دردسرهای بهره‌برداری از یک معدن برای محیط زیست

برخی فعالان محیط‌زیست و اهالی منطقه با اعلام اینکه 2معدن مس، موجود در دره زرشک و علی‌آباد در آبخوان اصلی تامین‌کننده آب مورد نیاز دشت یزد- اردکان واقع شده است با معدنکاوی در این محدوده مخالف هستند.

مخالفان می‌گویند که بهره‌برداری از معدن باعث بروز آلودگی‌های ناشی از اسید سولفوریک و فلزات سنگین در منطقه می‌شود که نتیجه آن، آلودگی منابع محدود آب و نابودی زیست‌بوم‌های منطقه تفت و دشت یزد - اردکان است. علاوه براین، کمیته ارزیابی سازمان حفاظت محیط‌زیست هم با هر گونه عملیات اکتشاف و استخراج مس از معدن «دره زرشک» مخالف است. براساس همین مخالفت‌ها، دیوان عدالت اداری حکمی مبنی برتوقف عملیات معدنکاوی در این معدن صادر کرده است اما این عملیات کم وبیش ادامه دارد.

دکتر اسماعیل کهرم که روز سوم فروردین ماه جاری به دعوت شماری از فعالان محیط‌زیست به تفت سفر کرده است، دراین باره به همشهری گفت: برآوردها نشان می‌دهد این معدن بالغ بر 250 میلیون تن مس دارد.

این منبع عظیمی است که ما چه بخواهیم و چه نخواهیم از آن چشم پوشی نخواهد شد و به‌زودی عملیات استخراج مس از این معدن آغاز می‌شود کمااینکه رای کمیته ارزیابی سازمان حفاظت محیط‌زیست و رای دیوان عدالت اداری را نقض کرده‌اند و این نشان می‌دهد به‌زودی عملیات استخراج مس از این معدن آغاز می‌شود. دراین میان، تنها راه چاره برای حفظ زیست‌بوم‌های منطقه، رعایت معیارهای زیست‌محیطی است.

تأکید بر معیارهای زیست‌محیطی

این استاد دانشگاه با تاکید براینکه اگر معیارهای زیست‌محیطی به معنای واقعی رعایت شود تخریب‌ها به حداقل می‌رسد، افزود: دوراهی محیط‌زیست و توسعه مسئله کشور ما نیست بلکه تمام کشورها با آن دست به گریبانند؛ با این تفاوت که در کشورهای توسعه‌یافته به شیوه‌ای رفتار می‌کنند که هم اهداف توسعه محقق می‌شود و هم محیط‌زیست مصون می‌ماند.

درخصوص معدن مس تفت هم باید واقعیت‌ها را درنظر بگیریم. آنچه مسلم است نمی‌توان از این ثروت بزرگ چشم پوشید، به‌ویژه آنکه طی 3 دهه اخیر 30 هزار نفر از اهالی تفت به‌دلیل کمبود اشتغال ناگزیر به ترک این شهر شده‌اند و جمعیت این شهر در حال حاضر به 15 هزار نفر رسیده است به‌طوری که حتی باغ‌های این منطقه در حال خشکیدن است و کسی نیست که آنها را احیا کند.
کهرم با اشاره به اینکه محیط‌زیست در هر شرایطی اولویت اول است خاطرنشان کرد: در جمع شهروندان تفتی فیلم‌هایی از 30 سال پیش دریاچه ارومیه نشان داده شد که طی آن وضعیت ارومیه را در آن زمان به معرض نمایش می‌گذاشت، همزمان فیلمی از وضعیت امروز این دریاچه نیز نمایش داده شد که نشان می‌داد طی 3 دهه اخیر جزیره‌های واقع شده دراین دریاچه به‌دلیل رفتار نامناسبی که ما با طبیعت داشته‌ایم نابود شده است.

در کنار این دو فیلم، فیلم کوتاهی از دریاچه وان ترکیه نمایش داده شد که وضعیت مطلوب این دریاچه را نشان می‌داد.
در واقع هدف از نمایش این فیلم‌ها آن بود که می‌توان هم سد ساخت و هم دریاچه را حفظ کرد؛ کاری که در ترکیه اتفاق افتاده است اما ما به‌دلیل بخشی‌نگری و بی‌توجهی به معیارهای زیست‌محیطی دریاچه ارومیه را قربانی سد‌سازی‌ کرده‌ایم. این رویکرد حاکم بر پروژه‌های اجرایی کشور است.

این مسئله در باره معدن مس دره زرشک هم صادق است؛ یعنی ما می‌توانیم با رعایت معیارهای زیست‌محیطی هم از این معدن برداشت کرده و هم محیط‌زیست را حفظ کنیم.

وی با تاکید براینکه هیچ دلسوز محیط‌زیستی مخالف توسعه پایدار نیست، خاطرنشان کرد: در حال حاضر تکنولوژی تا اندازه‌ای پیشرفت کرده که هیچ بهانه‌ای برای استخراج معدن بدون تخریب محیط‌زیست وجود ندارد کما اینکه ما می‌توانیم با استفاده از تکنولوژی 85 درصد آب را بازیافت کنیم. اگر برداشت، پایدار باشد هم اهداف اقتصادی تامین می‌شود و هم محیط‌زیست مصون می‌ماند.

این استاد دانشگاه در پایان گفت: ممکن است برخی کارشناسان و فعالان محیط‌زیست با این نظرات مخالف باشند اما واقعیت آن است که در کشور ما هرگاه پای طرح‌های عمرانی و اقتصادی در میان باشد دیگر کسی توجهی به محیط‌زیست نمی‌کند بلکه آنچه اولویت دارد اجرای طرح به هر قیمتی است، فرقی هم نمی‌کند جنگل تخریب شود یا تالاب.

نمونه آن، عبور لوله گاز از منطقه دناست که باعث نابودی بیش از 14هزار بلوط کهنسال شد. براین اساس باید تلاش کنیم تا رعایت معیارهای زیست‌محیطی دراجرای طرح‌های اجرایی نهادینه شود تا از این طریق محیط‌زیست مصون بماند.