در کنار مسائل اقتصادی، نقش سیاست در رفتار سهامداران بورس قابل‌انکار نیست. این نقش زمانی پررنگ‌تر شد که در سال‌های اخیر مردم بیشتری به‌واسطه عرضه سهام دولتی وارد بورس شدند و بی‌اعتمادی به مسائل اقتصادی موجب شد این افراد در کنار تحلیل‌گرانی که قدرت تحلیل را از دست داده‌اند، تحت‌تأثیر اخبار سیاسی، نماگرهای بورس را بالا و پایین ببرند.
گرچه در کشورهای توسعه‌یافته نقش سیاست بر وضعیت اقتصادی این کشورها به‌نوعی مهار شده است ولی نمی‌توان به‌طور قطع گفت که در این کشورها سیاست بر مولفه‌های بورس بی‌تأثیر است ولی در کشورهای در حال توسعه مانند کشور ما نقش سیاست بر اقتصاد کاملا مشهود است. به اعتقاد کارشناسان، اقتصاد ما به شدت سیاست‌زده و تحت‌تأثیر پارامترهای سیاسی است و این پدیده خوبی نیست.
این کارشناسان بر این باورند که تأثیرپذیری از سیاست در بورس ما به شکلی است که ترس از وقوع اتفاق، بیشتر از خود اتفاق بر رفتار سرمایه‌گذاران تأثیر می‌گذارد و شاید تنها راه نجات بورس تهران از تأثیر سیاست، کاهش اپیدمی سیاسی بر اقتصاد کشور باشد.
این روزها سرمایه‌گذاران می‌پرسند؛چگونه سیاست‌های دولت و برنامه‌های پیش روی آن می‌تواند دماسنج اقتصادی کشور را بالا و پایین کند و چرا در سال‌های پایانی دولت‌ها شاهد رونق بورس تهران هستیم؛ چگونه نخبگان اقتصادی به‌طور مستقیم و غیرمستقیم با بورس در ارتباط هستند و از یک عطسه سیاسی تا یک تغییر چطور بر روند معاملات بورس تأثیرگذار است؛ چگونه نگرش اقتصادی گروه‌ها و جناح‌های مختلف بلافاصله بر مولفه‌ها و شاخص‌های بورس تأثیر می‌گذارد و چطور بورس از ابهامات در وضع سیاسی یک کشور دچار سردرگمی خواهد شد.
سرمایه باهوش و ترسوی بورس این روزها قرار را بر رفتن گذاشته و مسئولان بورس که تنها هنرشان جذب نقدینگی به مدد عرضه سهام دولتی است هیچ تلاشی برای جلوگیری از خروج نقدینگی که از ابتدای سال با شدت قابل‌توجهی وارد بازار سرمایه کشور شده بود نمی‌کنند و بازارهای رقیب مانند طلا و ارز که با سیاست غلط بانک مرکزی دوباره به رونق رسیده‌اند پذیرای این سیل نقدینگی هستند.
گواه این ادعا گزارش‌های شش‌ماهه شرکت‌ها و صنایع بورس و نوید تحقق پیش‌بینی‌ها در این دوره و در مقابل، غلبه عرضه بر تقاضا در بورس تهران است.
برخی فصل پاییز و پدیده تقویمی را بهانه می‌کنند و برخی تداوم نبود شفافیت و بی‌اعتمادی در بورس را علت این رکود در تالار معاملات سهام می‌دانند اما آنچه پشت پرده این دلایل نهفته است مسائل سیاسی کشور و انتخابات مجلس است که فضای ذهنی سرمایه‌گذاران را مخدوش کرده است چرا که با توجه به نقش 60درصدی سرمایه‌گذاران عمومی در بورس، تغییرات سیاسی باعث تغییر مدیران و در نتیجه تغییر برنامه‌های پیش‌رو خواهد بود.
فعالان بازار سرمایه معتقدند که بورس تنها جزیره مدرن در اقتصاد سنتی ایران است و اخبار سیاسی و اقتصادی قبل از هر بازاری روی این بازار تأثیر می‌گذارد.
