در جلسه علنی روز یکشنبه مجلس شورای اسلامی گزارش کمیسیون تدوین آیین نامه داخلی به مجلس که از شورای نگهبان اعاده شده بود بررسی شد.
مجلس صلاحیت اظهار نظر درباره مدرک اعضای شورای نگهبان را نخواهد داشت
کمیسیون تدوین آیین نامه داخلی موارد بحث برانگیز طرح اصلاح قانون آیین نامه داخلی را که شورای نگهبان ایراداتی را به آن وارد کرده بود اصلاح کرد.
پیش از این اصلاحیه، مجلس شورای اسلامی طبق ماده الحاقی ماده 2 مقرر کرده بود رئیس قوه قضائیه حداقل یک ماه قبل از پایان دوره عضویت حقوقدانان شورای نگهبان به تعداد حداقل دو برابر حقوقدانان به مجلس معرفی نماید و حقوقدانان باید دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد و بالاتر در رشته‌های مختلف حقوقی باشند.
براساس تبصره یک این ماده الحاقی حضور در هر دوره شورای نگهبان معادل یک مقطع تحصیلی تنها برای عضویت در شورای نگهبان محسوب می‌شود.
همچنین براساس تبصره 2 این ماده در صورت استعفا، فوت یا عزل هر کدام از اعضای حقوقدان شورای نگهبان، رئیسی قوه قضائیه برای باقی مانده دوره عضویت طبق این ماده اقدام می‌نماید. علاوه بر این براساس تبصره 3 این ماده قبول درخواست استعفای حقوقدان و موافقت و مخالفت با آن، با رئیس قوه قضائیه است.
شورای نگهبان این ماده الحاقی را مورد ایراد قرار داده بود که در طرح اصلاح مجدد کمیسیون تدوین آیین نامه داخلی این ماده به صورت کلی حذف شد بنابراین مجلس شورای اسلامی نمی‌تواند در تحصیلات حقوقدانان شورای نگهبان اظهار نظر کند.
بررسی ناکارامدی مسئولان در جلسه علنی مجلس منتفی شد
در ادامه نمایندگان مجلس شورای اسلامی بند الف ماده 3 طرح اصلاح موادی از آیین نامه داخلی مجلس که از طرف شورای نگهبان اعاده شده بود را بررسی کردند.
در مصوبه قبلی مقرر شده بود در صورتی که کمیسیون در گزارش خود در مورد ناکارآمدی مسئول ذیربط درخواست رای نماید، پس از پایان مذاکرات، ناکارآمدی در حوزه مسئولیت او که در گزارش بررسی شده است به رای مجلس گذاشته می شود و در صورت تصویب، مراتب توسط هیات رئیسه به بالاترین مقام مذکور برای اقدام مقتضی اعلام می گردد.
در اصلاحیه جدید مجلس مقرر شد از عبارت "درخواست رای" تا "در صورت تصویب" حذف شود. بدین ترتیب در مورد ناکارآمدی مسئولان در صحن علنی مجلس مذاکره‌ای صورت نمی‌گیرد و در صورتی که کمیسیون در گزارش خود در مورد ناکارآمدی مسئول ذیربط دلایلی ارایه نماید مراتب توسط هیات رئیسه به بالاترین مقام مذکور برای اقدام مقتضی اعلام می‌گردد.
درخواست کتبی برای حضور روسای قوا در صحن مجلس لازم نیست
نمایندگان مجلس شورای اسلامی همچنین با اصلاح ماده 7 طرح اصلاح قانون آیین نامه داخلی لزوم ارایه درخواست کتبی از طرف روسای قوای مجریه و قضائیه برای حضور در صحن علنی مجلس را حذف کردند و مقرر کردند روسای قوای مجریه و قضائیه تنها با ارایه تقاضا بتوانند در صحن مجلس حضور یابند.
