درخصوص این طرح و نیز علت طولانی شدن طرح‌های تحقیق و تفحص در مجلس هشتم باعلی اکبر اولیا، رئیس هیات تحقیق و تفحص از ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز به گفت‌وگو نشستیم.
- ظاهراً قرائت گزارش تحقیق و تفحص از ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در دستور کار این هفته قرار دارد؟
بله. البته هفته گذشته نیز در دستور کار قرار داشت اما متأسفانه نوبت به قرائت گزارش نرسید.
- گزارش از چه زمانی تقدیم هیأت رئیسه شد؟
هیات گزارش را در خرداد ماه سال گذشته آماده کرد اما مراحل ویرایش و تصویب آن در کمیسیون طولانی شد. در نهایت گزارش هیات حدود 4-3ماه پیش تقدیم هیات رئیسه شد.شما می‌گویید 4-3ماه پیش گزارش آماده شده.
- همزمانی قرائت گزارش با اعلام وصول استیضاح وزیر کار علت خاصی دارد؟
نه. کاملا اتفاقی بود.
- اهمیت این گزارش در چیست؟
ببینید، مهم‌ترین ویژگی این گزارش، همزمانی آن با تقدیم لایحه مبارزه با قاچاق بود که تجارب و جمع بندی‌های هیات حین بررسی لایحه دولت مورد توجه قرار گرفت و تا حد زیادی در فرایند تصویب و اصلاح لایحه دولت مورد توجه و بهره برداری قرار گرفت. سعی ما در این تحقیق و تفحص، آسیب شناسی و بررسی زمینه‌های گسترش قاچاق در کشور و بررسی و پیشنهاد راهکار‌هایی است که مجموعه دستگاه‌های دولتی و خود ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز باید آنها را مورد توجه قرار دهند، ان‌شاءالله گزارش که قرائت شود خواهید دید که سعی شده در آن نگاه جامع و دقیقی به مسئله قاچاق در کشور و راهکار‌های مؤثر برای کنترل آن ارائه شود.
- مهم‌ترین محور‌ها و نتایجی که در این تحقیق و تفحص به دست آمد چه بود؟
به‌نظر می‌رسد در سیاست‌های اقتصادی کشور و مشخصا در بحث نرخ ارز مشکلاتی وجود دارد که امر قاچاق را تسهیل می‌کند. البته با اتفاقاتی که اخیرا افتاد و نرخ ارز افزایش پیدا کرد، صرف‌نظر از جوانب منفی‌ای که داشت، زمینه قاچاق کاهش یافت. بحث عمده دیگر موضوع تعرفه‌هاست که باید در آن تجدید نظر صورت گیرد و در سال‌های اخیر برخی تعرفه‌ها بیش از حد افزایش داشتند که این خودش عامل افزایش زمینه قاچاق می‌شود. همچنین بحث‌های ساماندهی ناوگان حمل‌ونقل دریایی و مرز‌ها و نیز کاهش رغبت به قاچاق در میان مرزنشینان از دیگر محور‌های این گزارش هستند.
- علت طولانی شدن برخی تحقیق و تفحص‌ها در مجلس هشتم چیست؟
معمولا تحقیق و تفحص‌ها باید شامل موارد جزئی و محدود باشند اما به‌عنوان مثال بحث قاچاق کالا بحث بسیار گسترده‌ای است که مربوط به عملکرد بیش از 20دستگاه اجرایی است. بنابر این یکی از آیتم‌هایی که زمان را طولانی می‌کند، گستردگی موضوع است؛ ضمن اینکه در مجلس سازوکارهای تحقیق و تفحص خیلی روشن نیست و هیچ تجربه‌ای از گذشته در اختیار ما قرار نگرفت و با اتکا به تجربه و دانش شخصی خودمان کار را پیش بردیم. همچنین سازوکارهای اداری برای جذب کارشناسان و تیمی که قرار است روی تحقیق و تفحص‌ها کار کنند نیز چندان روان نیست و خودش عاملی برای طولانی‌شدن کار و عدم‌امکان استفاده موثر از فرصت قانونی‌ای که در اختیار هیات تحقیق و تفحص است، محسوب می‌شود.
- آیا عدم‌وجود سازوکار مشخص، آن هم بعد از 8 دوره برگزاری مجلس، یک ایراد نیست؟
چرا، قطعا ضعف است. یکی از ضعف‌های مجلس که حتما باید برطرف شود، همین است. ما باید شیوه نامه‌ای برای تحقیق و تفحص‌ها داشته باشیم که بتوانیم بدون فوت وقت تحقیق و تفحص را انجام و جمع بندی نهایی را ارائه بدهیم. متاسفانه الان تا هیأت خودش را مهیا کند و هم فکری‌ها انجام و تیم تشکیل شود، زمان زیادی تلف می‌شود.
- آیا تمام اعضای هیأت همکاری و مشارکت لازم را دارند؟
نه. متأسفانه اغلب اینطور است که تعداد زیادی ثبت نام می‌کنند اما عملا تعداد نمایندگانی که وقت می‌گذارند و دنبال می‌کنند، شاید بیشتر از 5-4 نفر نشوند.
- از حدود 18 طرح تحقیق و تفحصی که در مجلس هشتم تصویب شد تا‌کنون تنها گزارش‌های مربوط به5 - 4 تحقیق و تفحص قرائت شده؟ سرنوشت باقی طرح‌ها چه می‌شود؟
متاسفانه آیین‌نامه در این خصوص مسکوت است. بعضی از این تحقیق و تفحص‌ها ممکن است هنوز گزارش آنها هم تهیه نشده باشد. گاهی هم گزارش در کمیسیون گیر می‌کند و کمیسیون گزارش را تایید نمی‌کند.
- چه راهکاری برای جلوگیری از به هدر رفتن وقت و هزینه مجلس در تحقیق و تفحص‌های ناتمام وجود دارد؟
یکی از بحث‌هایی که بنده با دوستان هیات رئیسه دوره بعد دارم همین است که مجلس باید در تحقیق و تفحص‌ها تجدید نظر کند و روش‌های مشخص و مؤثری برای آن پیش‌بینی کند تا مجلس بتواند از این ابزار قانونی خودش به بهترین وضع ممکن استفاده کند و بتواند تسلط خودش را بر امور جاری کشور نشان دهد.
