باغ قلهک با وسعت 20 هکتاری بازمانده‌ای سرسبز از منطقه قدیمی قلهک است که روزگاری از سوی محمد شاه قاجار به دولت انگلستان اجاره داده شد. آن زمان که سرجان کمپبل به‌عنوان وزیرمختار انگلستان در تهران حضور داشت شاید فکر نمی‌کرد که باغ اجاره‌ای همایونی، روزگاری محل مناقشه شود. باغ قلهک در حاشیه خیابان دکتر شریعتی قرار دارد. دیوار طولانی این باغ با آجرهای قرمز رنگ بعد از خیابان شهید کلاهدوز(دولت) آغاز می‌شود و تا نزدیکی‌های بزرگراه صدر ادامه دارد. دیوار آجری حاشیه خیابان نیز نشانه خوبی برای یافتن این باغ است.
روزهای شیرین
باغ قلهک از قدیم به‌عنوان اقامتگاه تابستانی سفارت انگلیس در نظر گرفته شد؛ اقامتگاهی که بعدها شاهد برگزاری محفل‌ها و جلسات بسیاری شد تا تأثیر فراوانی بر تاریخ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران داشته باشد. از بین تمامی جلسات بر پاشده در این باغ، مرموزترین جلسات، برپایی نشست‌های فراماسون‌ها در این باغ بود. در دوره پهلوی اول، با وجود آنکه درپی اختلاف بین رضاخان و محمدعلی فروغی، وی از کار برکنار و خانه‌نشین شده بود اما دست‌های پرقدرت و نامرئی فراماسون‌ها از فراموشخانه انگلیسی‌ها در باغ قلهک بیرون آمد و رضاشاه را مجبور به بازگرداندن فروغی کرد. فروغی هم که خود استاد اعظم لژهای ماسونی در ایران بود، به دفعات به همراه نمایندگانی از آمریکا و انگلیس در فراموشخانه باغ قلهک گرد هم جمع شدند و سعی کردند تاریخ ایران را رقم زنند. سلطنت محمدرضا پهلوی یکی از نتایج همین جلسات مرموز بود.
از میان وزیران مختار انگلیس در ایران، خاطرات سرهیو نجیبول هیوگسن، وزیرمختاری که چند سال قبل از سر ریدر بولارد معروف، در ایران ماموریت داشته و نیز یادداشت‌های خود سر ریدر بولارد چاپ و منتشر شده است. سرهیو نجیبول هیوگسن در کتاب خاطرات خود، از اقامتگاه تابستانی سفارت انگلیس در قلهک بسیار تعریف کرده و روزهایی را که در تابستان سال‌های پیش از جنگ جهانی دوم در آن باغ گذرانیده، از دلپذیرترین و شیرین‌ترین ایام زندگی خود برشمرده است.
تشکر برای گرفتن باغ
طبق منابع وزارت امور خارجه، سندی درخصوص تملک انگلیسی‌ها بر این باغ وجود ندارد. قدیمی‌ترین سند مکتوب که به این موضوع مربوط می‌شود به تاریخ 1278 قمری می‌رسد که نامه تشکر سفیر انگلیس به خاطر واگذاری باغ قلهک است.
قنات‌های جاری، ساختمان‌های استوار
در گذشته آب قلهک به‌عنوان یکی از آبادی‌های توابع شمیران، از 7رشته قنات تأمین می‌شد که مهم‌ترین آنها قنات‌های موجود در باغ سفارت انگلستان بود. این قنات‌ها همچنان در باغ جاری هستند. این اقامتگاه تابستانی با عمارت‌هایی زیبا و امکانات ورزشی و فرهنگی که در تمام سال‌های گذشته ساخته شده‌اند، به‌صورت یک باشگاه محلی برای انگلیسی‌ها در آمده است. در ضلع شمالی این باغ، مؤسسه ایرانشناسی و مرکز فرهنگی و آموزشی بریتانیا واقع است. این مرکز به مناسبت‌های مختلف نیز جلسات گوناگونی برای انتشار مطالب مختلف درباره ایرانشناسی برگزار می‌کند که البته با توجه به سابقه فعالیت انگلیسی‌ها در گوشه و کنار دنیا نمی‌توان خیلی امیدوار بود که این کار با نیت معرفی ایران انجام می‌شود.
خاطرات قدیم
باغ قلهک خاطرات فراوانی از 170 سال گذشته این محله را به‌خود دیده است. آب‌و‌هوای خنک و دل‌انگیز این باغ به دلیل واقع شدن در یکی از شمالی‌ترین و زیباترین قریه‌های تهران از قدیم زبانزد بوده است. محمد شاه این باغ را به بهای ماهانه 30 تومان
یا 15 لیره انگلیس به دولت انگلیس اجاره داد و این امر موجب شد تا بعدها انگلیسی‌ها خیال کنند تمام قریه قلهک متعلق به آنهاست. انگلیسی‌ها با فراموشی مرحمت شاهانه، پا از حد خود فراتر گذاشتند و به ایجاد هرگونه دخل و تصرف در این محل روی آوردند. در این ایام، با استفاده از شرایط خاص آن دوران و نا آرامی‌های ملی، دست‌درازی انگلیسی‌ها به حدی رسید که عملا حاکمیت خود را بر سراسر قریه قلهک گسترش دادند و خود را حاکم بلامنازع قلهک برشمردند. این خیال آنها حتی موجب شد برای این قریه کدخدا نیز انتخاب کنند.
زیرخاکی‌های یک باغ
در جنوب این باغ و ضلع شمالی خیابان شهید کلاهدوز (دولت)، گورستان باغ قلهک با دری چوبی و قدیمی و وسعتی چند هزار متری قرار گرفته است. اگر شما نیز از خیابان شریعتی وارد خیابان شهید کلاهدوز شوید، می‌توانید گنبد فیروزه‌ای رنگی را که بنای یادبود تعدادی از کشته‌شدگان است، ببینید. از سردر گورستان و از روی صلیب‌های نصب شده روی قبور و نیز تاریخ‌هایی که روی سنگ‌ها وجود دارد چنین به‌نظر می‌رسد که این گورستان صرفا به اجساد سربازان متفقین که در ایران مرده‌اند، در جریان سال‌های 1293 تا 1297 هـ.ش (1914 تا 1918 میلادی) که جنگ جهانی اول در جریان بوده و همچنین سال‌های 1318 تا 1324 هـ.ش (1939 تا 1945 میلادی) که جنگ‌جهانی دوم در جریان بوده است، اختصاص دارد. علاوه بر نظامیان، بعضی از دیپلمات‌های انگلیسی و اعضای خانواده‌های آنان هم که در تهران فوت شده‌اند در این گورستان دفن هستند.
