هر دبیری با آمدن خود تغییراتی در بدنه جشنواره موسیقی فجر ایجاد کرده است. نگاهی داریم به 11دوره اخیر جشنواره موسیقی فجر که 4دبیر سکان هدایت مهمترین رویداد هنری موسیقایی کشور را برعهده داشتهاند.
حسن ریاحی، مرد آرام موسیقی
جشنوارههای 19، 20، 21، 26 و 27 با دبیری خالق سرود جمهوری اسلامی ایران برگزار شده است. حسن ریاحی نخستین موسیقیدانی است که دبیری جشنواره را پذیرفته است.
اگر در دوره بیستوششم جشنواره موسیقی فجر که با دبیری ریاحی برگزار شد، موسیقی پاپ از بخش رقابتی حذف شد، در نوزدهمین دوره جشنواره برای نخستین بار محمد نوری خواننده موسیقی پاپ روی سن آمد و خواند. علاوه بر آن از این هنرمند فقید تقدیر شد. در این دوره دکتر محمد سریر، طی سخنرانیای به موسیقی پاپ و جوانان پرداخت و خواستار حضور این ژانر موسیقی در جشنواره فجر شد. از سوی دیگر در دوره اخیر جشنواره موسیقی فجر، بخش رقابتی یکی از ارکان جشنواره است و ریاحی بر این بخش تاکید بسیار هم دارد، جشنواره نوزدهم با هدف رقابتی نبودن آغاز شد و در همان روزهای اول جشنواره، ریاحی اعلام کرد که جشنواره نباید رقابتی باشد و به همین دلیل، جشنواره نوزدهم کار خود را با تقدیر و تشکر از هنرمندان به پایان برد.
باتوجه به شخصیت علمی و دانشگاهی دکتر ریاحی جای تعجبی ندارد که پژوهش در جشنواره قویتر از سابق خود را به نمایش بگذارد. در بیستمین دوره جشنواره موسیقی فجر علاوه بر توجه به پژوهش و بخش پژوهشی موسیقی نواحی و اختصاص هرشب به نام یکی از سازهای موسیقی نواحی، برای نخستینبار تدوین کتابچه دیدگاه راهبری و پیش آگاهی جشنواره تدوین شد.
در جشنواره بیست و یکم، بخش ویژهای با عنوان آواها و نواهای مذهبی یادمان مرحوم استاد موذنزاده اردبیلی برگزار شد. شاید بتوان ریاحی را نجات دهنده بیستوششمین جشنواره موسیقی فجر دانست.
معرفی دیرهنگام دبیر جشنواره 26 و خصوصا تاثیرات منفی بیستوپنجمین دوره میتوانست برای مسئولان نگرانکننده باشد اما شخصیت آرام و سواد بالای ریاحی باعث شد که جشنواره بیستوششم به سلامت برگزار شود. هرچند در این دوره آمار شرکتکنندگان نسبت به سال گذشته نصف شده بود اما سیاستهای دوره بیستوششم باعث شد که استقبال از جشنواره بیست و هفتم با دبیری او افزایش یابد.
علی مرادخانی، دوران طلایی موسیقی
دوره 14ساله مدیریت علی مرادخانی طولانیترین دوران مدیریت دفتر موسیقی است؛ دورانی که هنرمندان از آن بهخوبی یاد میکنند. او در جشنواره نهم حضور خودش را اعلام کرد.
با آمدن او به مرکز موسیقی که همزمان با شانزدهمین سال پیروزی انقلاب اسلامی بود، بخش معرفی موسیقی ملل مسلمان به جشنواره اضافه شد. در این دوره چهرههای بنام موسیقی در جشنواره به اجرای برنامه پرداختند.
مدیریت او تا دوره23 ادامه داشت و علاوه براین او دبیری هفدهمین و هجدهمین دوره از جشنواره موسیقی فجر را نیز برعهده داشته است.
جشنواره هفدهم شکل و شمایل اصلی خودش را پیدا کرده بود و به همین دلیل در کنار بخشهای اصلی، مرادخانی بخشهای جنبی از جمله تقدیر از هنرمندان بنام موسیقی را طراحی و اجرا کرد. اما مهمترین ویژگی این دوره برگزاری بخشی تحت عنوان سازسازی و پایاننامه بود که برای نخستین بار به جشنواره موسیقی فجر اضافه شده بود. دوره هجدهم با دبیری مرادخانی از 23 بهمن تا 3اسفندماه 1381 برگزار شد.
