ده سال پیش وقتی اولین دوره این دوسالانه برگزار می‌شد، شاید کمتر کسی گمان می‌کرد این جشنواره پیشرفت چندانی کند، اما حالا محمدرضا کریمی صارمی، دبیر جشنواره بین‌المللی پویانمایی تهران به جرات می‌گوید جشنواره پویانمایی تهران در کنار جشنواره‌های پوسان کره، زاگرب، انسی و کن جزو پنج جشنواره معتبر جهانی انیمیشن است.
امسال 61 کشور در جشنواره پویانمایی تهران شرکت کرده‌اند. 137 فیلم از 61 کشور جهان به همراه 24 فیلم ایرانی در بخش مسابقه بین‌الملل این جشنواره با یکدیگر رقابت می‌کنند.
امسال آثار قابل توجهی از انیماتورهای برجسته جهان در جشنواره حضور دارند و...با محمدرضا کریمی‌صارمی، دبیر پنجمین جشنواره بین‌المللی پویانمایی تهران از ویژگی‌های این دوره جشنواره، پیشرفت‌ها و اهداف پیش‌رو گفتیم که در زیر می‌خوانید.
***
- در ابتدا بگویید، ایده برگزاری جشنواره پویانمایی تهران چگونه شکل گرفت؟
برای پاسخ به این سؤال باید به فضای یک دهه قبل بازگردیم و تصویری از آن ارائه دهیم.
رجعت به یک دهه قبل ما را در فضایی قرار می‌دهد که تحولات سریع جهان در دهه پایانی قرن بیستم شتابی دو چندان گرفته و جامعه بشری را در آستانه ورود به عصر جدیدی قرار داده بود.
پیشی گرفتن مناسبات فرهنگی از دیگر مناسبات جهانی برای در اختیار گرفتن رهبری جهان آینده و تعیین سرنوشت ملت‌ها، گسترش پیشرفت و جهانی شدن و شکل‌گیری رقابت‌های فشرده در کلیه بخش‌های زندگی، پیشرفت اعجاب‌آور علوم و وسایل ارتباطی، انفجار اطلاعات و اهمیت روزافزون رسانه‌ها در همه ابعاد زندگی انسان نمایی از چهره جدید جهان برون‌مرزی بود که ساکنین آن را متاثر از یکدیگر ساخته و سرنوشت آنها را به یکدیگر پیوند زده بود.
ماندگاری و ایفای نقش ملت‌ها در این جهان پیچیده مستلزم حضور مداوم و تاثیرگذار در حوزه‌های سرنوشت‌ساز بشری است و کانون با چنین رویکردی و با مطالعه دقیق و پیگیری تحولات فرهنگی و تاثیر آن در تغییر سریع، مطالبات و نیازهای کودکان و نوجوانان با شناسایی چالش‌ها، فرصت‌ها و تهدیدهای فراروی این نسل به این نتیجه رسید که حضور قوی و تاثیرگذار فرهنگ ایران در عرصه فرهنگ جهانی از طریق معرفی و اشاعه مظاهر و ویژگی‌های فرهنگ اصیل ایران محقق می‌گردد و تولید محصولات فرهنگی متناسب با نیازها و مطالبات کودکان و با استفاده از زبان جهان‌شمول هنر، مناسب‌ترین شیوه بیانی است.
تجانس هنر پویانمایی با فرهنگ پر از رمز و راز، ایجاز و جذاب ایرانی و دنیای فانتزی کودکان نیاز حوزه فرهنگ و هنر کودک به توجه بیشتر به هنر پویانمایی را مشخص می‌کرد.
از سوی دیگر توانمندی‌های هنر پویانمایی در حوزه‌های علمی، آموزشی، تجاری، اقتصادی، اجتماعی و... جهان امروز حاکی از نیاز فکری جامعه به هنر پویانمایی و توانمندی‌های آن بود.
با تشخیص این ضرورت و با توجه به اعتبار کانون در مجامع فرهنگی و هنری و همچنین اهمیت میزبانی از هنرمندان برجسته، برگزاری جشنواره بین‌المللی پویانمایی تهران در دستور کار قرار گرفت و در اسفند ماه 77 نخستین دوره آن برگزار شد.
- حالا که در آستانه پنجمین دوره این جشنواره هستیم، با مروری بر دوره‌های گذشته، چهار دوره قبلی را به لحاظ کیفی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اگر بخواهیم دوره‌های گذشته جشنواره را در جملاتی کوتاه مرور کنیم باید بگویم، جشنواره نخست در حقیقت ادای دینی به پویانمایی ایران و کندوکاوی در زوایای مختلف و نقطه‌های روشن و تاریک این هنر بود. ویژگی جشنواره دوم معرفی و شناسایی جشنواره تهران به فستیوال‌های بزرگ جهانی است.
جشنواره پویانمایی تهران در سومین دوره برگزاری موفق به تثبیت خود در مجامع هنری شد و در شمار فستیوال‌های برگزیده جهانی جای گرفت.
دستاورد بزرگ سه دوره نخست باز کردن راه ارزیابی و بهره جستن از ظرفیت‌های حاصل از آن بود، به این معنا که با برگزاری هدفمند جشنواره تهران فاصله و گستره پویانمایی جهان با وضعیت تولید پویانمایی ایران به نمایش گذاشته شده است؛ سپس با افزایش انگیزه و ظرفیت، بستری فراهم شد تا استعدادهای شکوفا شده برای پرکردن فاصله‌ها به حرکت در آیند.
