به گزارش همشهری‌آنلاین حجت‌الاسلام رسول جعفریان کتاب را سال‌های قبل تالیف کرده بود،اما در این چاپ سعی کرده با برخی بازنگری‌های و نگاه ویژه تری به زندگی و سیره امامان معصوم داشته باشد و البته کار را در هیاتی پاکیزه‌تر و خوش دست تر انتشار دهد.
آقای جعفریان در مقدمه کتاب از علاقه‌مندی خود به تاریخ اسلام سخن گفته و نوشته است:علائق تاریخی بنده در سال 61 از تاریخ اسلام آغاز شد، به تاریخ تشیع رسید، سپس به صفویه و آنگاه به تاریخ معاصر
همزمان در بازگشتی، تاریخ سیاسی اسلام را بازنویسی کردم، تاریخ تشیع را گسترش دادم، و به تحقیقات خود در تاریخ صفویه ادامه دادم.
در این میان، سالها بود که زندگی امامان (ع) را دست نزده بودم. امسال، از مرداد ماه، بیشتر با اصرار آقا مهدی علمی مشغول کار روی کتاب امامان شدم. بر اساس گرایشی که آن زمان انتخاب کرده بودم، بیشتر فکری و سیاسی بحث کرده و نوشته بودم. اصل را هم بر اختصار گذاشته بودم. حالا سالها از آن روزها گذشته بود. با این حال، علاقه مند بودم بدون تغییر بنیادی، برخی از منابع تاریخی کهن را دوباره مراجعه کنم. این کار را در باره برخی از امامان کردم، اما محتوای زندگینامه برخی دیگر را تغییر جدی ندادم. آنها را هم که تغییر دادم، بیشتر مواد و تحلیلهایی را اضافه کردم. اکنون بیشتر تاکید بر این دارم که ما باید زندگی ائمه (ع) را بیش از بیش به صورت اخلاقی بنگریم و آنچه به لحاظ سیاسی به دست می آید، در چهارچوب فقه و نظام حقوقی اسلام ارزیابی کنیم.
مجله زندگینامه و آشنایی با اهل بیت در همشهری آنلاین
جعفریان در ادامه این نوشته آورده است:در باره مسائل فکری هم، بیشتر به دانش کلام تکیه کنیم و آنچه را که در صافی های فکری و عقلی ریخته و تحقیق شده پذیرفته ایم، به عنوان معیار قرار دهیم. به هر حال، مطالعه آن بی فایدت نخواهد بود. مطمئن هستم که کارهای بهتری هست، اما اطمینان می دهم که هنوز مبانی سنجشی درستی در ارزیابی تاریخ اسلام نداریم و بیشتر سلیقه ای و به تناسب اوقات و احوال به آن مسائل نگاه می کنیم.
به نوشته آقای جعفریان استناد به منابع کهن شرط اول او در تدوین این اثر بوده است، اگرچه به نظر می‌رسد گاه برای رسیدن به آنها از آثار متاخر هم استفاده کرده باشد. او تلاش کرده نگاه شیعی معتدل و اصولی را مبنا قرار دهد و به همین دلیل از غلو روی گردان بوده‌است. نکته‌ای که در چند سال اخیر انتقاد از غلو را از جمله دغدغه‌های این اندیشمند و مورخ قرار داده است. او زندگی امامان را در وجه زندگی سیاسی و ابعاد فکری دیده و نوشته در حالی که امامت حقیقت الهی دیگری هم هست که نمی توان با نگاه تاریخی توجیه کرد. آن بحث کلامی است.
به اعتقاد آقای جعفریان تفسیری که شیعیان از دین اسلام می‌پذیرند بر اساس آموزه‌های قرآنی و نبوی است؛ آموزه‌هایی که از ظاهر قرآن و حدیث بر می‌گیرند. تفاوت آنان با دیگران در این است که اگر اختلافی در روایت یا درایت آنچه در دو منبع پیش گفته پیش آید، سخن امامان را حجت می‌دانند. این روشی است که اهل سنت هم مشابه آن را دارند، جز آن که آنان شماری از صحابه و تابعین و علمای بعدی را برگزیده و از طریق آنان، آموزه‌های دینی را فراگرفته و تفسیر آنان را حجت می‌شمرند.
بقیه دیدگاه‌های آقای جعفریان در مقدمه کتاب را با قلم خودش بخوانید:
استناد شیعیان در این باره آن است که امام علی (ع) به امر الهی و توسط رسول (ص) به امامت منسوب گشته و این امامت نه امامت سیاسی صرف، بلکه در درجه اول امامت در دین است. امامان بعدی هم یک به یک از سوی امامان قبلی تعیین و معرفی شده‌اند.
علاوه بر این شخصیت علمی و اخلاقی امامان هم گویای آن است که لازم است تا دین از طریق آنان به دست آید. دانش امام علی (ع) و امامان بعدی قابل مقایسه با دیگر صحابه و تابعین نیست. بنابرین شیعیان، علاوه بر نص، به دانش و شخصیت برجسته امامان نیز استناد کرده و آنان را در مقام امامت و رهبری پذیرفته‌اند.
جایگاه دینی و علمی امامان سبب شده است تا از همان روزهای نخست، ارادت خاصی در میان شعیان نسبت به آن بزرگواران پدید آید و همین امر سبب شود تا افزون بر ثبت احادیث آنان، زندگینامه ایشان را نیز بنگارند و از روش زندگی آنان نیز درس بگیرند و با بزرگداشت ایشان روی پیروی از آنان تاکید کنند.
ثبت زندگینامه آن بزرگواران کار آسانی نبوده و به خصوص در باره امامانی که در تقیه بوده‌اند، کار دشوارتر بوده است. به همین دلیل گاه، حتی در تعیین روز ولادت و وفات آن بزرگواران نیز اختلاف نظرهایی به چشم می‌خورد.
در زمینه زندگینامه نویسی، از همان عصر نخست تا روزگار ما تلاش‌هایی صورت گرفته که بسیاری از آنها ستودنی است، اما طبیعی است که زندگی نامه امامان یک زندگینامه عادی نیست، بلکه تفسیر حیات فکری و دینی آنها نیز هست، و از این جهت، کاری است که می‌تواند و باید مکرر و متناسب با اوضاع و احوال فکری و اخلاقی و نثر ادبی هر زمان انجام گیرد. همچنین در روزگاران جدید، روش‌های پژوهش هم تفاوت کرده و به همین دلیل، می‌توان امید داشت که در سایه این روشها، تازه‌های بیشتری از زندگی آن بزرگواران به دست آید.
آنچه پیش روی شماست تلاشی است که نویسنده در حد بضاعت خود انجام داده و تلاش کرده است تا حاصل کنکاش‌های خود را در اختیار علاقه‌مندان قرار دهد. استفاده از مآخذ کهن، رعایت اختصار دو ویژگی کلی در نگارش است.
تأکید بر زندگی سیاسی نه به هدف ارائه نوعی فقه سیاسی بلکه برای آشنایی با مواضع سیاسی آن بزرگواران و تأکید بر زندگی فکری، برای آشنایی با مبانی فکری امامان مورد توجه قرار گرفته است. تا آنجا که ممکن بوده نگاهی اخلاقی هم به زندگی حضرات معصومین(ع) شده است.
