حراج کالا در ایران

نزدیک شدن زمان انقضای مصرف کالا موجب می‌شود تا فروشندگان با ارائه تخفیف در قیمت‌ها به فروش کالا روی آورند،همچنین تغییر فصل سال و پایان زمان خرید و مصرف برخی کالاها به علت نبود امکان نگهداری کالا تا فصل مصرف سال بعد، فروشندگان را وادار به ارائه تخفیف برای فروش کالا می‌کند. از سوی دیگر ارائه مدل‌ها و انواع جدید کالا موجب می‌شود تا کالاهای مدل‌ قدیمی به قیمت کمتر به فروش برسند.

در بیشتر کشورهای جهان، در نظام توزیع کالا و خدمات، واحدهای خرده فروشی در زمان‌های تقریبا مشخص به‌خصوص ایامی که تقاضای بیشتری برای خرید کالا وجود دارد، اقدام به حراج کالا می‌کنند. در واقع در کشورهای دیگر حراج‌ها به‌صورت بسیار کارآمد توسط فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌ای و سایر خرده فروشان برپا می‌شود و حراج کالاها در نمایشگاه‌های عرضه مستقیم همانند کشورمان کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. ضمن آنکه اگر چنین نمایشگاه‌هایی نیز برای ارائه کالا و خدمات با قیمت کمتر تشکیل شود، این کار با برنامه‌ریزی در محل‌های مشخصی که از استانداردهای لازم جهت رفاه مصرف‌کنندگان و فروشندگان برخوردار است صورت می‌گیرد اما در مجموع بخش بزرگی از حراج‌های فصلی در سایر کشورها در فضای رقابتی و با توجه به ضوابط و دستورالعمل‌های مشخص برای حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان و جلوگیری از اجحاف به آنان اجرایی می‌شود.

حراج کالا یکی از الزامات معمول در نظام توزیع کالاها و خدمات است که در کشورمان عمدتا به‌صورت نمایشگاه عرضه مستقیم یا فروش فوق‌العاده در واحدهای صنفی انجام می‌شود. در همه کشورها از جمله ایران برای جلوگیری از سوءاستفاده از حراج در عرضه کالاها و ارائه خدمات، قوانین، مقررات و دستورالعمل‌های استانداردی برای انجام این فعالیت در بنگاه‌های عرضه‌کننده کالاها و خدمات و نمایشگاه‌های عرضه مستقیم مصوب شده است. همچنین برای جلوگیری از اجحاف به خریداران کالاها و خدمات در حراج و حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان با توجه به قوانین و مقررات مصوب، نهادها و سازمان‌های دولتی، تشکل‌های صنفی و تشکل‌های مردم نهاد برای نظارت، کنترل و بازرسی انجام حراج در بنگاه‌های تولیدی و توزیعی و نمایشگاه‌های عرضه مستقیم کالا شکل گرفته و برای برگزاری حراج واقعی فعالیت می‌‌کنند.

طی سال‌های اخیر با رشد و توسعه نظام توزیع کالا و خدمات و گسترش رقابت در فعالیت‌های مرتبط با توزیع کالا، برگزاری حراج و فروش فوق‌العاده و همچنین نمایشگاه عرضه مستقیم توسط تشکل‌های صنفی نیز نسبت به گذشته از نظر کمیت و کیفیت، گسترش زیادی داشته و تحول زیادی در برگزاری حراج به‌خصوص با مشارکت اتحادیه‌های صنفی تخصصی ایجاد شده است. واحدهای صنفی برای جلب مشتریان و کسب سود و درآمد بیشتر تلاش دارند تا در برگزاری حراج واقعی در واحد صنفی یا در غرفه‌های نمایشگاه عرضه مستقیم هماهنگی و تعامل بیشتری با اتحادیه و مجامع امور صنفی داشته باشند.

اما به‌رغم انجام اقدامات و فعالیت‌های گسترده، برای تداوم رشد و توسعه نظام توزیع کالا و خدمات در جهت رعایت حقوق مصرف‌کنندگان و گسترش عرضه کالاهای تولید داخل، هنوز هم نظام توزیع کالا و خدمات در کشورمان ناکارآمد بوده و با مشکلاتی روبه‌رو است. براین اساس لازم است به‌صورت پویا و مستمر اقدامات تکمیلی برای شکل‌گیری ساختار و عملکرد مطلوب نظام توزیع و نهادینه شدن فعالیت‌های مرتبط با حراج کالا در بنگاه‌های صنفی انجام شود. با این روند باید در طول سال برگزاری منظم حراج و فروش فوق‌العاده کالاها در بنگاه‌های صنفی و نمایشگاه‌های عرضه مستقیم در فضای رقابتی، مطابق با قوانین و مقررات معمول و با نظارت و کنترل تشکل‌های صنفی و سازمان‌های بازرگانی به‌خصوص ایامی که تقاضا ‌برای خرید برخی کالاها افزایش می‌یابد، دنبال شود.