مجید مهرابی دلجو: در سال 1382 وقتی اصولگرایان پیروز انتخابات مجلس هفتم ‌شدند، احمد توکلی پیشنهادی را مطرح کرد که براساس آن نخستین جرقه‌های تدوین طرح نظارت مجلس بر نمایندگان زده ‌شد.

براساس پیشنهاد او قرار بر این بود برای تعیین اولویت‎‎های مجلس هفتم، قبل از آغاز رسمی این مجلس 4 اجلاس با حضور نمایندگان اصولگرا در تهران برگزار شود. در جریان آن نشست‌ها قرار ‌شد کمیته‌های مختلفی تشکیل شود که وظیفه آنها تدوین طرح‌هایی در رابطه با اولویت‌های اصلی کشور باشد.

بعد از آغاز رسمی مجلس هفتم و ریاست احمد توکلی بر مرکز پژوهش‌های مجلس، در این مرکز نزدیک به 15نماینده از نمایندگان سرشناس مجلس هفتم در قالب کارگروه‌هایی به طرح ایده‌هایی برای توسعه اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی کشور پرداختند. این 15نماینده که احمد توکلی، عماد افروغ، محمدرضا باهنر، محمد خوش‌چهره، داوود دانش جعفری، حسن سبحانی، رضا عبداللهی، حسین فدایی، حمیدرضا کاتوزیان، غلامرضا مصباحی مقدم، الیاس نادران و حسین نجابت ازجمله آنها بودند؛ در واقع اتاق فکر مجلس هفتم را شکل داده بودند. از این اتاق فکر طرح‌های تأثیرگذاری بیرون آمد که تعدادی از آنها قانون شد و به اجرا درآمد، بعضی بایکوت شد و برخی طرح‌ها نیز قانون شد و ابلاغ نشد.

یکی از آن طرح‌ها؛ طرح تسهیل ازدواج جوانان بود که چهره‌هایی مثل عماد افروغ در مجلس هفتم سخت پای آن ایستادند، لایحه موازی دولت با این طرح را رد کردند و طرح خود را با رأی بالایی به تصویب مجلس رساندند اما دولت از ابلاغ آن استنکاف ورزید. غلامعلی حدادعادل هم که ریاست مجلس هفتم را برعهده داشت طبق قانون می‌توانست این مصوبه را ابلاغ کند اما این‌کار انجام نشد تا یکی از مهم‌ترین طرح‌های مجلس هفتم بایکوت شود. از آن اتاق فکر مجلس هفتم طرح دیگری نیز بیرون آمد که به سرنوشت طرح تسهیل ازدواج جوانان دچار نشد، در واقع مجال بررسی در صحن علنی را پیدا نکرد که به آن سرنوشت دچار شود بلکه ایده آن طرح را نمایندگانی مثل احمد توکلی که به مجلس هشتم راه‌یافته بودند در همین مجلس مطرح کردند. در آن زمان کمیته‌ای در مرکز پژوهش‌های مجلس شکل گرفته بود که هدف این کمیته طراحی روش‌هایی برای مبارزه با فساد بود و مسئولیت آن هم با شخص توکلی بود. این طرح با مضمونی شبیه طرح صیانت و حفظ‌ شأن مجلس و نمایندگان به امضای 52نماینده رسید و به هیأت رئیسه مجلس تقدیم شد اما از آنجا که طرح مذکور محدودیت‎‎هایی ازجمله ممانعت از سفر‎های خارجی، ممنوعیت فعالیت اقتصادی حین نمایندگی، ممنوعیت پذیرفتن هدایا و... را شامل می‌شد با اقبال مجلس هفتم همراه نشد تا اینکه مجال بررسی مجدد طرح مذکور در سال سوم مجلس هشتم و پس از دیداری که نمایندگان مجلس با رهبر معظم انقلاب داشتند فراهم شد.

توکلی روایت می‌کند که به همراه غلامعلی حدادعادل به خدمت رهبر معظم انقلاب می‌رسند؛ حدادعادل طرح موضوع می‌کند که مجلس که ناظر بر همه است باید خودش منزه باشد و «با دستمال کثیف نمی‎توان یک شیشه را تمیز کرد». این چنین می‌شود که در دیداری که خردادماه سال گذشته نمایندگان مجلس با رهبر معظم انقلاب داشتند ایشان تأکید می‌کنند: «مجلس نسبت به دستگاه‌های اجرایی کشور ‌شأن نظارتی دارد- که خوب، چیز بسیار بااهمیتی هم هست- یک ‌شأن نظارتی هم برای خود مجلس و برای آحاد نمایندگان تعریف کنید. من معتقدم که شما 2سال دیگر توی مجلس‌اید، معلوم نیست بعد از این توی مجلس باشید یا نباشید؛ ممکن است دیگر هرگز گذارتان به مجلس نیفتد؛ اما صدها و صدها نفر در طول زمان از اینجا عبور خواهند کرد؛ کسانی خواهند آمد و روی این صندلی‌ها خواهند نشست. اگر شما امروز توانستید یک سازوکار کنترلی متقن و محکم برای نظارت بر کار نماینده پایه‌گذاری کنید، تا هر وقتی که این دستگاه خوب کار کند، اجرش مال شماست؛ مزد الهی‌اش مال شماست».

