آرش پورابراهیمی: اکنون بانک‌ها در سراسر جهان استراتژی‌های تجاری خود را حول محور بانکداری الکترونیک تعیین می‌کنند چرا که با استفاده از این ابزار می‌توانند از مزایایی مانند گسترش حوزه فعالیت و همچنین افزایش بهره‌وری بهره‌مند شوند.

نقشه جهان

در مقایسه با بانکداری سنتی، در بانکداری الکترونیک امکان فراهم آوردن رضایت مشتری، سود بیشتر و همچنین مزایای رقابتی وجود دارد. البته مشتریان نیز از به کار گرفته شدن فناوری اطلاعات در بانکداری بی‌بهره نمانده‌اند؛ توسعه بانکداری الکترونیک به شفافیت بیشتر نهادهای مالی کمک کرده است و همچنین مصرف‌کنندگان می‌توانند با مقایسه خدمات ارائه شده توسط بانک‌های مختلف، بهترین آنها را برگزینند یا درصورت تمایل بانک خود را تغییر دهند؛ اقدامی که اکنون با استفاده از اینترنت‌بانک سهولت بیشتری یافته است.

به همین خاطر اقتصاددانان معتقدند که بانکداری الکترونیک به هرچه کارآمدتر و رقابتی‌تر شدن بانکداری کمک می‌کند و باعث خواهد شد که مکانیسم‌های بازار نقش بیشتری در صنعت بانکداری بیابند. به علاوه کاهش هزینه‌های عملیات بانکی- چه برای بانک‌ها و چه برای مشتری‌ها- باعث شده که نه تنها در کشورهای توسعه یافته بلکه در دیگر کشورها هم میل به توسعه بانکداری الکترونیک مشهود باشد. یکی از عوامل توسعه صنعت بانکداری الکترونیک این است که بر خلاف بسیاری از صنایع دیگر، عملیات بانکی شامل کالای فیزیکی نمی‌شود و به همین خاطر امکان انجام بسیاری از خدمات بانکی از طریق شبکه‌های مجازی فراهم آمده است و محدودیت‌ها و موانع دیگر بخش‌ها در آن به چشم نمی‌خورد.

ارائه خدمات بانکداری الکترونیک از دهه1980 آغاز شد اما مورد استقبال مشتریان قرار نگرفت تا اینکه در دهه1990 با گسترش استفاده از اینترنت در جوامع توسعه یافته، مصرف‌کنندگان امکان بیشتری برای بهره‌مندی از مزایای بانکداری الکترونیک یافتند و به همین خاطر اقبال عمومی به سوی اینگونه خدمات بانکی افزایش یافت.

در دهه1980 برنامه‌نویسانی که روی پایگاه داده‌های بانک‌ها کار می‌کردند این ایده را مطرح ساختند که می‌توان فعالیت‌های بانکی را به طور الکترونیک انجام داد و به همین خاطر بود که برخی از بانک‌ها و نهادهای مالی در اروپا و آمریکا شروع به تحقیقاتی برای ایجاد امکان انجام فعالیت‌های بانکی در منزل کردند. در آن زمان استفاده از اینترنت برای کاربران خانگی متداول نبود و به همین خاطر تمرکز بیشتر این خدمات معطوف به استفاده از تجهیزاتی مانند تلفن و فکس می‌شد. کارت‌های اعتباری، دستگاه‌های خودپرداز و تلفن‌بانک اصلی‌ترین بخش‌های بانکداری الکترونیک در دهه1980 بودند. در سال4،1981بانک بزرگ نیویورک یعنی سیتی بانک (Citibank)، چیس منهتن (Chase Manhattan)، کمیکال (Chemical) و منیوفکچررز (Manufacturers) امکان انجام برخی از امور بانکی در منزل را برای مشتریان خود فراهم آوردند. چنین خدماتی بر پایه سیستم ویدئوتکس (videotext) بنا نهاده شده بود که امکان ارسال اطلاعات از طریق تلویزیون را مهیا می‌کرد اما به علت ناکامی تجاری ویدئوتکس، این خدمات بانکی هم هرگز مقبولیت عمومی نیافت.

در سال 1983 نهاد مالی ناتینگهام بیلدینگ سوسایتی (NottinghamBuilding Society) برای نخستین بار خدمات بانکداری الکترونیک را در انگلستان ارائه کرد و در واقع بانکداری الکترونیک را در اروپا بنا نهاد. البته خدمات ارائه شده توسط این نهاد وسعت چندانی نداشت و به تعداد کمی عملیات بانکی مانند مشاهده حساب، انتقال بین بانکی و پرداخت قبض‌ها محدود می‌شد. سیستم نرم‌افزاری این خدمات مشابه سیستم نرم‌افزاری پست انگلستان بود.

