با دکتر احمد حاتمی یزد، مدیرعامل پیشین بانک صادرات ایران در‌این‌باره گفت‌وگو کرده‌ایم.
- چرا روند اعطای تسهیلات بانکی کندتر شده و بانک‌ها در پرداخت تسهیلات سختگیری می‌کنند؟
واقعیت این است که حجم نقدینگی در 6 سال اخیر نسبت به سال‌های قبل بیش از 6 برابر افزایش یافته و دولت‌های نهم و دهم کل منابع بانک‌ها را در قالب‌های مختلف تسهیلات داده‌اند و دیگر بانک‌های کشور توان اعطای تسهیلات را ندارند و در این شرایط هرگونه اصرار بر اعطای تسهیلات خارج از توان واقعی بانک‌ها تورم‌زا بوده و خاصیت دیگری نخواهد داشت؟
- اما با اجرای بسته جدید پولی، بانک‌ها حجم زیادی از نقدینگی در دست مردم را با نرخ سود نزدیک به 20درصد جذب می‌کنند و این تلقی وجود دارد که بانک‌ها نباید مشکلی برای اعطای تسهیلات داشته باشند؟
ببینید نقدینگی یعنی قدرت خرید نقد در دست مردم که شامل اسکناس در دست مردم، موجودی سپرده‌های بانکی و اعتبارات بانکی می‌شود، وقتی حجم نقدینگی به مرز 360هزار میلیارد تومان رسیده است یعنی 6 برابر طبیعی است که دیگر بانک‌ها توان دادن تسهیلات را از دست داده‌اند و حتی به بانک مرکزی بدهکارند و در حال حاضر حساب آنها نزد بانک مرکزی منفی است. مسئله مهم این است که اقتصاد ایران دیگر ظرفیت واقعی دریافت تسهیلات را ندارد و مؤسسات اقتصادی و فعالان و مدیران شرکت‌ها باید به جای اتکا به تسهیلات بانکی به فکر افزایش سرمایه خود از خارج چارچوب بانکی باشند و دادن تسهیلات در خارج از توان بانک‌ها یک سم است تا درمان. الان مشکل اصلی واحدهای اقتصادی کشور این است که حاضر نیستند سرمایه خود را با استفاده از سرمایه‌های مردم افزایش دهند و به آنها سود سرمایه بدهند و همه تلاش آنها فشار به شبکه بانکی است.
- فکر می‌کنید با رویکرد جدید بانک‌ها برای جذب نقدینگی منابع شان تقویت شده و توان تسهیلات‌دهی آنها افزایش می‌یابد؟
نه! الان ما شاهد جابه‌جایی سپرده‌ها هستیم و اصلا اینگونه نیست که پول جدیدی به شبکه بانکی کشور تزریق شود. آنچه بانک‌ها در حال حاضر تلاش می‌کنند تا جذب کنند در واقع همان نقدینگی است که در 6سال گذشته از دست آنها در قالب تسهیلات خارج شده و معتقد نیستم که بانک‌ها توانشان افزایش خواهد یافت به‌ویژه اینکه شکاف بین سپرده‌های بانکی و تقاضای بالقوه برای تسهیلات بانکی بازهم بانک‌ها را در پرداخت تسهیلات دوباره با مشکل مواجه می‌کند چرا که حجم تقاضا بسیار بالاتر از منابع بانک‌هاست، مگر اینکه نرخ سود تسهیلات را بالا ببرند تا شرکت‌ها و واحدهای اقتصادی دولتی و خصوصی به جای پناه گرفتن در سایه منابع بانکی راه دیگری برای تجهیز نقدینگی خود دست و پا کنند و کمتر به تسهیلات بانکی تکیه کنند.
- در این شرایط چگونه می‌توان شکاف بین تقاضای تسهیلات بانکی را کم و روند اعطای وام‌ها را تسهیل کرد؟
پاسخ به این پرسش تنها محدود به مسائل بانکی نخواهد بود و دولت باید یک مجموعه سیاست‌های درست کارشناسی شده را در اولویت قرار دهد و ثبات را به اقتصاد ایران برگرداند اما متأسفانه هنوز هم شاهد این هستیم که برخی سیاست‌های کلان اقتصادی دولت به‌گونه‌ای است که کمتر کارشناس اقتصادی آنها را تایید می‌کند.
