تأثیر این اقدام ترکیه بر روابط دو کشور و ابعاد امنیتی این طرح را در گفت‌وگو باکیومرث جاویدنیا رئیس گروه مطالعات اروپای وزارت امور خارجه و پژوهشگر حوزه ناتو به بررسی نشستیم.
- هدف از استقرار این سامانه در ترکیه چیست؟
بنده معتقدم ناتو به این ارزیابی رسیده که در آینده، برخی کشورها در منطقه‌ای که شاید بتوان از آن به‌عنوان منطقه جنوب غرب آسیا نام برد، به‌عنوان قدرت ظهور خواهند کرد و لذا برای کنترل و احتمالاً مقابله با این قدرت‌ها مانند چین، روسیه، ایران و هند حضور خود را در این منطقه ضروری می‌داند و بر همین اساس با سازوکارهای مختلفی چون ICI (ابتکار استانبول)، عملیات افغانستان و... درصدد است موقعیت خود را در منطقه تثبیت و تقویت کند و در این میان تعریف و تثبیت مفاهیمی چون امنیت انرژی، امنیت دریایی، اشاعه سلاح‌های کشتار جمعی، تهدید موشکی و ... را به‌عنوان بستر لازم برای استراتژی کلان خود با جدیت پیگیری می‌کند.
- اهمیت استراتژیک و امنیتی استقرار این سامانه در منطقه چیست؟
منطقه‌ای که قرار است سامانه مذکور در آن نصب شده و فعالیت نماید منطقه‌ای حساس است و تا به امروز هم کانون تنش‌ها و تحولات امنیتی متنوع و عمدتا پیچیده‌ای بوده و طبیعتا استقرار سامانه راداری ناتو در کشور ترکیه و به نوعی فراهم کردن بستر حضور و فعالیت بیشتر ناتو در منطقه، مخل امنیت منطقه‌ای خواهد بود و از سوی کشورهای منطقه از جمله ایران نمی‌تواند مورد قبول باشد. استقرار این سامانه در واقع سیگنال منفی است که به منطقه ارائه می‌گردد و همین امر موجب نگرانی کشورها و اقدامات احتمالی آنها در آینده بوده و تغییر معادلات منطقه‌ای را هم می‌تواند به‌دنبال داشته باشد.
- آیا این سامانه، تهدیدی برای ایران محسوب می‌شود؟
سامانه مورد اشاره با توجه به ماهیت و مشخصات فنی که خواهد داشت، ماهیتا تهدیدی علیه ایران نیست لیکن با توجه به کاهش توان بازدارندگی دفاعی جمهوری اسلامی ایران و هدف‌گذاری صورت گرفته جهت کسب اطلاعات و ارائه آن به اعضای ناتو و احتمالا متحدین این سازمان و کشورها می‌توان به نوعی آن را تهدیدی علیه منافع جمهوری اسلامی ایران قلمداد کرد. اما نکته مهم این است که استقرار این سامانه، زمینه و به عبارتی بهانه لازم برای فعالیت گسترده‌تر ناتو در منطقه را به‌دنبال خواهد داشت که با توجه به ماهیت ناتو و اهداف تعریف شده و تجربیات اقدامات این سازمان و گسترش بی‌ثباتی در منطقه می‌تواند امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی را به مخاطره بیندازد.
- چرا ایران تا زمان نهایی شدن استقرار این سامانه واکنش رسمی نداشته؟
نگاهی به سیر روند طرح بحث استقرار سامانه دفاع موشکی در منطقه و ترکیه نشان می‌دهد که مقامات ایران در سطوح مختلف از جمله رئیس‌جمهور در فرصت‌های مختلف مخالفت خود را به شیوه‌های مقتضی ارائه کرده‌اند و اینگونه نیست که الان واکنش رسمی کشورمان را داشته باشیم.
- تأثیر استقرار این سامانه روی روابط ایران و ترکیه چیست؟
ایران و ترکیه به‌عنوان دو کشور مهم و تأثیرگذار منطقه و نیز دو‌کشور همسایه از روابطی تاریخی و طولانی برخوردار بوده و در حوزه‌های مختلف سیاسی و اقتصادی و فرهنگی از روابط نزدیک و مستحکمی برخوردار هستند. ایران سومین تأمین‌کننده انرژی ترکیه است و ترکیه نیز همواره سعی کرده تا روابط خود را با ایران گسترش دهد. بدون تردید دولتمردان ترکیه با استقرار سپر موشکی ناتو در خاک خود خشنود نخواهند شد که جایگاه خود را نزد کشورهای منطقه از دست بدهند.