امکان نطق خارج از دستور سران قوا در صحن علنی مجلس
با اصلاح این ماده مقرر شد روسای قوای مجریه و قضائیه می‌توانند خارج از موضوع دستور جلسه در صحن علنی مجلس نطق نمایند. این نطق پس از وصول تقاضای آنان و اعلام موضوع نطق به رئیس مجلس پس از موافقت هیات رئیسه در اولین فرصت انجام می شود و مدت نطق قبل از شروع جلسه باید به اطلاع نمایندگان برسد.
از دستگاه های اجرایی در تحقق بیانیه‌ها و قطعنامه‌های مجلس رفع تکلیف شد
در ادامه نمایندگان تبصره 9 ماده 115 را حذف کردند.
براساس این تبصره قوای سه گانه و کلیه دستگاه‌های اجرایی موظف بودند در حدود قوانین و مقررات با استفاده از تمامی ظرفیت‌های قانونی خود برای تحقق موارد مذکور در بیانیه و قطعنامه‌ای که در مجلس به تصویب می‌رسد اقدام نمایند.
شورای نگهبان معتقد بود بیانیه جزو امور تقنینی نیست بنابراین علیرغم ساز و کار جدیدی که در اصلاح آیین نامه داخلی برای تصویب بیانیه ها در نظر گرفته شده بود راهکارهای اجرایی عملی قطعنامه‌ها و بیانیه‌ها توسط دستگاه‌های اجرایی حذف شد.
ساز و کار سختگیرانه مجلس برای بررسی طرح استیضاح حذف شد
نمایندگان همچنین تبصره 3 ماده 220 آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی را نیز اصلاح کردند.
پیش از اصلاح براساس این تبصره نمایندگان مقرر کرده بودند پس از اعلام وصول استیضاح در جلسه علنی، فقط در صورتی استیضاح از دستور کار مجلس خارج می شود که تمامی امضام کنندگان به صورت کتبی استرداد استیضاح را بخواهند. در این صورت می‌توانند دلایل خود را توسط نماینده منتخب خود ظرف 5 دقیقه در جلسه علنی مطرح نمایند. پس از این مرحله چنانچه وزیر درباره استیضاح درخواست صحبت بنماید با تقاضای کتبی و موافقت رئیس مجلس می‌تواند حداکثر 10 دقیقه در جلسه علنی صحبت کند.
با اصلاح این تبصره عبارت "تمامی امضا کنندگان به صورت کتبی استرداد استیضاح را بخواهد" حذف و مقرر شد پس از طرح استیضاح در جلسه علنی فقط در صورتی استیضاح از دستور کار مجلس کار شود که تعداد متقاضیان استیضاح به کمتر از 10 نفر کاهش یابد.
بدین ترتیب ساز و کار موجود مجلس برای بررسی طرح استیضاح ادامه یافت و تلاش نمایندگان برای سختگیری در بررسی طرح استیضاح به جایی نرسید.
تلاش نمایندگان برای سر و سامان دادن به وضعیت فراکسیون‌های مجلس به نتیجه نرسید
نمایندگان مجلس شورای اسلامی همچنین ماده26 طرح اصلاح موادی از آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی را که از طرف شورای نگهبان نیز اصلاح کردند.
پیش از این طبق این ماده الحاقی حداقل 8 نفر از نمایندگان می توانستند جهت توجه و پیگیری امور سیاسی، تخصصی و صنفی فراکسیون تشکیل دهند.
همچنین طبق تبصره 1 این ماده الحاقی هر نماینده می‌توانست حداکثر عضو 3 فراکسیون باشد و طبق تبصره 2 و 3 این آیین نامه، آیین نامه تعداد فراکسیون‌ها، نحوه تشکیل و فعالیت آن باید به تصویب کمیسیون تدوین آیین نامه داخلی می رسید و هیات رئیسه موظف به اعلام عمومی تشکیل هر فراکسیون و اسامی اعضای آن در صحن علنی مجلس بود.
