عدم توانایی باروری و واکنشهای اجتماعی رایج در جامعه نسبت به این افراد باعث میشود که افراد نابارور دچار مشکلات روانشناختی جدی گردند.
شایعترین واکنش زوجها در مواجهه با ناباروری، از دست دادن حق انتخاب در زندگی یا حداقل بر یک جنبة مهم آن، یعنی تصمیمگیری در مورد تعداد افراد خانواده است. پاسخهای هیجانی و تطابقی منتج از ناباروری در افراد مختلف متفاوت است.
این قبیل واکنشها، مانند بسیاری از هیجانات منفی، برداشت فرد را از شخصیت خود مختل میکنند و ناهنجاریهای روانی فراوانی به دنبال دارند. واکنشهای هیجانی با خصوصیات شخصیتی، قدرت انطباقپذیری، انتظارات، مسائل فرهنگی و روشهای حمایتی جامعه ارتباط دارند.
زنان و مردان به اشکال متفاوتی با اضطراب ناشی از ناباروری روبهرو میشوند. 49 درصد زنان و 25 درصد مردان آن را بدترین تجربة زندگی خود عنوان کردهاند. زوجها در مواجهه با ناباروری به ترتیب از مراحل ذهنی زیر گذر میکنند: تعجب و بهت، شوک، انکار، خشم، انزوا، احساس گناه، غم و اندوه، افسردگی و پذیرش.نگرش اطرافیان و باورهای فرهنگی جامعه، در کنار استرس ناباروری، بر اضطراب افراد میافزاید.
از سویی دیگر درمان ناباروری درازمدت و هزینهبردار است و باید زوجها را آماده کرد تا با خشم، خستگی و گاه شکست با روشهای مختلف درمانی کنار بیایند. در برخی زوجها نیز احساس ناامنی و از بین رفتن حریم خصوصی ایجاد میشود.
در حال حاضر 2 تا 3 میلیون زوج نابارور در ایران زندگی میکنند که سالانه حدود 100 هزار زوج نابارور به این تعداد افزوده میشود. در این میان میتوان اعتیاد، مصرف سیگار و مشروبات الکلی، بیماریهای مقاربتی و ژنتیکی را در مردان و اختلال در تخمکگذاری، آلودگی هوا، دیر ازدواج کردن، مصرف غذاهای آماده و حاوی افزودنی و همچنین خوردن میوههای مسموم را از شایعترین علل ناباروری در زنان دانست.
نازایی که به نوعی یک بیماری خاص و مزمن است در حال حاضر در کشور ما یک بیماری لوکس تلقی شده و متأسفانه با وجود هزینههای بالای ناشی از دارو و تجهیزات پزشکی درمان آن تحت پوشش بیمهها قرار نگرفته و همین امر موجب شده است که با وجود امکانات مجهز درمانی در کشور تنها 20 تا 30 درصد از زوجهای نابارور توانایی پرداخت هزینههای درمانی را داشته و تحت درمان قرار گیرند.
لذا ضروری است، نازایی یک بیماری خاص در کشور محسوب شود و حداقل 2 تا 3 سیکل درمانی آن تحت پوشش بیمهها قرار گیرد. در غیر این صورت عدم حمایت دولت و فشارهای اقتصادی وارد بر زوجهای نابارور آنها را از دستیابی به یک درمان مناسب محروم ساخته و افزایش آمار طلاق را به دنبال خواهد داشت.