در همه جای دنیا، بیمهها ابزارهای حمایتی هستند تا اگر بیمه شده به هر دلیلی دچار مشکل شد بتواند از این فرصت برای جبران استفاده کند. اما به نظر میرسد در شرایطی که قدرت رقابت بین شبکههای بیمهای در کشور وجود نداشته و از سوی دیگر قوانین مربوط به حمایت از مصرفکنندگان قدرت چندانی ندارند، شرکتهای بیمه به محلی تبدیل شدهاند که کمتر به فکر ارائه تسهیلات برای مشتری بوده و بشتر سعی دارند کمبودهای مالی و عدم توانانی در درآمدزایی خود را با ارائه قوانین عجیب و اجباری، از بیمه شوندگان بدست آورند. نمونه آن را میتوان در تعدادی از قوانین مرتبط با بیمههای اتومبیل پیدا کرد.
کسانی که اخیرا برای بیمه کردن اتومبیل خود به دفاتر بیمه مراجعه میکنند با موارد عجیبی مواجه میشوند:
دیه برای 5 نفر
بیمهگران اعلام میدارند که اتومبیل آنها دست کم باید به ازای هزینه دیه 5 نفر بیمه شود. به عبارتی، رانندگان برای پرداخت بیمه 5 قتل بیمه میشوند. معلوم نیست با کدام استدلال عقلانی شرکتهای بیمه، بیمهگر را مجبور به چنین اقدامی میکنند. این اقدام اجباری باعث میشود که رقم بیمه اتومبیل به شدت افزایش یابد.
مجروح نکن، بکش!
در بسته عمومی بیمه اتومبیل، تدبیری برای جبران هزینه تصادفات منجر به جرح دیده نشده است. یعنی نمیتوان با بسته عمومی، اتومبیل را برای جبران خسارات منجر به آسیب جسمانی افراد بیمه کرد. اگر کسی این سرویس را طلب کند باید بیمه تکمیلی دیگری را اختیار کرده و مجددا بهای گزاف آن را بپردازد. ظریفی میگفت این اقدام شرکتهای بیمه- یعنی بیمه برای قتل 5 نفر و عدم بیمه برای جرح- یک پیام مهم دارد؛ اگر با کسی تصادف کردی و دیدی مجروح شده، درنگ نکن بلافاصله او را بکش. چون در این صورت پول دیه را بیمه میدهد اما اگر او کشته نشد و مجروح شد باید خودت هزینههای درمان او را بدهی.
جریمه برای استفاده از بیمه
این یک فرض بدیهی است که افراد اتومبیل خود را در مقابل خسارات ناشی از تصادف بیمه میکنند تا اگر چنانچه تقصری در تصادف داشتند بتوانند از بیمه خود برای تامین هزینه اتومبیل طرف مقابل استفاده کنند. پاز قدیم یک قاعدهای وجود دارد مبنی بر اینکه اگر کسی از بیمه خود در طول سال استفاده نکند، میتواند در نوبت بعدی تخفیف بگیرد. متاسفانه این سابقه مثبت به راننده داده نمیشود بلکه به اتومبیل داده میشود. از این روی اگر شما اتومبیل خود را بفروشید، در نوبت بعد برای بیمه کردن آن نمیتوانید از این تخفیف استفاده کنید. استدلال این است که اتومبیل شما بیمه است، نه رفتار قانونمند شما.
در شرایطی که این اجحاف غیر منطقی هنوز پابرجاست، امروزه اگر شما تصادف کرده و به اصطلاح از کوپن خود برای پرداخت هزینه اتومبیل طرف مقابل استفاده کنید، در مرحله بعد که میخواهید اتومبیل خود را بیمه کنید به دلیل استفاده از حق خود، جریمه میشوید. به عنوان مثال، شخصا برای نخستین بار در طی سالیانی که اتومبیل دارم،سال گذشته به واسطه یک تصادف مجبور شدم یکی از کوپنهای خود را به راننده اتومبیلی که با او تصادف کرده بودم بدهم. هزینه تعمیر اتومبیل مذکور 200 هزار ریال بود اما وقتی برای تمدید بیمه رفتم به دلیل این اقدام خود 600 هزار ریال جریمه شدم!
پول بیمه بده اما بیمه نشو
آخرین مورد آن اظهارات رئیس مرکز اجرائیات پلیس راهور است. سرهنگ دهقان گفت، رانندگانی که نمره منفی دارند اگر تصادف کنند، بیمه خسارت آنها را پرداخت نمیکند. قطعا در گروه رانندگان بد سابقه بودن، شایسته و مطلوب نیست. اما فرض بر این است که این افراد باید با ضریب ریسک بالا یا به عبارتی با پرداخت بالاتر اتومبیل خود را بیمه کنند، موضوعی که در کشورهای پیشرفته مرسوم است. اما معلوم نیست این دستورالعمل اخیر ببر پایه کدام منطق اسوار است که از سویی چنین رانندهای طق قانون مجبور است اتومبیل خود را بیمه کند و از سوی دیگر همان قانون میگوید اگر تصادف کردی شرکت بیمه هزینهات را پرداخت نمیکند.
به هر روی به نظر میرسد، در حیاط خلوت بیمه خیلی آییننامهها و دستورالعملها را میتوان نوشت بدون اینکه توجهی شایسته به مخاطب اصلی آن، یعنی بیمه شونده داشت.