وی بی‌تدبیری بانک مرکزی و غفلت دولت به‌دلیل پرداختن به مسائل انتخاباتی را عامل اصلی بروز تشنج و تلاطم در بازار ارز کشور قلمداد می‌کند. متن کامل گفت‌وگوی همشهری با رئیس کمیسیون طرح تحول اقتصادی مجلس را در ادامه می‌خوانید.
- از دیدگاه شما چه عواملی باعث شد تا در سال‌جاری، سطح قیمت‌ها در بازار ارز به‌صورت لجام گسیخته رو به افزایش بگذارد؟
من فکر می‌کنم منشأ شوکی که به بازار ارز کشور وارد شده تحریم‌های خارجی است. البته الان ذخایر ارزی بسیار قابل توجه است؛هم ذخایر ارزی بانک مرکزی و هم صندوق توسعه ملی. بنابراین تحویل دلار و سایر ارزها برای تولیدکنندگان و بازرگانان توسط بانک‌ها و بانک مرکزی به‌صورت حواله به خارج از کشور با مشکلی روبه‌رو نیست. برای همین هم واردات و صادرات به‌صورت روان در حال انجام است. البته همراه با پیچیدگی‌هایی است ولی این طور نیست که مانعی جدی بر سر راه تجارت و داد و ستد کشور با کشورهای دیگر پدید آمده باشد.
- پس بـا این اوصاف حتی با وجـود مصوبه‌های تحریم،اقتصاد ما نباید شاهد بروز این اتفاقات در بازار ارز باشد.
درست است اما آنچه در بازار کشور اتفاق افتاده تقاضاهای خرد و ساماندهی نشده است. دلالان بخشی از منابع را از بانک‌ها و بورس بیرون کشیده و وارد میدان ارز کرده‌اند. ورود این دلال‌ها موجب افزایش بی‌رویه قیمت ارز شده است. وضعیت فعلی ناشی از ضعف و بی‌تدبیری بانک مرکزی است. همچنین گویا دولت به کارهای دیگری مشغول است. مثل اینکه وارد مسائل سیاسی شده و مسائل انتخابات را دنبال می‌کنند. به جای اینکه به کارهای اصلی که مدیریت کشور است، بپردازند، دارند کارهای دیگری می‌کنند. حال آنکه برای نرخ ارز قانون داریم. براساس قانون، این نرخ به‌صورت شناور مدیریت شده است؛ اما الان مدیریت کنار رفته و تنها شناوری آن باقی مانده است. قانون اجرا نمی‌شود چون مدیریت کنار رفته است.
- چرا باید این حجم بزرگ از نقدینگی از سیستم بانکی خارج شود؟
من معتقدم بانک مرکزی باید به‌خوبی تقاضا را مدیریت می‌کرد و جلوی این وضعیت نگران‌کننده را می‌گرفت. البته دولت این توانایی را دارد و تعجب می‌کنم که چرا آن توانایی بسیار عالی را که در شرایط هدفمندسازی یارانه‌ها به کار گرفتند و مدیریت کردند به‌گونه‌ای که هیچ شوکی به بازار وارد نشد و قیمت‌ها هیچ تغییر اساسی نکرد، چطور آن توانایی را امروز با بی‌عملی به کار نگرفتند و به میدان نیاوردند. البته در این شرایط معتقدم که رسانه‌ها هم نباید به این مسئله دامن بزنند و مسئله ارز را به‌عنوان مسئله اول کشور قلمداد کنند. تولیدکنندگانی که در داخل تولید می‌کنند و قبلا مواد خام را سال گذشته با قیمت پایین وارد کرده‌اند و تولید‌کننده‌ای که در داخل تولید می‌کند و مواد خام مصرفی او متکی بر کالاهای وارداتی نیست، متأسفانه از این فضای به‌وجود آمده سوءاستفاده کرده و مردم را بیشتر نگران می‌کنند. خوب است که دولت همان مدیریت توانایی را که در اجرای هدفمند کردن یارانه‌ها داشت، به کار بگیرد و اجازه ندهد که این تلاطم بازار ارز بیش از این موجب نگرانی مردم شود.
- آقای مصباحی مقدم! برخی معتقدند دولت عمدا مانع روند افزایشی نرخ ارز نمی‌شود.
خیر. منافع این درآمد به دولت و بانک مرکزی نمی‌رسد. برخی تصور می‌کنند که دولت می‌خواهد به این وسیله کسب درآمد کند حال آنکه همچنان بانک مرکزی با نرخ‌های خودش ارز را به بازار می‌دهد و استفاده قابل توجهی از این راه ندارد. صدماتی که اقتصاد کشور از این راه می‌بیند بسیار بیشتر از آن منفعت اندکی است که ممکن است از این راه عاید دولت بشود. بنده با توجه به اطلاعاتی که دارم می‌گویم که این تحلیل درست نیست. ارزی که الان در بازار تقاضا می‌شود کمتر از 5 درصد ارزی است که در اقتصاد ما به‌کار گرفته می‌شود. این رقم در برابر کل اقتصاد اصلا رقمی نیست که بتوان به وسیله آن درآمدی کسب و آن را به هدفمند کردن یارانه‌ها اختصاص داد. ضمن اینکه آسیبی که این اقدام به اقتصاد کشور می‌زند دولت را دچار مشکلات بزرگ‌تری می‌کند. کدام عاقل به‌خودش اجازه می‌دهد که برای به‌دست آوردن یک منفعت اندک یک هزینه سنگین را به دولت، نظام و مردم تحمیل کند.
- زمانی شما در مجلس بحث استقلال بانک مرکزی را مطرح کردید اما این موضوع در نهایت به تصویب نرسید. فکر می‌کنید در شرایط فعلی طرح مجدد این موضوع به صلاح است؟
بله. در زمان تصویب برنامه پنجم توسعه طرح استقلال بانک مرکزی را ارائه کردیم. گفتیم که اگر بانک مرکزی استقلال پیدا کند و به معنی واقعی بانک مردم باشد و نه دولت، دیگر مشمول تحریم هم نخواهد شد. در آن زمان مسئولان مربوطه به این حرف گوش نکردند و آقای رئیس‌جمهور واکنش منفی نشان داد. نتیجه این شد که آن مصوبه به جایی نرسید. اگر گوش کرده بودند بانک مرکزی نمی‌توانست مشمول تحریم شود. در عین حال الان وقت دست زدن به چنین کاری نیست.
