- هر نوع شعری ویژگیهایی مختص به خود دارد. مهمترین ویژگیهایی که شعر عاشورایی را از سایر انواع جدا میکند چیست؟
شعر عاشورایی شعری است که در موضوع یا موضع با عاشورا و اهداف قیام عاشورا نسبتی برقرار میکند. این جریان شعری از موضوع عاشورا آغاز شد و به تدریج به موضع عاشورایی رسید؛ به تعبیر دیگر شاعر ابتدا تماشاچی و راوی واقعه بود و پس از واقعه به صحنه میرسید اما به مرور شاعر سعی کرد در صحنه عاشورا حاضر باشد. این سنخ شعر عاشورایی به ویژه پس از انقلاب اسلامی گسترش فراوانی پیدا کرد.
- بهنظر شما جایگاه شعر عاشورایی در شعر معاصر کجاست؟
شعر عاشورایی موضعمند،امروز بخش مهمی از آثار برجسته شعر معاصر را تشکیل میدهد؛ بهویژه بین جوانها اینگونه پرداختن به شعر عاشورایی بسیار جدی است و هرساله مجموعههای متعددی از آثار شاعران موضعمند عاشورایی منتشر میشود.
- آیا میتوان گفت که شعر عاشورایی هم میتواند شعری جهانی باشد؟ چطور میتوان شعر عاشورایی را جهانی کرد به نحوی که هر مخاطبی در هر جای دنیا بتواند با شعر عاشورایی ارتباط برقرار کند؟
قطعا این امکان وجود دارد و همین الان هم بخشی از شعر عاشورایی ما، به ویژه در آثار نوگرایان این حوزه این ظرفیت را داراست. البته طبیعی است که در کنار چنین شعری مقدمههای کوتاهی در باب معرفی عاشورا لازم است ولی حرف عاشورا که همان عدالتخواهی موحدانه است جهانیترین حرفهاست.
- در زمینه شعر عاشورایی چه مشکلاتی وجود دارد؟
مشکل اساسی این است که محتوای آموزش عالی امروزه باعث شده تا خیلی از جوانان شاعر که در حوزههای مختلف تحصیل میکنند دانش کمتری در حوزه معارف اسلامی داشته باشند و برای همین بعضی از شعرهای عاشورایی از محتوا و عمق شایسته برخوردار نیستند. اهتمام به مطالعه در حوزه معارف اسلامی و تلاش برای فهم درست دین میتواند بر غنای جریان شعر دینی و مذهبی و بهویژه شعر عاشورایی بیفزاید. مسئله مهم دیگر تولید آثار مناسب در حوزه شعر کاربردی عاشورایی است که امروزه با توجه به رواج و گسترش روزافزون مداحی خلأ آن بسیار حس میشود.
- چگونه میتوان این مشکلات را مرتفع کرد؟
در زمینه شعر کاربردی وقتی ظرفیت هست که آثاری مثل شعر بسیار پخته و درست (یاد امام و شهدا) در این حوزه سروده شود و جا بیفتد. لازم است که در اینباره کار جدی صورت بگیرد و آثاری از لحاظ ادبی شایسته و نیز متناسب با نیازهای روز در دسترس مداحان قرار گیرد تا از ظرفیت عظیم هیأتها استفاده درست به عمل بیاید. یکی از راهکارها میتواند این باشد که شاعران حرفهای با ویژگیهای شعر کاربردی آشنا شوند تا بتوانند در این زمینه هم منشأ اثر باشند چون این جماعت معمولا تسلط بهتری بر زبان دارند. همچنین جلسات جدی نقد درخصوص شعر شاعران معروف به شاعران آیینی میتواند به بهبود روند تولید اینگونه آثار کمک کند که بحمدالله تازگیها چندین نمونه از اینگونه جلسات فعال شدهاند. در شهر قم که از این سنخ جلسات بوده، ما شاهد هستیم که آثار جوانها بسیار پختهتر و متینتر است.