او پیش از این در دورههای 19، 20 ، 21 ،26 و 27 دبیری این رخداد مهم موسیقی را برعهده داشتهاست. خالق سرود جمهوری اسلامی ایران سیاست این دو دوره اخیر را بر حمایت از جوانان گذاشتهاست.
- شما 5دوره است که دبیر جشنواره موسیقی فجر هستید و دومین سال متوالی است که این سمت را به عهده دارید. با توجه به آنکه حکم دبیری شما در پایان دوره قبل صادر شده، این فرصت تقریبا یکساله چه تأثیری در روند کار جشنواره داشتهاست؟
مسئله نظم جشنواره یکی از مشکلات هر ساله جشنواره موسیقی فجر بودهاست. خوشبختانه امسال کمی زودتر کارها انجام و انتشار جدول برنامهها و فروش بلیت هم کمی زودتر آغاز شد. اما در مجموع من جشنواره را 2بخش میکنم. یکی اینکه جشنواره یک جشن ملی است و مردم میخواهند موسیقیای که دوست دارند را در این مدت معین بشنوند و بخش دیگر مسئله فرهنگی جشنواره است. تأکید این جشنواره روی همین بخش فرهنگی است که به کشف استعدادهای جوانان مربوط میشود؛ این یکی از مسائلی است که فکر بسیاری از موسیقیدانان را به خود مشغول کرده. در حال حاضر موسیقی ما نیاز به تحول دارد و این تحول هم به دست جوانان میتواند اتفاق بیفتد؛ چون ما در زمینه آموزش موسیقی هم خیلی موفق عمل کردهایم و هنرمندان برجسته ما شاگردان بسیار خوبی تربیت کردهاند و بهنظر میرسد امروز باید شاگردانشان را به صحنه بفرستند. ما نیاز داریم که این جوانان را در جشنواره ببینیم، معرفی کنیم و شاهد کارهای خوبشان باشیم. شاید 98درصد گروههای شرکتکننده جوانان هستند و این خود نشان دهنده تواناییهای جوانان در زمینه موسیقی است.
- اما بهنظر میرسد باز هم فراخوان کمی دیر صادر شد...
به هر حال طبیعی است زیرا معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مدتی درگیر تغییر مدیر دفتر موسیقی بود و آقای میرزمانی و سایر همکارانشان در آن واحد باید ابتدا به مسائلی دیگر میپرداختند و همین نکته و مسائلی از این قبیل کمی تغییر و تاخیر را در روند کار جشنواره ایجاد کرد.
- بهنظر شما اگر فراخوان زودتر منتشر میشد، گروههای بیشتری شرکت میکردند؟
بله. من در اینجا از همه گروههایی که نتوانستند در جشنواره موسیقی فجر شرکت کنند، عذرخواهی میکنم؛ اگرچه با همه این تاخیرها باز هم استقبال خوب بود. بهویژه در بخش آهنگسازی آثار بسیار خوبی ارائه شد که تعدادی از 83 اثر رسیده به این بخش، پایاننامههای دانشجویی بودند که جای خوشحالی دارد.
- حضور جوانان در جشنواره یک اتفاق خوشایند است به شرط آنکه صرفنظر از شناسایی استعدادها از آنها برای ادامه کارشان حمایت شود. آیا در جشنواره موسیقی فجر چنین اتفاقی افتاده است؟
بله. سال گذشته جوانانی که در رشته آهنگسازی انتخاب شده بودند را طی نامهای به صدا و سیما معرفی کردم تا در بخش تولید موسیقی از این افراد استفاده شود. خوشبختانه مسئولان صدا و سیما هم خیلی استقبال کردند و به جوانان منتخب در رشته آهنگسازی سفارش کار دادند. بنابراین اگر بتوانیم هر سال جوانان بااستعدادی که تواناییهای بالقوه دارند را بشناسیم و به نهادها و سازمانهای مرتبط با موسیقی معرفی کنیم، به بخشی از اهدافمان در زمینه کشف و شناسایی استعدادهای جوانان دست یافتهایم. چون از آن پس این جوانان کارشان را بهعنوان یک موسیقیدان به شکل حرفهای آغاز میکنند و دیگران نیز متوجه میشوند که با حضور در چنین جشنهایی کارشان بهتر و بیشتر دیده میشود و همین مسئله انگیزهای برای ادامه کار در آنها ایجاد میکند.