تأثیرپذیری از سیاست، مختص کشور ما نیست
شاهین شایان‌آرانی، کارشناس ارشد بازار سرمایه، درباره تأثیرپذیری بورس از سیاست به همشهری گفت: به یقین سیاست بر بورس تأثیر دارد و این پدیده مختص کشور ما نیست.
او ادامه داد: بورس هر کشور نشان‌دهنده وضع کلی اقتصاد آن کشور است، بنابراین هر اتفاقی که بر اقتصاد کشورها تأثیر بگذارد بر بورس آن کشور نیز تأثیرگذار خواهد بود. اما این نکته را نباید از یاد برد که در کشورهای توسعه‌یافته این اقتصاد است که بر سیاست تأثیرگذار است و به نوعی نقش سیاست بر اقتصاد مهار شده است؛ اتفاقی که هنوز در کشورهای درحال توسعه نیفتاده است.
شایان‌آرانی در ادامه توضیح داد: در برخی کشورها که سیاست بر اقتصاد به نوعی تأثیر می‌گذارد و اقتصاد تحت‌تأثیر سیاست است، بورس‌ها هم تحت‌تأثیر تلاطم اقتصادی قرار خواهند گرفت و در اقتصاد ما این سیاست است که اقتصاد را تعریف می‌کند و این امر نگران‌کننده است چرا که نشان می‌دهد سیاست تا چه حد اقتصاد را متلاطم می‌کند.
اقتصادمان سیاست‌زده است
به گفته این کارشناس ارشد بازار سرمایه، هر پدیده سیاسی یا جناح سیاسی که روی کار می‌آید اقتصاد ما را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. اگر بورس و اقتصاد کشور را از آفت سیاست مصون کنیم آن وقت اقتصاد ما هم پویا خواهد شد اما بازهم نمی‌توان گفت که بورس تحت‌تأثیر سیاست نخواهد بود. اقتصاد ما به شدت سیاست‌زده و تحت‌تأثیر پارامترهای سیاسی است و این پدیده خوبی نیست. حتی در کشورهای توسعه‌یافته نیز نقش سیاست بر اقتصاد به‌طور‌کلی از بین نرفته است اما توانسته‌اند آن را مهار کنند.
او همچنین گفت: تصمیم‌گیری‌های یک‌شبه، اقتصاد را زیر و رو می‌کند و این هزینه رشد و توسعه کشور است. مدیران اقتصادی باید این پدیده را به حداقل برسانند.
رونق بورس در سال‌های پایانی دولت‌ها
حسین خزلی‌خرازی، کارشناس بازار سرمایه و مدیرعامل کارگزاری بانک تات، با بررسی حجم معاملات 20سال گذشته بورس گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد که در 20سال گذشته بورس تهران در 2سال پایانی دولت‌ها با رونق روبه‌رو شده و سیاست دولت‌ها بر وضعیت بورس تأثیرگذار بوده است.
او ادامه داد: اگر نگاهی هرچند سطحی به نوسانات شاخص بورس در 20سال گذشته داشته باشیم به‌وضوح خواهیم دید که بین سال‌های 72 الی 75 (3سال پایانی دولت هاشمی) و بین سال‌های 80 الی 83 (3سال پایانی دولت خاتمی) شاخص بورس رشد چشمگیری داشته و معاملات نیز از حجم بسیار بهتری نسبت به قبل از آن برخوردار بوده‌است.
اصولا دولت‌های ما با هر نگاه و شعاری در سال‌های پایانی عمر خود فهمیده‌اند که بورس و بازار مالی متشکل چه کمک بزرگی به توسعه اقتصادی، تجهیز منابع و توزیع درآمد خواهد کرد؛ به عبارتی ساده‌تر با نزدیک شدن به پایان دوره دولت‌ها و با توجه به اینکه دولت‌ها در 3-2سال پایانی مدیریت خود برنامه منسجمی ندارند، بورس تا روی کار آمدن دولت بعدی با رونق روبه‌رو می‌شود؛ این اتفاق در 3-2سال پایانی دولت فعلی هم قابل مشاهده است.