اما با اصلاح این ماده مقرر شد نمایندگان می‌توانند جهت انجام وظایف قانونی خود نسبت به تشکیل گروه‌های تخصصی، سیاسی و صنفی (فراکسیون) اقدام نمایند.
براساس تبصره این ماده دستورالعمل نحوه تاسیس، فعالیت و تامین امکانات مورد نیاز به تصویب هیات رئیسه می‌رسد.
با اصلاح این ماده عملاً تلاش نمایندگان برای سامان دادن به فراکسیون‌ها و تعداد اعضای آن به نتیجه نرسید.
روسای قوای مجریه و قضائیه موظف به ارایه گزارش شفاهی سالانه نیستند
مجلس در ادامه با اصلاح ماده 28 طرح اصلاح آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی که از شورای نگهبان اعاده شده بود، لزوم ارایه گزارش شفاهی از طرف روسای قوای مجریه و قضائیه حداکثر تا پایان اردیبهشت هر سال را حذف کردند.
پیش از این مجلس مصوب کرده بود روسای قوه قضائیه و مجریه موظفند حداکثر تا پایان اردیبهشت هر سال با حضور در مجلس ضمن ارایه گزارش شفاهی، گزارش مکتوبی نیز از عملکرد قوه تحت نظارت خود و تغییرات شاخص‌ها در سال قبل را به مجلس شورای اسلامی تقدیم نمایند.
با حذف عبارت " با حضور در مجلس، ضمن ارایه گزارش شفاهی" روسای قوه مجریه و قضائیه تنها مکلف شدند به صورت کتبی گزارشی را از عملکرد خود تا پایان اردیبهشت هر سال ارایه دهند.
الزام دولت به ارائه بودجه چنددوازدهم درصورت تاخیر در ارائه بودجه رفع شد
همچنین نمایندگان مجلس شورای اسلامی با اصلاح ماده الحاقی 31 طرح اصلاح آیین نامه داخلی تبصره‌های 1 و 3 این ماده را اصلاح کردند.
این ماده دولت را مکلف می‌کند چنانچه لایحه بودجه سالانه را تا تاریخ تعیین شده به مجلس تسلیم نکند لایحه چند دوازدهم بودجه را به مجلس بیاورد.
پیش از این اصلاحیه طبق تبصره 3 این ماده در صورت عدم تصویب بودجه سالانه کل کشور یا عدمت ارایه لایحه چند دوازدهم توسط دولت تا 15 اسفند ماه ، نمایندگان می توانستند با ارایه طرح، اجرای آخرین قانون بودجه سالانه را حداکثر برای مدت سه ماه تمدید نمایند اما با اصلاح این تبصره مقرر شد در صورت عدم تصویب بودجه سالانه کل کشور تا 15 اسفند ماه رسیدگی به چند دوازدهم بودجه حداکثر طی 15 روز انجام شود و نحوه رسیدگی به آن را هیات رئیسه تعیین نماید.
مجلس تشکیل گروه‌های دوستی پارلمانی را مشروط کرد
در پایان نمایندگان با اصلاح ماده 32 طرح اصلاح آیین نامه داخلی اعاده شده از شورای نگهبان مقرر کردند نمایندگان می‌توانند برای برقراری ارتباط با مجالس کشورهای خارجی با رعایت موازین شرعی، اصول قانون اساسی، سیاست‌های کلی نظام نسبت به تشکیل گروه‌های دوستی پارلمانی اقدام نمایند.
پیش از این رعایت موازین شرعی، اصول قانون اساسی و سیاست‌های کلی نظام به عنوان شروط تشکیل گروه‌های دوستی پارلمانی قید نشده بود.
در پایان این اصلاحیه علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی با تشکر از کمیسیون تدوین آیین نامه داخلی گفت: اصلاحات خوبی صورت گرفت. نظرات شورای نگهبان هم تامین شد. مجلس آینده می‌تواند با ساختار بهتری فعالیت کند.
