قاچاق اشیای عتیقه و فروش آنها در حراجی یا مجموعه دارهای خارجی سال‌هاست که دامنگیر آثار باستانی و تاریخی کشور است. 7سال پیش اشیای باستانی به‌دست آمده از جیرفت که به گفته باستان‌شناس‌ها دارای قدمت 5 هزارساله است از سوی قاچاقچیان آثار باستانی از کشور خارج شد و یک گالری مشهور فروش اشیای عتیقه به نام «برکت» تصمیم به حراج این آثار گرفت.
اشیای عتیقه آنطور که گزارش شده در فاصله سال‌های 80 تا 84 از سوی قاچاقچیان عتیقه آن زمان که کاوش‌های غیرقانونی در جیرفت به موضوعی علیه امنیت ملی تبدیل شد از زمین‌های باستانی جیرفت خارج شده و به گالری برکت رسیده بود.
گالری برکت درصدد حراج آثار باستانی جیرفت بود که خبر به مسئولان ایرانی رسید. سازمان میراث فرهنگی بلافاصله به طرح شکایت علیه گالری برکت اقدام کرد، زیرا به موجب قانون حراج آثار باستانی درصورتی‌که یک اثر به‌صورت قاچاق از کشوری خارج شده باشد و موزه یا حراجی‌ای قصد فروش آن‌را داشته باشد کشور مالک اثر با احراز مالکیت خود قادر به باز پس‌گیری اثر و حتی طرح غرامت خواهد بود.
پیگیری‌های حقوقی از سوی وزارت خارجه و مرکز حقوقی بین‌المللی ریاست‌جمهوری که از همان زمان ادامه یافته بود سرانجام به نتیجه رسید و قاضی انگلیسی رای به مالکیت ایران بر آثار باستانی جیرفت که در گالری برکت چوب حراج خورده بود، داد و این آثار به کشور بازگردانده شد.
مسئولان سازمان میراث فرهنگی نیز پیش‌تر اعلام کرده بودند راجع به آثار جیرفت هیچ‌گونه اظهارنظری نخواهند کرد تا آنکه این آثار به کشور بازگردانده شود. اگرچه پایگاه اطلاع رسانی دولت در یک نامه الکترونیک در روز جمعه به خبرنگاران اطلاع داده بود که ایران پیروز نهایی دادگاه انگلستان شده و اشیای جیرفت به‌زودی به کشور بازگردانده می‌شود ولی خبرگزاری فارس دیروز اطلاع داد که اشیای جیرفت بامداد جمعه وارد کشور شده است.
دادگاه انگلستان پیش‌تر و در فروردین 86 یک‌بار درخواست ایران برای بازپس‌گیری اشیای قاچاق شده از ایران را رد کرده و به گالری برکت اجازه داده بود که اشیای باستانی ایران را به حراج بگذارد. آن زمان ایران به فائز برکت مالک گالری برکت اعلام کرد که حاضر است مبلغ 150 هزار پوند برای نگهداری اشیای جیرفت هزینه کند که وی این پیشنهاد را نپذیرفته بود. بدین‌ترتیب ایران درخواست تجدیدنظر در حکم قاضی انگلیسی را مطرح کرد که این دادگاه سرانجام مالکیت ایران بر آثار جیرفت را پذیرفت و بدین‌ترتیب حکم به بازگرداندن آثار به ایران داد.
پس از صدور حکم دادگاه تجدیدنظر به نفع سازمان میراث فرهنگی ایران، فائز برکت، مالک حراجی اشیای عتیقه بار دیگر درخواست تجدیدنظر کرد و حکم تجدیدنظر بار دیگر به نفع ایران صادر شد. کارشناسان تخمین زده بودند که ارزش مادی این آثار ۳۰میلیارددلار است.
پیش‌تر دولت ایالات متحده نیز خواستار حراج الواح هخامنشی برای پرداخت غرامت به خانواده‌های قربانیان انفجار آمیا شده بود که با پیگیری‌های ایران آن حکم نیز نقض شد و الواح هخامنشی خطر حراج را پشت سر گذاشت و همچنان پیگیری‌ها برای بازگرداندن آن به کشور ادامه دارد.
خبرگزاری فارس دیروز گزارش داد که آثار بازگردانده شده جیرفت به تهران در حال حاضر در صندوقی در وزارت خارجه نگهداری می‌شود تا در زمان معین توسط مسئولان کشور رونمایی شود.
تلاش مجلس برای نجات آثار تاریخی
نمایندگان مجلس شورای اسلامی چندی پیش یک فوریت طرحی را به تصویب رسانده‌اند که براساس آن اشیای تاریخی دارای شناسنامه شوند تا خروج و قاچاق آنها امکان‌پذیر نباشد.
اسدالله بادامچیان، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس در همین رابطه به خبرگزاری میراث فرهنگی گفت: براساس این طرح سازمان میراث فرهنگی موظف به تهیه شناسنامه برای آثار تاریخی و فرهنگی است. به گفته وی، این طرح باعث می‌شود که آمار آثار باستانی و تاریخی کشور تدوین شده و سر و سامان پیدا کند.
از سوی دیگر وقتی صاحب این اموال متوجه ارزش واقعی آثار می‌شود در حفظ و نگهداری آن تلاش بیشتری می‌کند؛ یعنی نوعی حفاظت مردمی که دارای منفعت شخصی هم هست نیز از آثار و اشیای باستانی و تاریخی پدید می‌آید.
آنطور که بادامچیان می‌گوید، ایرانیان خارج از کشور هم می‌توانند با استناد به این طرح آثار خودشان را ثبت کنند و به ایرانیان داخل ایران بفروشند و بدون هیچ هزینه گمرکی این آثار را وارد ایران کنند. بادامچیان می‌گوید: این باعث می‌شود که به‌طور مثال بعد از ثبت آثار شاهد فروش یک صفحه شاهنامه طهماسبی در حراجی لندن نباشیم.