اولین خدمات بانکداری اینترنتی در آمریکا در سال1994 و توسط نهاد مالی استنفورد به مشتریان عرضه شد و بعد از آن بانکداری الکترونیک با سرعت چشمگیری شروع به رشد کرد.

ابتدا مشتریان اعتماد چندانی به بانکداری الکترونیک نشان نمی‌دادند چرا که نگرانی‌هایی مانند عدم اطمینان از امنیت انجام فعالیت‌های مالی از طریق تلفن و اینترنت و همچنین بیم از اینکه هکرها به اطلاعات حساس آنها دست یابند باعث بدبینی نسبت به بانکداری الکترونیک شده بود اما با گذشت زمان و افزایش امنیت مبادلات الکترونیک و همچنین استاندارد شدن آنها روز به روز به تعداد مشتریان خدمات بانکداری الکترونیک افزوده شد. تا جایی که تخمین‌ها نشان می‌دهد در سال2010 حدود 50میلیون خانواده آمریکایی امور بانکی خود را از طریق آنلاین انجام داده‌اند.

فراگیری استفاده از اینترنت در کشورهای توسعه‌یافته و همچنین گسترش خرید اینترنتی به همراه افزایش تنوع و کیفیت خدمات اینترنتی ارائه شده توسط بانک‌ها به بهبود رضایت مشتریان و در نتیجه افزایش استقبال آنها از اینگونه خدمات انجامید. بین سال‌های1995 تا 2003 حجم استفاده از بانکداری الکترونیک 8 برابر شده و تنها در فاصله زمانی سال‌های2002 و 2005 استفاده از بانکداری الکترونیک 47درصد رشد کرده است. نه تنها صنایع و شرکت‌های بزرگ بلکه کسب و کارهای کوچک نیز در سال‌های اخیر با استفاده از خدمات بانکداری الکترونیک توانسته‌اند هزینه‌های عملیاتی خود را کاهش و فعالیت‌های اینترنتی خود از جمله فروش اینترنتی محصولاتشان را گسترش دهند. اکنون شرکت‌ها این امکان را یافته‌اند که بازار خود را با کمترین هزینه ممکن به سرتاسر جهان گسترش دهند.

البته میزان رشد بانکداری الکترونیک در کشورهای در حال توسعه به میزان کشورهای توسعه یافته نبوده است. شکی نیست که عوامل فرهنگی و اجتماعی در توسعه فناوری‌های جدید نقش دارند اما عدم وجود زیرساخت‌های مناسب مربوط به فناوری اطلاعات در جوامع کمتر توسعه‌یافته را می‌توان علت اصلی رشد کمتر بانکداری الکترونیک در این کشورها دانست. از دیگر عوامل مؤثر بر میزان استقبال از بانکداری الکترونیک می‌توان به ترکیب جمعیتی یک کشور و همچنین سطح درآمد افراد اشاره کرد چرا که تحقیقات نشان می‌دهد سنین بالاتر معمولا تمایل کمتری به استفاده از بانکداری الکترونیک نشان می‌دهند که علت اصلی آن را باید در سختی‌هایی که استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته برای افراد مسن به همراه دارد جست‌وجو کرد.

حجم روزافزون ورود اینترنت به جوامع باعث شده تا انتظار برای رشد بانکداری الکترونیک حتی شتاب بیشتری بگیرد. اکنون بانک‌هایی کاملا اینترنتی به وجود آمده‌اند که ارتباطشان با مشتری تنها از طریق دنیای دیجیتال است و تنها نمود آنها در دنیای حقیقی دستگاه‌های خودپرداز آنهاست.

به علاوه با توسعه امکان دسترسی دائمی به اینترنت و همچنین فناوری تلفن‌های همراه هوشمند، موبایل‌بانک (m-banking) نیز در حال توسعه است. هرچند این نوع بانکداری بسیار نوپاست اما به‌نظر می‌رسد نقشی پررنگ در آینده بانکداری ایفا کند؛ چرا که امکان انجام عملیات بانکی را در هر زمان و هر مکان فراهم می‌آورد. به علاوه ورود تلویزیون‌های دیجیتال به بازار و افزایش استفاده از آنها باعث شده که انتظار رود در آینده «تلویزیون- ‌بانک» هم رشد یابد. در این سیستم مشتری می‌تواند از طریق تلویزیون و با اتصال به اینترنت امور بانکی خود را انجام دهد. با توجه به رشدی که بانکداری الکترونیک طی تنها کمتر از 3 دهه تجربه کرده است می‌توان انتظار داشت که در آینده‌ای نه چندان دور بانکداری سنتی جایگاه خود را در مبادلات مالی از دست بدهد و تنها به خاطره‌ای در ذهن‌ها تبدیل شود.

کد خبر 149924

برچسب‌ها

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز