ما صرفاً و تقریباً چون صفحه ای سفید یا ظرفی تهی به دنیا می آییم. اگر این تهی بودن انفعالی و عاجز از تأثیر را بتوان آزادی نامید، این آزادی به آنی نمی‌پاید که در ناتوان ترین و آسیب پذیرترین حالت، مورد هجوم تصاویر، اصوات و حرکات قرار می گیرد.
ذهنیت ما تا مدت ها پس از تولد با آزادی و اختیار ما سرشته و ساخته نمی شود، بلکه مدتی می گذرد تا این ذهنیت، خود نیز کشمکش با عینیت را آغاز کند. برحسب نظریه اراده قدرت، هدف این کشمکش آن نیست که واقعیت و عینیت چهره حقیقی خود را نشان دهد، بلکه ما مدام خواسته یا ناخواسته، دانسته یا ندانسته زور می زنیم تا واقعیت بیرونی را در قوالب پیش ساخته ذهنیت خود شکل دهیم. می کوشیم تا جهان و جهانیان را چون موم در برابر خواست خود شکل دهیم.
اما ادعای فیلسوف تا قبل از نیچه آن بود که من به یاری ملاک های مطلق و ابدی تشخیص خطا و صواب از جمله عقلانیت کلی و غیرفردی، ذهنیت خود را از بند و تنگنای دیکته های پیش ساخته آزاد ساخته ام.
در حقیقت نیز در دین، در فلسفه و در هر شیوه ای از معرفت که داعیه رهیابی به حقیقت دارد، این آزادی شرط اول قدم سلوک است، اما هیچ کس حتی فیلسوف نمی تواند مطمئن باشد که به این آزادی در هر لحظه و تا واپسین دم وفادار مانده است. اما مسئله عمل ،حاوی و محمل چنین اطمینانی است.
در نتیجه آن بی اطمینانی که شرط آزادی اندیشه است در عمل به اطمینانی که گویی با مته و سمبه زورتوزی ،خود را بر واقعیت حک و نقش می کند، تبدیل می شود، با این تفاوت که عمل به یک طرح فلسفی از آنجا که برخلاف عمل هر روزینه و عمل علمی که رفع نیازی جزئی یا تأثیر و تصرف بر قطعه ای از واقعیت را فرادید دارد و جهان و جهانیان و تاریخ را نشانه رفته است، نتایجی بس هولناک خواهد داشت که ما شاهد بارز آن را در نازیسم، استالینیسم و فاشیسم دیده ایم.
فلسفه در عمل، غرض خود را نقض می کند. فلسفه در عمل خود دوباره به دام هیولایی می افتد که آن را از بطری ذهنیت آزاد کرده است. مفسران نیچه در تناقضی که میان آزاده جانی دلاورانه و جزم اندیشِی های زورتوزانه او وجود دارد بحث ها کرده اند، اما برحسب حدیث مجملی که در باب مسئله عمل گفتیم تو خود نیز حدیث مفصل بخوان از این مجمل.
