دلیل این ناچاری هم برای دست‌اندرکاران مدیریت شهری کاملا واضح است، به قول حسن بیادی نایب رئیس شورای اسلامی شهرتهران دولت یک ریال برای اداره شهر کمک نمی‌کند یا به گفته احمد مسجدجامعی عضو کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر تهران پول اداره شهر از جیب مردم تامین می‌شود و شهرداری ناچار است کمبود سرمایه‌گذاری نظام اجرایی کشور را اینگونه جبران کند. قضیه آن قدر جدی است که حتی مهدی چمران رئیس شورای اسلامی شهر تهران طی اظهاراتی تمام امید مدیریت شهری برای اداره شهر را پس از خدای بزرگ به همت بالای مردم نسبت می‌دهد. در این میان شهر می‌ماند و بدهی 3هزارو 862 میلیاردتومانی دولت به شهروندان و نبود هیچ چاره‌ای جز کسب درآمد از راه ساخت‌وساز برای اداره شهری با 10میلیون‌نفر جمعیت که تنها سرانه نگهداشت چنین شهری (شامل رفت و روب، یارانه بلیت مترو و اتوبوس) در سال برابر با 2هزارمیلیاردتومان است.
در گفت‌و‌گو با رسول خادم رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای اسلامی شهر تهران از وی در باره مهم‌ترین منبع کسب درآمد برای اداره شهر تهران سؤال شد که وی در پاسخ گفت: بخش عمده هزینه‌های مدیریت شهری متأسفانه از طریق اخذ عوارض ساخت و ساز حاصل می‌شود. علت این امر نیز آن است که سهم درآمدهای پایدار در ساختار مالی شهرهای کشور بسیار محدود است.از نظر رسول خادم تغییر در این روند مستلزم حمایت ملی است تا در یک دوره‌گذار به‌تدریج عوارض ساخت‌وساز از ابنیه در ازای بهره‌برداری و طبقه‌بندی کیفی محقق شود اما چون یکسری ظرفیت‌های جلب حمایت از منابع ملی فراهم نبود امکان اجرای این مهم نیز میسر نشده است.
وی در مورد تصویب لایحه نظام درآمدهای پایدار شهری در شورای شهر که برمبنای آن باید سالانه 5درصد به درآمدهای پایدار شهر اضافه شود نیز اظهار داشت: یک سال مطالعه روی این لایحه طول کشید تا اینکه نهایی شد و مبنای ما نیز افزایش سالانه 5درصد به سهم درآمدهای پایدار بود که پس از گذشت حدود 2سال تنها یک بخش از این مصوبه محقق شده که آن هم از سهم ارزش افزوده به‌عنوان یکی از درآمدهای پایدار است و توسط دولت اخذ و به حساب شهرداری‌ها واریز می‌شود. اما در مورد مالیات و سهم سایر عوارض پایدار اعم از نوسازی و کسب و پیشه و...به‌صورت محدود رشد داشتیم.
وی چشم‌انداز وضعیت تحقق درآمدهای پایدار برای اداره شهر را مثبت نمی‌بیند و در توضیح دلیل به نبود منابع جایگزین اشاره می‌کند. از نظر خادم، تحقق منابع جایگزین توسط شورای شهر و شهرداری میسر نیست و حتما حمایت ملی را می‌طلبد. رسول خادم که سابقه 3دوره حضور در شورای اسلامی شهر تهران را به‌عنوان پشتوانه حرفه‌ای خود در مدیریت شهری دارد معتقد است که به‌طورکلی تغییر سیستم نظام مالی درآمدی شهرداری‌ها می‌تواند به تحول بزرگ در ساختار اقتصادی کشور منجر شود و حتما باید روی مناسبات اقتصادی در کل کشور نیز اثر‌گذار باشد؛ آن را به سمت اصلاح هدایت کند ولی این تحول و تغییر نیازمند عزم ملی است.وی با اشاره به اینکه برای اداره شهرهای بزرگ که 70درصد جمعیت کشور را در خود جای داده‌اند هزینه‌های قابل توجهی لازم است ابراز تأسف کرد که به‌رغم وجود ظرفیت‌های لازم برای تغییر نظام درآمدی شهرداری‌ها و حرکت به سمت تحقق درآمدهای پایدار در یک برنامه زمانبندی، عزم ملی برای اجرای چنین مهمی به چشم نمی‌خورد.
در هرحال از نظر خادم چون اصلاح ساختار اقتصادی کشور از توان شهرداری‌ها یا شوراهای شهر خارج است شهرداری‌ها به ناچار برای کسب درآمد به سمت کسب عوارض ساخت و ساز روی می‌آورند که از جمله اشکالات آن سرمایه‌ای‌شدن و احتکار مسکن است که هم‌اکنون به یکی از دغدغه‌های مهم دست‌اندرکاران امور تبدیل شده است.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا تاثیر مثبتی نیز می‌توان برای کسب درآمد از محل عوارض ساخت‌وساز قائل شد به این صورت که مثلا صدور جواز ساخت منجر به رونق رشد اقتصادی و در نهایت اصلاح و ارتقای بافت اجتماعی و فرهنگی دریک محل شود اظهار داشت: اگر بیایند شروع کنند به ساخت‌وسازهای تجاری و اداری و از این فضای تجاری و اداری پول بگیرند ممکن است ارزش افزوده برای یک محل به‌وجود آورد اما از آن طرف تورم‌زا نیز هست. اگر بخواهیم هم سهم ارزش افزوده داشته باشیم و هم اثر‌گذاری روی اصلاح رویکردهای اجتماعی و روابط و مناسبات داشته باشیم لازم است فعالیت‌های اقتصادی را به‌صورت درست جهت‌گیری کنیم؛ یعنی سیاست‌های بهره‌برداری به‌گونه‌ای باشد که فعالیت‌ها و مناسبات اجتماعی و غیراقتصادی را اصلاح کند اما در مجموع از نظر من این شیوه کسب درآمد برای اداره شهر غلط است ولی از طرف دیگر در حال حاضر چاره دیگری هم نیست.
