نقی اسدی، یکی از شالیکوبی‌داران گفت: به‌دلیل سنتی بودن دستگاه‌های شالیکوبی 7سال پیش حدود 10هزار کیسه شالی را به برنج تبدیل کردم ولی طی 2سال گذشته این مقدار به نصف کاهش یافت. به‌دلیل اینکه دستگاه‌ها قدیمی است برنج را به شالیکوبی ما نمی‌آورند و به شالیکوبی‌های مدرن می‌برند. برای اینکه بتوانیم مشتری‌های خود را حفظ کنیم، باید 2خشک‌کن اضافه کنیم و دستگاه‌ها مدرن شود، در حالی‌که برای اصلاح ساختار آمادگی مالی نداریم. وی با بیان اینکه شالیکاران برنج را به‌دلیل ضایعات بالا به شالیکوبی سنتی نمی‌آورند، افزود: از هیچگونه حمایت دولتی استفاده نکرده‌ام چراکه وقتی به فرماندار مراجعه کردیم جواب مناسبی نشنیدیم. در پرداخت وام هم با ما همکاری نشد.
این شالیکوبی‌دار اضافه کرد: از زمانی که فعالیت شالیکوبی را شروع کردیم، سودی عایدمان نشد بلکه متضرر هم شدیم. با توجه به هزینه برق، گاز و کارگر، درآمد شالیکوبی جوابگو نیست و گرایش شالیکاران هم به شالیکوبی‌های مدرن است.
اما مسئولان دولتی بر مدرن شدن شالیکوبی‌ها اصرار دارند. رئیس اداره بررسی و نظارت بر طرح‌های صنعتی سازمان جهاد کشاورزی در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری، بهینه شدن مصرف انرژی در کارخانه‌های شالیکوبی، کم شدن میزان آلودگی و پیامدهای زیست‌محیطی ناشی از مصرف سوخت فسیلی در این کارخانه‌ها، بهداشتی شدن محیط کار و بالا رفتن ضریب ایمنی کار، ترغیب و هدایت سازندگان دستگاه‌های مدرن شالیکوبی در داخل به‌ویژه استان‌های برنج‌خیز را از دیگر محورهایی دانست که با مدرن شدن شالیکوبی‌ها عملیاتی می‌شود.
مهندس سید ابراهیم طاهری افزود: اصلاح ساختار شالیکوبی‌ها، افزایش راندمان ضریب تبدیل به میزان حداقل 5درصد، کم شدن زمان خشک شدن شالی از 48ساعت به 12ساعت، کاهش مصرف سوخت گازوئیل به میزان 60درصد، پایین آمدن هزینه برق، کاهش استهلاک دستگاه و افزایش کیفیت محصول با استفاده از پیش بوجاری، گردگیری، سنگ گیر و فلز گیر را سبب خواهد شد.
وضعیت شالیکوبی‌ها
مدیر صنایع کشاورزی جهاد استان می‌گوید: تعداد 1066واحد شالیکوبی با روش سنتی در مازندران در حال فعالیت است.ماشین‌آلات موجود در واحدهای شالیکوبی حدود 50سال قبل از سیستم انگلیسی دو کوب، سفید کن و خشک‌کن‌های خوابیده ثابت هستند.
این در حالی است که درمازندران با سطح زیرکشت 237هزار و 500هکتار شالیزاری، متوسط راندمان تولید شلتوک یک میلیون و420هزار تن است.
حمزه علی میانکاله افزود: پس از گذشت زمان، بعضی از واحدها نسبت به ترمیم پوست‌کن‌ها اقدام کرده و به جای دوکوب، دستگاه‌های ایساکی با غلتک‌های لاستیکی را جایگزین کردند ولی به مرور زمان به‌علت گران شدن غلتک‌های لاستیکی این دستگاه از گردونه تولید خارج شده و به جای آن همان دستگاه‌های دوکوب یا چهارتوپی جایگزین شده که در حال فعالیت هستند.
او اضافه کرد: متوسط ضایعات برنج در واحدهای شالیکوبی در استان 20 الی 30درصد با میانگین حدود 25درصد است و با توجه به تولید یک میلیون و 420هزار تن برنج در استان، میزان ضایعات 216هزار و 550 تن خواهد بود.
مدیر صنایع کشاورزی جهاد استان اعتقاد دارد: درصورتی که متوسط قیمت برنج (طارم و پرمحصول ) را 6هزار ریال و متوسط برنج شکسته را 40درصد برنج سالم در نظر بگیریم که مبلغ 2هزار و 400ریال می‌شود، مابه‌التفاوت برنج سالم و شکسته هر کیلو 3هزار و 600 ریال خواهد شد.
طرح اصلاح ساختار شالیکوبی‌ها
رئیس اداره بررسی و نظارت بر طرح‌های صنعتی جهاد استان مازندران می‌گوید: هرساله میزان زیادی برنج به‌دلیل پایین بودن سطح فناوری شالیکوبی‌ها ضایع شده و دسترنج کشاورزان به هدر می‌رود. وی گفت: مصرف بیش از اندازه سوخت در شالیکوبی‌های سنتی فعلی و تأکید کار گروه صنعت و معدن برای دستیابی به فناوری مناسب شالیکوبی‌ها ما را بر آن داشت تا با پیگیری‌های مستمر و شناسایی چند نمایندگی از کشورهای چین، تایوان، پاکستان، آلمان و ژاپن و برقراری ارتباط با آنها نسبت به ورود دستگاه‌های جدید از چین اقدام کنیم. درنهایت با در اختیار قرار دادن اعتبار از منابع استانی و ملی به تعدادی از واحدهای متقاضی تعداد 3واحد شالیکوبی در شهرستان‌های بهشهر، محمودآباد و بابلسر بهره برداری شد.
وی ادامه داد: با اصلاح ساختار شالیکوبی‌ها، 39میلیارد تومان از نظر راندمان ضریب تبدیل، مبلغ 710 میلیون تومان در مصرف سوخت و 64 میلیارد و 500 میلیون تومان با جلوگیری از خرد‌شدن برنج و در مجموع 104میلیارد و 210میلیون تومان صرفه‌جویی شده و به درآمد کشاورزان افزوده می‌شود. این در حالی است که برای اصلاح ساختار همه شالیکوبی‌های استان به 40میلیارد تومان نیاز داریم.
