محققان مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری ابن سینای جهاد دانشگاهی موفق شدند برای نخستین بار در جهان سلول‌های بنیادی اسپرم‌ساز انسانی را در محیط آزمایشگاهی تکثیر کنند.
«در حال حاضر یکی از مهم‌ترین عوارض ناشی از روش های شیمی درمانی برای بیماران سرطانی ، ناباروری است که تبعات فردی و اجتماعی وسیعی برای فرد بیمار دارد.»
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه و مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا، محمد مهدی آخوندی ، رییس این مرکز با بیان این مطلب، در این زمینه گفت: اگر چه امکان برداشتن بخشی از بافت تخمدان ، فریز آن و پیوند مجدد آن پس از اتمام درمان سرطان در دختران و زنان مبتلا به سرطان وجود دارد و یا در مردان بالغ فریز اسپرم ها و استفاده آتی آنها جهت باروری از سال‌ها قبل میسر شده، اما در پسران مبتلا به سرطان این امکان وجود ندارد؛ چون اسپرم‌سازی پس از سن بلوغ آغاز می‌شود.
محققان ایرانی، سلول‌های جنسی را منجمد می‌کنند
در سال‌های اخیر پژوهشگران بسیاری در کشورهای مختلف از جمله ایران در جهت یافتن راه حلی مناسب برای این بیماران در تلاش بوده و هستند.
ایده اصلی پژوهش مشترک محققان ایرانی پژوهشگاه ابن‌سینا و مرکز طب تولید مثل دانشگاه آمستردام هلند، برداشتن بخشی از بافت بیضه قبل از شیمی درمانی، فریز آن، تکثیر سلول‌های بنیادی اسپرم‌ساز (Spermatogonial stem cells) در آزمایشگاه و پیوند مجدد آنها به خود فرد پس از درمان بیماری سرطان است.
یک گام بلند
البته پیش از این و از سالیان قبل امکان فریز بافت بیضه انسانی فراهم بوده است ، اما امکان تکثیر سلول‌های بنیادی اسپرم‌ساز انسانی وجود نداشت. کار مهمی که امروزه امکان انجامش در مرکز فوق تخصصی ابن سینا فراهم شده است.
«استفاده از نتایج این تحقیق در سطح بالینی در دو مرحله میسراست . در مرحله اول با توجه به فراهم بودن امکان ذخیره سلول‌های بنیادی اسپرم‌ساز انسانی ، والدین پسر‌بچه‌های مبتلا به سرطان به محض تشخیص باید در این مورد آگاه شوند.»
دکتر هومن صدری اردکانی عضو هیات علمی پژوهشگاه فناوری‌های نوین علوم زیستی جهاد دانشگاهی و مجری این طرح پژوهشی،با بیان این مطلب می‌افزاید: خوشبختانه همزمان با فعالیت مراکز ذخیره‌سازی سلول‌های بنیادی اسپرم‌ساز انسانی در کشورهایی همچون هلند، بلژیک، سوئد، فنلاند و آمریکا، این مهم در ایران و در مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینای جهاد دانشگاهی نیز میسر شده است.
در مرحله بعدی، زمانی که درمان کامل سرطان انجام شد و ناباروری ناشی از عارضه درمان تایید شد، پیوند سلول‌های بنیادی تکثیر شده باید انجام شود.
به گفته صدری در روش ارائه شده از سوی محققان ایرانی و هلندی امکان تکثیر سلول‌های بنیادی اسپرم‌ساز انسانی به میزان بیش از 18 هزار برابر وجود دارد.
در حال حاضر اگرچه ایمنی استفاده درمانی از این سلول‌ها در مدل‌های حیوانی تایید شده است اما پژوهشگران بالینی مشغول انجام پروژه‌هایی در تایید ایمنی کامل پیوند این سلول‌ها به انسان هستند.
این عضو هیات علمی پژوهشگاه ابن سینا ابراز امیدواری می‌کند که با همکاری بیش از پیش متخصصان رشته‌های مختلف علوم پزشکی به ویژه متخصصان سرطان‌شناسی (کودکان و بزرگسالان) ، متخصصان درمان ناباروری و همچنین حمایت‌های مسؤولان بهداشت و درمان کشور شرایط بهره‌مندی تمامی بیماران نیازمند روش های حفظ باروری (Fertility Preservation) همزمان با کشورهای دیگر در ایران نیز فراهم شود.
گفتنی است این طرح پژوهشی مشترک درسال های 2007 تا 2011 میلادی (1390-1386 شمسی) انجام شده است.