- زمانی که بر حضور جوانان در جشنواره تأکید میشود، معمولا این تصور برای عدهای پیش میآید که یا بودجه کم بوده یا پیشکسوتان موسیقی نمیخواهند حضور داشته باشند و یا هر دو. نظر شما در این باره چیست؟
ابتدا بگویم که عدهای از بزرگان موسیقی امسال هم حضور دارند. از جمله آقایان کیوان ساکت، جلال ذوالفنون، مسعود شعاری و... . از سوی دیگر بهنظر من تعدادی از کسانی که شرکت نمیکنند خودشان هم خیلی آمادگی نواختن ندارند. یعنی سنشان بالاست و دستشان مثل قبل کار نمیکند. به همین دلیل دوست ندارند ذهنیت قبلی مردم را نسبت به کارشان از بین ببرند و میخواهند که شاگردانشان به جای خودشان در جشنواره حضور داشتهباشند. الان در مرحلهای هستیم که موسیقی ما نیاز به تحول دارد و این تحول به دست جوانان به وجود خواهد آمد. متأسفانه در زمینه موسیقی سنتی سالهاست که حرکت تازهای انجام نشده. الان جوانان سعی دارند تنوع و تحولی در زمینه موسیقی ملی داشته باشند که خیلی هم خوب است و ما باید از این جریان حمایت کنیم.
- در بخش بینالملل چطور؟
در مرحله انتخاب گروهها، بخش بینالملل یکی از دغدغههای جشنواره موسیقی فجر امسال بود. ما سعی کردیم گروههای معتبر را انتخاب کنیم نه اینکه یک عده بهعنوان سیاهی لشکر به جشنواره بیایند. اغلب این گروهها اروپایی و از گروههای سرشناس هستند و حرف تازهای در موسیقی دارند که بهنظر من میتواند برای کل جشنواره اتفاق خوشایندی باشد.
- برای انتخاب داوران چه ملاکهایی در نظر گرفته شدهاست؟
سعی ما بر این بوده که داوران جشنواره از بهترین استادان موسیقی باشند. در بین این افراد هم اولویت با استادانی است که دانشگاهی نیز هستند؛ گر چه تعداد این افراد بسیار کم است. مگر آنکه بتوانیم در سالهای بعد از داوران خارجی برای داوری اجرای گروهای کر، همنوازی در موسیقی غیر ایرانی و... هم دعوت کنیم. بهطور کلی داوری جشنواره شامل دو مرحله است: داوری اولیه که انجام شده و نهایی که داوری همزمان با برپایی جشنواره و اجرای گروهها انجام میشود.
- آیا ملاکهای داوری از قبل نوشته شده یا داوران به شکل سلیقهای دست به انتخاب میزنند؟
در بخش موسیقی کلاسیک غربی سنگهای محکی داریم که مشخص است؛ مانند فرم، هارمونی، ارکستراسیون، تنوع در ریتم، ساختمان اثر و... که کار قضاوت را آسانتر میکند. در این بخش یک جدولی هست که در آن به برخی موارد اشاره شده و داوران براساس آن جدول امتیاز میدهند و در نهایت امتیازها جمع میشود.
اما در موسیقی کلاسیک ایرانی یا سنتی قضاوت سختتر است؛ چون چارچوب ساختن برای آن سخت است. بنابراین میتوان گفت که در زمینه موسیقی ایرانی، ملاکها دو دستهاند: یکی قرار گرفتن اثر در چارچوبهای موجود و شناخته شده و دیگری سلیقه داوران. البته داوران هم خبره هستند و طبیعی است که قضاوتها منطقی خواهد بود.
- بخش سمینار چه ویژگیهایی دارد؟ آیا این سمینارها میتوانند امسال توجه مخاطبان بیشتری را به جشنواره جلب کنند؟
سمینارها امسال متنوعتر هستند و یکی از موضوعاتی که من تأکید دارم مورد توجه مردم قرار گیرد، سمینار اقتصاد موسیقی و بحران نشر است. البته سایر موضوعات سمینار نیز میتواند برای گروههای مختلف شنیدنی باشد؛ بهعنوان نمونه سمینار مالکیت معنوی در حوزه موسیقی، دو فرض بر یافتن ردپایی از ساز فراموش شده چگور قشقایی، ابداع نحوه ترکیب تقسیمات نامساوی ضربات و ریتم در موسیقی، تجزیه و تحلیل ردیف موسیقی ایرانی از نگاه امروز و محاسبه مقدار بسامد پردهها و ریزپردههای موسیقی ایرانی امروز روی دسته ساز تار.
- شما بهعنوان دبیر، جشنواره موسیقی فجر امسال را چطور میبینید؟
بهنظر من جشنواره خوبی خواهد بود. چون امسال تعادل بین حوزههای مختلف موسیقی برقرار شده و تنوع در کارها بهگونهای است که عده بیشتری از مردم میتوانند از برنامههای جشنواره استفاده کنند؛ بهعنوان مثال در همه شاخههای موسیقی؛ سمفونیک، کودک، جوان و... گروههای خوبی حضور دارند که در کنار سمینارهای تخصصی جشنواره، ترکیب خوبی از یک جشنواره ملی ارائه شدهاست.