خرازی افزود: در سال‌های اخیر مردم بیشتری درگیر بورس شده‌اند و اخبار سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بر ذهن این سرمایه‌گذاران اثر می‌گذارد. حتی شاهد بودیم که پس از ورود باشگاه‌های ورزشی به بورس اخبار و اتفاقات ورزشی هم بر نوسانات بازار تأثیرگذار است.
این بار تأثیر انتخابات مجلس بر بورس
به گفته خرازی گزارش‌های عملکرد شش‌ماهه شرکت‌ها و صنایع پربازده بازار نشان از تحقق پیش‌بینی‌ها در این دوره دارد اما بازار منفی است و علت آن مسائل بین‌المللی و سیاسی است، درحالی که با نزدیک شدن به انتخابات مجلس، آرامش بورس برای مدتی از بین خواهد رفت چرا که ذهن سرمایه‌گذاران در این خصوص که چه طیفی اکثریت مجلس را از آن خود خواهد کرد، درگیرمی‌شود.
همچنین با توجه به این نکته که حدود 60درصد سرمایه بورس در اختیار سرمایه‌گذاران عمومی است تغییرات مجلس موجب تغییر مدیران خواهد شد.
از یک عطسه سیاسی تا یک تغییر
حمیدرضا امیریان، عضو هیأت مدیره کانون سهامداران حقیقی، نبود اعتماد و شفافیت در اقتصاد را علت اصلی تأثیرپذیری منفی بورس از سیاست و اقتصاد می‌داند و می‌گوید: بورس، ذاتا در تمام دنیا یک دماسنج اقتصادی است و چون نخبه‌های اقتصادی به صورت مستقیم و غیرمستقیم در دنیا با بورس در ارتباط هستند، از یک عطسه سیاسی تا یک تغییر می‌تواند بر بورس تأثیرگذار باشد.
او ادامه می‌دهد: نگرش اقتصادی افراد، گروه‌ها و جناح‌های مختلف آنالیز می‌شود و بلافاصله تأثیر آن بر بورس دیده می‌شود؛ در این میان هر چه وضع سیاسی ابهام داشته باشد، بورس هم سردرگم می‌شود. همیشه ترس از یک اتفاق، بیش از خود اتفاق، بورس را ضعیف کرده است.
به گفته عضو هیأت مدیره کانون سهامداران حقیقی، از ابتدا تأثیر سیاست بر بورس ما وجود داشته است؛ چه زمانی که به خاطر جنگ، بورس تعطیل شد و چه الان که با نزدیک شدن به انتخابات مجلس شاهد تغییرات در روند معاملات بورس هستیم. این نکته را نیز نباید از یاد برد که علت تأثیرپذیری بورس از سیاست این است که بورس تنها جزیره مدرن در اقتصاد سنتی ایران به حساب می‌آید.
امیریان در پاسخ به این سؤال که در کنار مسائل مربوط به مجلس چه دلایل دیگری در افت معاملات بورس تأثیرگذار است، می‌گوید: 2دلیل در کنار نزدیک شدن به انتخابات مجلس در افت معاملات بورس تأثیرگذار است؛ دلیل اول این است که سهامداران منتظر گزارش‌های نه‌ماهه شرکت‌ها هستند و بر این اساس پاییز، فصل سرد معاملات بورس است و دلیل دوم و مهم‌تر از دلیل اول، عدم‌کشش سازمان بورس برای رشد معاملات است.
نبود شفافیت و بی‌اعتمادی در بورس
امیریان ادامه می‌دهد: ابتدای سال‌جاری شاهد ورود حجم قابل توجه نقدینگی به بورس بودیم که متأسفانه از آنجا که سازمان بورس در نگهداری نقدینگی ضعیف عمل می‌کند این میزان نقدینگی نه تنها حفظ نشد بلکه در حال خروج از بورس است.
امیریان یادآور می‌شود: سهامداران به‌دلیل نبود شفافیت کافی و گزارش‌های متناقض از یک شرکت در 2اطلاعیه با چشم بسته دارت زده‌اند و سهام خریده‌اند و بنابراین با هر اتفاقی که خبر از احتمال کاهش قیمت سهام بدهد اقدام به فروش می‌کنند.