این دوره با شعار «صلح، دوستی و مودت انسانها» شروع شد، با این حال سیاست اصلی خود را بر موسیقی محلی قرار داد. اما نکته مهم در این دوره تقدیر از تولیدکنندگان آثار هنری و تشکل صنفی بود. این روزها مرادخانی خستگی مدیریت 14ساله خود را با مدیریت پژوهش و گردآوری مستندات موسیقی در موزه موسیقی از تن به در میکند.
کامبیز روشن روان، هنر برای هنر
دبیری دورههای 22، 23 و 24 جشنواره موسیقی فجر برعهده کامبیز روشنروان گذاشته شد.
در این دوران او بسیار تلاش کرد که هنرمندان بنام را با موسیقی آشتی بدهد، به همین دلیل در دوران او محمدرضا لطفی در بخش جنبی جشنواره به اجرای برنامه پرداخت، شهرام ناظری پس از سالها دوری در کنار مسئولان قرار گرفت و تکنوازی استادانی همچون محمد اسماعیلی، جلال ذوالفنون، فرهنگ شریف، مجید کیانی، هادی منتظری و منصور نریمان هم پس از سالها برگزار شد. او موسیقی پاپ را به جشنواره موسیقی فجر آورد.
همانطور که رفتن موسیقی پاپ از جشنواره موسیقی فجر با مخالفت روبه رو شد، اضافه شدن این ژانر موسیقی هم به جشنواره با مخالفت زیادی روبهرو شد.
در بیستوسومین دوره علاوه بر وجود بخش رقابتی پاپ، بخش رقابتی پاپ بانوان هم وجود داشت؛ 2موردی که در سالهای بعد حذف شدند.
دردوره 23برای نخستینبار موسیقی پاپ به بخش جنبی آمد؛ بخشی که بعد از گذشت 4دوره هنوز رونقبخش جشنواره موسیقی فجر است.
بیست و چهارمین جشنواره موسیقی فجر شاهد حضور گروههای بنام و مطرح بینالمللی بود و این نقطه قوت دبیری این هنرمند است.
محمد علی خبری، حاشیههای بیپایان
اغراقآمیز نیست اگر دوران دبیری دکتر محمدعلی خبری را پرحاشیهترین دوران موسیقی فجر بدانیم.
محمدعلی خبری در بین چند مدیرکل دفتر موسیقی، در این سالها کوتاهترین دوران مدیریت را تجربه کرد. او از بهمن سال 1387 عهدهدار مدیرکلی دفترموسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شد و با آمدن حمید شاهآبادی به معاونت هنری وزارت ارشاد اسلامی، از سمت خود استعفا کرد.
به دوران ریاست دکترخبری اعتراضات زیادی شد. اما یکی از این اعتراضات به معرفی دیرهنگام دبیر جشنواره بود. سرانجام 10خرداد (یعنی با حدود 5ماه تأخیر نسبت به دوره قبل) خبری حکم دبیری خود را از معاون هنری وقت وزیر فرهنگ و ارشاد دریافت کرد. شایعات حاکی از آن بود که هیچکس حاضر به پذیرفتن این سمت نیست. اما این تمام ماجرا نبود. در دوره او ارکستر ملی منحل شد و فرهاد فخرالدینی از رهبری ارکستر ملی استعفا کرد. فخرالدینی هرگز در مورد استعفایش سخن نگفت و تنها یک بار اعلام کرد که بهتر است از دکتر خبری دلیل این استعفا پرسیده شود. البته بد نیست به تور اروپایی ارکستر سمفونیک تهران به رهبری منوچهر صهبایی که در دوره او اتفاق افتاد هم اشاره کنیم.
از سوی دیگر گروههای خارجی شرکت کننده در بیست و پنجمین دوره هم چنگی به دل نمیزدند. اگر گروههای خارجی در چند دوره اخیر از هنرمندان بنام بودند، این بار هنرمندان کشورهای عضو اکو به جشنواره دعوت شدند. گرانی بلیتها و از سوی دیگر حضور هنرمندان گمنام باعث شد که سالنهای خالی یکی دیگر از حواشی بیستوپنجمین دوره جشنواره شوند. دامنه انتقادات به این پژوهشگر تئاتر چنان بالا بود که درتاریخ 25ساله جشنواره موسیقی بیسابقه بوده است. حال خبری بهدلیل سابقه پژوهشی و البته تئاتریاش به پژوهشکده فرهنگ و هنر جهاد دانشگاهی رفته است.