اول تمرکززدایی از فعالیتها و دوم افزایش سهم مشارکتهای مردمی و بهکارگیری فعالانه سازمانهای غیردولتی اعم از صنفی و تخصصی در تمام تصمیمگیریهای مربوط به مسائل شهری.
برنامهریزان شهری در سال 1966 بهدنبال یافتن پاسخی برای علت فقر فزاینده و رکود اقتصادی در شهر کلکته بودند و در این راستا با مطالعات انجام یافته راهبردهایی در زمینه فقرزدایی اتخاذ نمودند. از نمونههای موفق CDS میتوان به شهر بنگلور اشاره کرد که امروزه مرکز بینالمللی IT در جهان بهشمار میرود. پیشرفت و رشد در این شهر بر پایه تکیه بر ارتقای دانش و تکنیک نرمافزاری و سختافزاری بوده است.
اگرچه CDS را نمیتوان جایگزین طرحهای شهری دانست ولی بهعنوان مکمل و تقویت کننده این طرحها میتواند نقش بالادستی را در تدوین استراتژیهای شهری به عهده گیرد.
برای تهیه برنامه CDS لازم است موارد زیر بهعنوان مبنای عمل مورد توجه قرار گیرد:
اول- تعریف موقعیت شهر (ویژگیهای مختلف)
دوم- تعیین سهم شهر از اقتصاد ملی
سوم- ترسیم اقتصاد آینده (چشماندازهای مطلوب و امکانپذیر)
چهارم- ارتقای منافع آتی شهروندان (از جمله محور قرار دادن بحث توسعه پایدار و کیفیت محیط زیست انسانها و تأمین حقوق آنها)
پنجم- برنامههای غلبه بر فقر و بیکاری
ششم- حکومتهای شهری موفق (ترسیم ویژگیهای آن)
اصولاً هر شهر دارای خصوصیات منحصر به فردی است اما امروزه موارد مشترکی میان شهرها وجود دارد از جمله مسائل مربوط به محیط زیست، مدیریت بهینه شهر، غلبه بر فقر، رونق اقتصاد و استفاده از قابلیت سرمایهگذاری که منجر به اهداف کلی همسانی میگردد.
چارچوب کلی CSD بر اساس مشترکات عمومی شهرها و جزئیات برنامههای آن بر اساس تفاوتهای شهرها پیریزی میشود. لازم به ذکر است که علاوه بر دو پایه اساسی برشمرده یعنی تمرکززدایی و مشارکت شهروندان از جمله عوامل ضروری جهت موفقیت طرحهای CDS دارا بودن اقتصاد باز و در تعامل با جهان است؛ به این صورت که هر شهر بتواند نقش ویژه خود را (متفاوت با نقش کشور) در رقابت بینالمللی (صادرات کالا و خدمات) بهدست آورد.
طرحهای SDC همیشه رویکردهای اقتصادی صرف ندارند بلکه بنا به زمینهها و خصوصیات شهر مورد مطالعه قرار گرفته و راهبردهای مختلفی اتخاذ میشود. علیرغم تفاوتهای ذکر شده (بنا به ویژگیهای هر شهر) فرآیندی که برای طرح CDS عموماً لازم است طی شود عبارت است از:
سازماندهی و ارزیابی (ارزیابی وضع موجود و طرحهای بالا دست)، تدوین چشمانداز و استراتژی، چشمانداز شهر در دورههای 10 تا 20 ساله با خصوصیاتی چالشپذیر و واقعبینانه، قابل درک و دربرگیرنده تدوین میگردد و اجرا و نظارت (پایش)،در این راستا باید اهداف نظارت کاملاً روشن و مشخص بوده و موارد زیر انجام شود:
الف- تشکیل یک گروه مسئول اجرا، ب- تدقیق برنامه اجرایی، ج- تهیه و تدوین سلسله مراتب عملکرد، د- ترسیم مسئولیتها، ه- تبیین اثرات مورد انتظار، و- شکلبندی نظام نظارت، ز- فرایندهای حل مناقشات بین بهرهوران.
البته نباید این نکته را فراموش کرد که هنوز CDS در هیچیک از شهرهای ایران اجرا نشده است. اخیراً بهدنبال تقاضای وام از بانک جهانی و در راستای انتقال دانش میان کشورها و استفاده از تجارب موفق کشورها پیشنهاد پرداخت وام از سوی بانک جهانی در مقابل تدوین و بهکارگیری برنامه CDS مطرح شده است که در این زمینه مسئولین وزارت مسکن و شهرسازی بر مبنای پروژه اشتراک با بانک جهانی در حال بررسی CDS و امکان بهکارگیری آن در مورد سه شهر نمونه است که در این راستا شهرهای کرمانشاه، سنندج، تبریز، ارومیه و بندرعباس برای گزینش سه شهر مورد بررسی قرار دارند. (شهرهای انتخابی باید در مرحله مطالعات جهت تهیه طرح جامع شهری باشند).
به نظر میرسد ویژگیهای گوناگون شهرهای ایران که هرکدام استعدادها و توانهای مختلف اعم از چشماندازهای طبیعی- آثار تاریخی و فرهنگی- زمینههای رشد صنعت و معدن و گردشگری و توریستی است، میتواند زمینه مناسبی جهت رونق و شکوفایی شهر قرار گیرد و با امید به اینکه مسئولین و مدیران شهری بتوانند برای استفاده از دستاوردهای دانش امروز جهان بستری فراهم کنند تا کارشناسان و متخصصان مختلف بتوانند تجارب آنسوی آبها را بومی نموده و در تطابق با پتانسیلهای موجود جهت ارتقا و رونق شهرهای کشور عزیزمان بهکار گیرند.