشگری مکانهای مختلف با خبر شوند و در انتخاب مقصد سفر بهتر تصمیم بگیرند.
سهولت دسترسی، ارزانی، چندرسانهای بودن، تعاملی بودن و به روز بودن، فضای مجازی را محلی ایدهآل برای ارائه اطلاعات و خدمات توریسم میسازد.
همچنین آشنایی با کشورها و تورهای مختلف، معرفی و ارائه اطلاعات مکانهای مختلف گردشگری به وسیله متن، عکس، فیلم و موسیقی، خرید بلیت بهصورت برخط، مشاوره و پرسش و پاسخ، امکان رزرو هتل و خرید بلیت هواپیما، قطار و اتوبوس، امکان بازدید مجازی از مکانهای تاریخی، امکان ثبت تجربهخود در بازدید از مکانهای توریستی مختلف، بازدید مجازی از جاذبههای گردشگری و پرسنگهای شهری به وسیله فضاهای شبیهسازی شده مجازی و بسیاری دیگری از ظرفیتهای فضای مجازی در زمینه توریسم و گردشگری محسوب میشوند.
گردشگری الکترونیک یا همان سیر و سفر با کلیک در فضای نامحدود اینترنتی احتمالا دیگر برای بسیاری موضوع ناشناخته و دور از ذهن نیست. واژه گردشگری الکترونیک یا گردشگری مجازی کمتر از 20 سال است که در جهان با نام e-tourism جا افتاده است. راهاندازی وبسایتهای گردشگری مجازی متفاوت در کشور نیز نشان از پذیرفته شدن این موضوع در میان افراد و نهادهای مختلف دارد. تصاویر ویدئویی و عکسهای سه بعدی میتواند چشماندازهای زیبایی را از محل سفر عرضه کند تا تمایل افراد برای مسافرت افزایش یابد و در انواع پیشرفته آن فیلمها و فضاهای چند رسانهای سعی در شبیهسازی محیط مقصد برای کاربر را دارند.
وبسایت گردشگری مجازی شهرداری تهران
به گفته احسان رحیمی، مدیر پروژه گردشگری مجازی شهرداری تهران یکی از نخستین نهادهایی که به گردشگری مجازی و تهیه عکسهای پانوراما از سطح شهر و بناهای تاریخی و مذهبی پراهمیت اقدام کرد شهرداری تهران است. وبسایت گردشگری مجازی شهرداری تهران به آدرس virtualtour.tehran.ir شامل عکسهای گیگاپیکسل، سه بعدی و پانوراما در بخشهای گذری در شهر (میادین شهر، نمایشگاهها، مراسم ملی و مذهبی و گذری در کوچهپسکوچهها)، اماکن مذهبی (تکایا، مساجد، سقاخانه، اقلیتهای دینی، امامزادهها و زیارتگاهها)، تاریخی (گذرها، برجها، یخچالها، ابنیهها، موزهها، محلهها و بازارهای قدیمی)، اماکن گردشگری و تفریحی (پارکها، مراکز خرید، کوچهباغها، سفرهخانهها، کوهها و کوهپایهها)،اماکن فرهنگی هنری (سینماها، کتابخانهها، نگارخانهها، فرهنگسراها و سالنهای نمایش) و اماکن ورزشی (بازیهای فوتبال، معرفی اماکن ورزشی و بازیهای بینالمللی) است.
تهران گیگاپیکسل
رحیمی در ادامه توضیحاتش درباره قسمتهای مختلف وبسایت گردشگری شهرداری تهران عنوان کرد: در کنار این بخش، پروژه تهران گیگاپیکسل، سهم اصلی بخش گردشگری مجازی tehran.ir را بهخود اختصاص داده است. در این پروژه چند عکس با وضوح بیش از 8 گیگاپیکسل از شهر تهران در دسترس کاربران اینترنت قرار میگیرد. این عکسها از خیابان زرتشت، شمال و شرق تهران را با زاویه 270 درجهای، از بالای ساختمان منطقه10 شهرداری تهران،( خیابان آزادی)، از میدان آزادی تا میدان انقلاب را با زاویه 180 درجهای و از فراز برج میلاد، شمال غرب، غرب، شرق و جنوب تهران را تحت پوشش خود قرار میدهند.