این حرکت که از تکاپوی هنرمندان جوان و جویای نام نیرو می‌گرفت جشنواره چهارم را به یک فرصت تاریخی تبدیل کرد تا هنرمندان ما انبوه آثار خود را به قضاوت بسپارند. جشنواره چهارم در حقیقت آغاز فصل جدید حیات پویانمایی ایران بود که نسل جدید هنرمندان را به جهان هنر معرفی نماید.
- و حالا هنر انیمیشن در کشور ما چه جایگاهی دارد؟
انیمیشن یک هنر – صنعت است و جایگاه آن در کشور را باید مستقل از یکدیگر بررسی کنیم. در حال حاضر هنر پویانمایی ایران با تولید آثار مستقل و کوتاه و با حمایت سازمانهای دولتی و سرمایه‌گذاری دولت و حضور در جشنواره‌های جهانی در جاده پیشرفت قرار داشته و از جایگاه قابل توجهی برخوردار است، اما صنعت پویانمایی ایران جایگاه شایسته خود را به دست نیاورده است و علت آن عدم حضور در بازار جهانی است. حضور در بازار جهانی نیازمند سرمایه‌گذاری جدی و گسترده بخش خصوصی، تولید آثار بلند و جذاب است.
حال آنکه بخش خصوصی به دلیل عدم اطمینان برای بازگشت سرمایه و کسب درآمد که خود ناشی از نبود سینمای اکران و فقر مخاطب عام در سینمای انیمیشن است، علاقه‌ای برای سرمایه‌گذاری ندارد.
- اکنون جشنواره پویانمایی چه اهدافی را در بلند‌مدت دنبال می‌کند؟
از اهداف جشنواره تهران در دهه دوم حیات خود، تعمیق و گسترش تعامل میان جشنواره و جامعه پویانمایی کشور در راستای ارتقای جایگاه هر دو خواهد بود. ایجاد تحولات سازنده و ارتقای کیفی و کمی آثار و هنرمندان پویانمایی رونق جشنواره را در پی خواهد داشت و پیشرفت و تکامل جشنواره تهران نیز باعث معرفی بیشتر آثار و هنرمندان ما در مجامع هنری جهانی و افزایش اعتبار هنر پویانمایی ایران خواهد بود.
از مهم‌ترین اهداف جشنواره در دهه آینده، ایجاد زمینه مناسب برای ورود و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در عرصه پویانمایی است. حیات هنر پویانمایی ایران در حال حاضر بدون سرمایه‌گذاری دولت به مخاطره خواهد افتاد.
این سرمایه‌گذاری محدود است و تنها می‌تواند چراغ عمر پویانمایی را روشن نگاه دارد.
پویانمایی هنر- صنعت گرانی است که حیات پویای آن وجود سینمای پویانمایی، تولید فیلم‌های بلند و اکران عمومی آنها و حضور در بازار جهانی پویانمایی است، که با حضور فعال بخش خصوصی، تولید آثار جذاب و بازگشت سرمایه میسر خواهد شد.
از اهداف بلند و آرمانی جشنواره در آینده ایجاد سینمای اکران در هنر پویانمایی است.
آرمانی که یکی از مهم‌ترین کمبودها و کاستی‌ها یعنی عدم اقبال عمومی و فقر مخاطب عام را که سد محکم فراروی رونق اقتصادی هنر- صنعت پویانمایی است مرتفع می‌کند. این توفیق بزرگ عزم جمعی جامعه هنر پویانمایی کشور را طلب می‌کند تا شرایط حضور پویانمایی ایران در بازار جهانی پویانمایی فراهم آید.
از اهداف دیگر جشنواره در دوره‌های آینده، کمک برای ایجاد بستری مناسب در جهت ورود هنرمندان پویانمای ایران به بازار جهانی تولید بازی‌های رایانه‌ای است.
با توجه به اینکه بخش اعظمی از بازی‌های رایانه‌ای از طریق فیلم‌های پویانمایی و توانایی‌های آن تولید می‌شود و این بازی‌ها در شمار پرمخاطب‌ترین محصولات فرهنگی ویژه کودکان و نوجوانان هستند، حضور پررنگ پویانمایی ایران در این بازار و کسب موفقیت در آن انقلابی بزرگ در اقتصاد فرهنگی خواهد بود.
- آثار ارسالی به جشنواره پنجم چه ویژگی‌هایی دارند که آن را از چهار دوره قبلی متمایز می‌کند؟
در این خصوص می‌توانم به تنوع تکنیک و موضوع در آثار بین‌الملل ارسالی، استفاده از ادبیات کلاسیک و اقتباس در بعضی از آثار شاخص مثل «My love» اثر پتروف در بخش بین‌الملل اشاره کنم.
در بخش داخلی تولیدات همچنان از رشد کمی برخوردارند، اما از نظر فنی عدم درک صحیح از جایگاه صدا در پویانمایی و ضعف فیلمنامه و پرداخت نامناسب باعث شده آثار ارسالی فاقد جذابیت لازم باشند.
با توجه به نقاط ضعف تولیدات ایرانی در جشنواره پنجم یعنی کیفیت بد فیلمنامه و صدا تصمیم گرفتیم در بخش چشم‌انداز و نمایش ویژه فیلم‌هایی شاخص از هنرمندان بین‌المللی که از کارگردانی ممتاز صدا برخوردار بوده و دارای متن قوی هستند، به نمایش درآید تا این ضعف جبران شود و به روند رو به رشد پویانمایی کشور کمک کنیم.