هیچ‌کس به فکر اصلاح شکل درآمدی شهرداری‌ها نیست
از نظر حمزه شکیب رئیس کمیسیون فنی و عمرانی شورای اسلامی شهر تهران کلانشهر تهران به‌عنوان پایتخت جمهوری اسلامی با 600کیلومتر مساحت و نزدیک به 10میلیون نفر جمعیت مهم‌ترین مراکز فرهنگی، هنری، اقتصادی، تجاری، سیاسی و... را در خود جای داده است و به‌هرحال برخورداری از این موقعیت نیازمند برنامه‌ریزی درست برای کسب درآمدهای پایدار به‌منظور اداره بهینه این شهر است.شکیب بخش عمده‌ای از بودجه 10هزارمیلیارد تومانی شهرداری تهران را ناشی از فروش تراکم دانسته، می‌گوید که درست است که شهرداری باید عوارض ساخت‌وساز را از سازندگان بگیرد اما باید طرح تفصیلی و جامع را ملاک عمل قرار دهیم و براساس آنها برنامه‌ریزی کرده درآمد کسب کنیم زیرا از سه دهه قبل بنای نحوه درآمد شهرداری به‌گونه‌ای بوده که صرفا از فروش تراکم اداره شده و این امر متأسفانه ادامه دارد، این درحالی است که ما می‌توانستیم و می‌توانیم از روش‌های دیگری درآمدهای پایدار کسب کنیم.
از نظر رئیس کمیسیون فنی و عمرانی شورای شهر تهران یکی از راه‌های کسب درآمد پایدار از محل قانون ارزش افزوده است که در حال حاضر نزدیک به یک هشتم درآمد شهرداری را تامین می‌کند. وی در این باره توضیح می‌دهد که وقتی طرح تفصیلی به ما در محدوده‌ای اجازه ساخت2 ، 4 یا 5طبقه را می‌دهد این امر قطعا پس از انجام یکسری مطالعات بوده که نشان داده زیر ساخت‌های آن محدوده به لحاظ ترافیکی، تامین پارکینگ و... بیش از این، اجازه بار‌گذاری نمی‌دهد. حالا اگر تعداد طبقات را افزایش بدهیم هزینه ثانوی برای ما پیش می‌آید مثلا درست است که درآمد مقطعی برای شهر محقق می‌شود اما مردم باید عوارض طولانی مدتی را تقبل کنند در حالی‌که در مورد قانون ارزش افزوده اینگونه نیست زیرا اگرچه پس از خرید باید همان موقع هزینه‌ای اضافی بابت ارزش افزوده پرداخت شود اما هزینه ماندگاری را شاهد نخواهیم بود و همان مقطع پرداخت شده و تمام می‌شود.
درآمد 1300میلیاردتومانی شهرداری از محل قانون ارزش افزوده که یک هشتم درآمدهای شهرداری تهران را شامل می‌شود از نظر حمزه شکیب گام مهمی در پایدار‌سازی درآمدهای شهرداری است، این درحالی است که در هیچ دوره‌ای نه شهرداری به‌طور جدی وارد این میدان شد و نه دولت‌ها و مجلسی‌ها در این باره با وضع قوانین لازم کمکی به اصلاح شکل درآمدی شهرداری‌های کشور کرده‌اند.وی با ابراز تأسف بابت اینکه همیشه دنبال ساده‌ترین و سریع‌ترین راه‌های کسب درآمد رفته‌ایم و به فکر عواقب بعد از آن نبوده‌ایم اظهار داشت: درتهران با توجه به تنوع و گستردگی کار و فعالیت و راه‌های کسب درآمد در روز، میلیارد‌ها تومان معامله می‌شود چرا نباید درصدی از سودحاصل از کارهای اقتصادی انجام شده به شهرداری تعلق بگیرد؟
درمورد معاملات بورس نیز همینطور چرا یک درصدی از درآمدهای بورس و منافع شرکت‌ها نباید نصیب شهر شده صرف اداره بهینه امور شود. در هرحال از طریق فعالیت‌های اقتصادی کلان هزاران میلیارد تومان کار اقتصادی می‌شود که یک هزارم این درآمدها اگر در اختیار شهرداری قرار گیرد منافعش برای عموم مردم قابل استفاده خواهد بود. تا زمانی که نحوه درآمد شهرداری اصلاح نشود هر چه طرح تهیه کنیم اعم از طرح جامع، تفصیلی و سند چشم‌انداز قابلیت اجرایی نخواهد داشت. نسبت 20 به 80 درآمدهای پایدار نسبت به درآمدهای ناپایدار به گفته رئیس کمیسیون فنی و عمرانی شورای اسلامی شهرتهران از جمله مشکلات سیستم درآمدزایی فعلی شهرداری‌هاست. وی در این‌باره توضیح داد: بودجه سال 82 شهرداری تهران 700میلیاردتومان بود که این رقم در حال حاضر به 10هزار میلیارد تومان رسیده یعنی نزدیک به 16برابر شده که بیشتر آن مربوط به فروش تراکم است.