وی با اشاره به قابلیت بزرگنمایی بالای عکسها گفت: علاوه بر این، عکسها به هم متصل هستند، امکان حرکت در امتداد عکسها هم وجود دارد و با استفاده از نوار ابزاری که در سایت موجود است میتوان از قابلیت بزرگنمایی یا حرکت به شمال، جنوب، شرق و غرب استفاده کرد. بهعنوان مثال در مورد عکسهایی که از بالای برج میلاد گرفته شده، میتوانید با کلیک کردن روی دو فلشی که در سمت چپ و راست تصویر است، به سمت غرب و شرق تهران حرکت کنید و زاویه دیدتان از شهر را گسترش دهید. دیگر اینکه کاربران میتوانند با کلیک روی نقاطی که با حرف (i) مشخص شده، درباره آن مکان خاص اطلاعات لازم را نیز
به دست بیاورند. این مکانها شامل ساختمانها، سازمانها، پارکها و مراکز فرهنگی مانند سالنهای سینما و... است. تصاویر کوچکی هم بهصورت Thumbnail در سایت موجود است که کاربر میتواند با کلیک روی آنها مستقیما همان قسمت مورد نظر خود از شهر را مشاهده کند. مدیر این پروژه در ادامه یکی از مهمترین نتایج راهاندازی تهران گیگاپیکسل در قسمت گردشگری مجازی پرتال شهرداری تهران را دیدن و معرفی شهر تهران بدون نیاز به سفرهای درونشهری دانست و افزود: با چند کلیک میتوانید نماهای مختلف از شهر تهران را با وضوحی بسیار بالا ببینید و به اطلاعات مورد نیازتان دست پیدا کنید.
عکس گیگاپیکسل
عکس گیگاپیکسل، همانگونه که از نامش پیداست، تصویری دیجیتال است که از میلیاردها پیکسل (نقطه کوچک) تشکیل شدهاست. کمتر از 10سال است که گرفتن اینگونه عکسهای پانورامایی با وضوح بسیار بالا در دنیا رواج پیدا کردهاست. با استفاده از این عکسها و همچنین بهرهبردن از امکان بزرگنمایی هر بخش از تصویر و در اختیار داشتن اطلاعات جغرافیایی، تاریخی و فرهنگی درباره همان محل خاص، میتوان بدون نیاز به حضور فیزیکی در فضاهای شهری، مناظر طبیعی، پارکهای ملی و... بیشتر اطلاعات لازم درباره آنها را به دست آورد.
تهران سه بعدی
سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران در کنار پروژه تهران گیگاپیکسل و تهیه عکسهای پانوراما اقدام به تهیه عکسهای آناگلیف یا سهبعدی از اماکن مختلف شهر تهران نیز کرده است. در این پروژه چند عکس با وضوح بالا و بهصورت سه بعدی موجود است که باید به وسیله عینکهای ویژه این نوع تصاویر که عینکهای دو رنگ سبز و قرمز یا آبی و قرمز است مشاهده شود.
آناگلیف و نحوه ایجاد آن
انسان برای تفسیر بهتر از هر موضوعی نیازمند درک بهتری از آن پدیده است. این تفسیر محتاج تسلط به تمامی ابعاد وجودی است. ما همواره برای تشخیص بعد اول و دوم یعنی طول و عرض مشکل چندانی نداشتهایم؛ اما مشکل اصلی در تشخیص بعد سوم است از اینرو بشر همیشه تلاش کرده که دید بهتری نسبت به بعد سوم داشته باشد؛ یکی از نتایج این تلاشها ابداع روش آناگلیف بوده است.
رحیمی در تعریف تصاویر آناگلیف گفت: آناگلیفها تصاویری مسطح هستند که درصورتی که با عینک ویژه با شیشههای رنگین از دو رنگ متفاوت (مثلا سبز و سرخ یا سرخ و آبی یا...) به آنها نگریسته شود، کاملا سه بعدی و برجسته بهنظر میرسند اما رنگ آنها وابسته به رنگ این شیشهها خواهد بود؛ بنابراین یک تصویر آناگلیف رنگهای حقیقی خود را از دست میدهد. آناگلیفها عضوی نسبتا قدیمی و کلاسیک از خانواده بزرگ استریوگرامها هستند. این تصاویر در دهه50 میلادی پدید آمدهاند و با تغییرات جزیی تاکنون ادامه حیات دادهاند. اگر آناگلیفها را بدون عینک ویژه مشاهده کنید، سوژه را بهصورت سیاه و سفید در متن و حاشیههایی رنگی را در لبههای آن میبینید، گویی اشتباه چاپی رخ داده باشد. اما همین جا بهجایی رنگهاست که از پس عینک درک سهبعدی را باعث میشود.
وی در این باره همچنین افزود: با قدری اختصار قانون عبور انتخابی در فیزیک اپتیک میگوید یک شیء شفاف نورهای همرنگ خود را عبور داده و نورهایی از رنگ دیگر را جذب میکند.