بعد از طرح این بیانات بار دیگر طرحی با 152رأی در صحن علنی مجلس مطرح ‌شد اما شمار رأی‌دهندگان به فوریت این طرح کمتر از امضا‌کنندگانش بود. ابراهیم نکونام که ریاست کمیسیون اصل90 مجلس را بر عهده دارد، می‌گوید که طرحی مشابه از مدت‌ها پیش در کمیسیون اصل90 در حال پیگیری است و از مجلس می‌خواهد تامل کنند تا این طرح با اصلاحات کارشناسی کمیسیون مذکور بار‌دیگر به صحن علنی مجلس ارائه شود. پس از تشکیل کمیته‌ای ویژه در کمیسیون اصل90 طرح اولیه‌ای در 33ماده و 3محور «نظارت مجلس بر مجلس»،« نظارت مجلس بر نمایندگان» و «کمیسیون‌های تخصصی و نظارت مردم بر نمایندگان و مجلس» آماده می‌شود، این طرح یک بار به صحن ‌آمد اما با اعمال ایرادهایی دوباره به کمیسیون تخصصی برگشت، در ادامه این طرح با افت‌و‌خیزهای زیادی همراه شد، کمیسیون مشترکی مرکب از ۹نفر از اعضای کمیسیون اصل 90، ۷نفر از اعضای کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی و ۷نفر از اعضای کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی از دهم بهمن‌ماه سال89 مأمور بررسی مجدد طرح نظارت مجلس بر امور نمایندگان ‌شدند که از آن طرح 33ماده‌ای، طرحی خلاصه‌تر در 12ماده بیرون ‌آمد. مجلس تلاش ‌کرد تا در دیداری که برای سال جدید با رهبر معظم‌انقلاب داشت، طرح نظارت مجلس بر نمایندگان را آماده کند. در این دیدار رهبر معظم انقلاب تعبیری را به کار ‌بردند که نشان ‌می‌داد از تاخیر در بررسی این طرح در مجلس رضایت چندانی ندارند؛ ایشان می‌گویند که «کارکی» در این‌باره انجام شده است.

بعد از این دیدار آخرین اصلاحات در کمیسیون ویژه نیز اعمال ‌شد تا اینکه در 29شهریور طرح مذکور به صحن علنی ‌آمد اما مشارکت نمایندگان در رأی‌گیری‌ها انتقادهای زیادی را متوجه مجلس کرد.

جدول میزان مشارکت نمایندگان در رأی گیری طرح نظارت مجلس

شماره و شرح ماده آرای موافق آری مخالف آرای ممنتع جمع آرا تعداد حاضرین
1 - ترکیب هیات 7 نفره نظارت که ابتدای مجلس تشکیل می شود. 118 - - - 197
2 - موادی که هیات، صلاحیت رسیدگی به آن را دارد. 106 26 31 163 197
3 - رسیدگی محرمانه به گزارش های واصله درباره نمایندگان 120 13 23 156 197
4 - مجازات نمایندگان خاطی (در 12 ماده) 129 16 27 172 215
5 - هرگاه موضوع رسیدگی هیات نظارت بر نمایندگان، گزارش های واصله علیه یکی از اعضای هیات مذکور باشد، وی حق شرکت در جلسه مذکور را ندارد. 137 4 19 160 214
6 - در نحوه رای گیری این ماده که به مهلت 10 روزه اعتراض نماینده به تصمیم هیات نظارت معطوف است ایرادهایی وارد شد. - - - - -
7 - نمایندگان در مقام ایفای وظایف نمایندگی قابل تعقیب نیستند. 125 18 14 157 198
8 - قوه قضاییه موظف به تشکیل شعبه ای خاص برای اجرای قانون نظارت مجلس بر رفتار نمایندگان است. 116 12 12 140 197
9 - تصدی بیش از یک شغل برای نماینده ها 114 19 17 150 207
10 - دریافت هرگونه هدیه نقدی یا غیرنقدی از سوی نمایندگان ممنوع است. 111 14 20 145 197
11 - سوءاستفاده از اختیارات و دریافت امکانات و امتیازات توسط نمایندگان ممنوع است. 119 15 19 153 196
12 - دستورالعمل اجرایی این قانون و مصادیق به پیشنهاد هیات نظارت به تصویب کمیسیون تدوین آیین نامه داخلی مجلس می رسد. 120 6 15 141 196
کد خبر 148131

برچسب‌ها

پر بیننده‌ترین اخبار سیاست داخلی

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز