انتظار می رود این صنعت، گوی سبقت را از صنایعی چون نفت و... بگیرد. یکی از ابعاد مورد نظر به عنوان عاملی اصلی در شکل گیری صنعت گردشگری در مکان های جغرافیایی مختلف، جاذبه های توریستی و فعالیت های ناشی از آن است که عوامل و پدیده های متفاوتی را به وجود می آورند که هر کدام جایگاه ویژه ای دارند.
در این میان، سواحل دریا با دارابودن جاذبه های خاص طبیعی و همچنین نقطه تلاقی دو محیط جغرافیایی ناهمسان «خشکی» و «آب» از دیرباز مورد توجه انسان و به ویژه گردشگران بوده است و به عنوان مقصدی برای گذران اوقات فراغت با انگیزه تفریح و استراحت انتخاب می شود و در دوره زمانی خاص، تعداد کثیری از گردشگران و مسافران را در خود می پذیرد و روند رو به رشد توسعه ماشینیزم تمایل مردم را به سفر و گذران اوقات فراغت، روز به روز افزایش می دهد و شهرهای ساحلی به عنوان اولین انتخاب گردشگران مطرح است.
از آنجا که دریا همواره به عنوان یکی از مظاهر قدرت، عظمت و رحمت الهی برای تفریح و گذران تعطیلات مطرح بوده و از طرفی سیل عظیم میلیون ها مسافری که همه ساله- به ویژه در فصل تابستان- از سراسر میهن اسلامی برای گذران اوقات فراغت و بهره گیری ازمواهب الهی (طبیعت دریا) به این منطقه مسافرت می کنند را نمی توان نادیده گرفت، بنابراین تداوم استفاده از آن نیازمند ایجاد امکانات، تسهیلات و انجام تبلیغات برای شناساندن چگونگی و نحوه بهره وری و استفاده سالم و بهینه از دریا، با مدیریت و کنترل صحیح است.
در همین زمینه در سال1362 با همت و پیگیری استانداری های استان های شمالی و همیاری دفتر امور اجتماعی وزارت کشور، طرح اولیه جداسازی محل شنا به اجرا درآمد. بعد از سال 1362 تاکنون با مشارکت و همکاری دستگاه ها و سازمان های ذی ربط و تحت نظارت استانداری های استان های شمالی، طرح ساماندهی سواحل شمالی با کم و کیف نسبتاً پایین اجرا و در قالب آن، ضمن استقرار تسهیلات و امکانات رفاهی، بهداشتی و فرهنگی برای استفاده مسافرین، اقدام به تفکیک محل های شنا شد و از این طریق به رغم برخی نواقص، نارسایی ها و کاستی ها، موجبات خرسندی و رضایت هموطنان عزیزی که به این دو استان مسافرت می کنند، فراهم گردید.
اما طی چند سال اخیر به دلیل عدم هماهنگی و همکاری جدی دستگاه های متولی به دلیل نبود طرح و مصوبه قانونی مدون، شاهد بروز ناهنجاری های متعدد و همچنین حوادث جبران ناپذیری- به ویژه غرق شدن تعداد زیادی از هموطنان- هستیم.
گزارش های ارسالی از نهادها و سازمان های مختلف، به ویژه استانداری های استان های شمالی، نیروی انتظامی، فدراسیون نجات غریق و غواصی در خصوص توجه جدی به سواحل شمال، موجب شد موضوع در شورای اجتماعی کشور مطرح و این شورا در جلسه مورخ 28/5/81 خود مقرر نمود «طرح ساماندهی سواحل دریا» توسط وزارت کشور و دستگاه های ذی ربط تهیه و تدوین و برای تصویب در این شورا و همچنین هیأت دولت به تصویب برسد که با مسئولیت دفتر اجتماعی وزارت کشور و با مشارکت نمایندگان تام الاختیار 12دستگاه و سازمان ذی ربط، طرح مربوطه تهیه شد.
هدف کلی از تهیه این طرح، جذب سرمایه های بخش خصوصی برای توسعه استان در بخش اشتغال، بالابردن درآمد سرانه مردم استان، جهت دادن اوقات فراغت مردم و در نهایت ایمن سازی، توسعه امکانات تفریحات سالم و سالم سازی دریا می باشد و از اهداف اختصاصی این طرح، ایجاد فضای اشتغال فصلی برای جوانان بیکار و جویای کار استان، توسعه امکانات تفریحات سالم با استفاده از امکانات بالقوه سواحل به منظور استفاده بهینه و مطلوب از اوقات فراغت، توسعه و فراهم آوردن زمینه ورزش های آبی برای جوانان و نوجوانان، ایمن سازی سواحل دریا به ویژه به منظور جلوگیری از غرق شدن افراد و کاهش آمار مغروقین، رعایت شئونات مذهبی(خصوصاً در محل شنای خواهران و برادران) و از همه مهم تر، رشد و توسعه صنعت توریسم و جذب گردشگری خارجی - به ویژه از کشورهای حاشیه خلیج فارس- است. همچنین در نظرسنجی که در سال 1374 از 12000 خانوار که قصد گذران اوقات فراغت را در استان گیلان داشتند به عمل آمد، نزدیک به 78درصد از این افراد، انگیزه مسافرت خود را دیدن و استفاده از دریا اعلام کرده بودند.
بنابراین اگر چه در برنامه دوم، محور توسعه در استان های شمالی کشور «توریسم» بوده است، اما زمینه جذب توریست، در وهله اول با تسهیلاتی جانبی مربوط به آن باید همراه گردد. حال آنکه چقدر سرمایه گذاری تاکنون در این بخش انجام گرفته، خود جای سؤال دارد. ضمن اینکه بررسی های به عمل آمده نشان می دهد که به رغم تلاش های متعدد، تاکنون به دلایل مختلفی از جمله عدم وجود متولی مشخص، ردیف بودجه ای خاصی توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور برای طرح دریا در نظر گرفته نشده است و هزینه هایی که تا به حال مصروف شده، از منابع استانی مخصوصاً از عوارض پرداختی مردم به شهرداری ها و بخشی نیز از اعتبارات اجتماعی استانداری ها تأمین می شده است.
اقداماتی که از زمان اجرای طرح(1362) تاکنون در طرح های دریا صورت گرفته است به شرح زیر می باشد:
الف- جداسازی
اولین ومهم ترین مسئله در طرح دریا، جداسازی محل شنای مردان و زنان بوده است؛ به طوری که نتایج همین نظرسنجی نشان داده است که از 12120 نفری که از مجموعه طرح های دریای استان گیلان استفاده نمودند پاسخ 97درصد آنها نسبت به ضرورت اجرای این طرح جداسازی، مثبت بوده است.
ب- ساحل سازی
بخش دوم از اقدامات صورت گرفته، ایجاد تأسیسات، امکانات و خدمات رفاهی در سواحل دریا می باشد.
ج- تأمین نیروی انسانی
برای اداره طرح دریا، سازمان ها و نیروهای انسانی نظیر ناجیان غریق، نیروهای انتظامی، امدادگر، مدیریت، نیروهای خدماتی، فرهنگی و بهداشتی و... مورد نیاز می باشد.
با توجه به آنکه نزدیک به 78درصد از مسافران، انگیزه مسافرت خود را دیدن و استفاده از دریا در تابستان اعلام کرده و همچنین استفاده کنندگان از طرح های دریا از سراسر کشور می باشند، موارد زیر به عنوان راهکارهای اجرایی پیشنهاد می شود:
1- مهم ترین و اساسی ترین معضلی که طرح دریا تاکنون با آن مواجه بوده است، روشن نبودن متولی قانونی طرح است. نظر به اینکه طرح دریا یک طرح ملی، توریستی و فرهنگی است، اصولاً باید متولی آن، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری باشد اما به دلیل هزینه و نداشتن منبع درآمدی که لااقل بتواند مخارج خود طرح را تأمین نماید، نه تنها این سازمان، بلکه سایر دستگاه ها و سازمان ها و به ویژه بخش خصوصی، حاضر به پذیرش مسئولیت نبوده اند و به دلیل این مسائل و مشکلات، شورای اجتماعی کشور، دستگاه های ذی ربط را ملزم کرد تا طرح ساماندهی سواحل را تهیه و تدوین نمایند، اما به رغم تدوین طرح، متأسفانه تاکنون اقدام مؤثری صورت نگرفته است.بنابراین در ابتدای امر باید متولی یا متولیان امر ساماندهی دریا مشخص شوند.
2- مرحله بعدی که در واقع اساسی ترین مشکل و معضل فعلی در کنترل و هدایت طرح بود و باعث امتناع دستگاه ها و سازمان ها از پذیرش مسئولیت طرح می شود، تأمین اعتبارات لازم برای انواع هزینه ها ومخارج طرح از قبیل تعمیر تأسیسات و امکانات موجود در طرح که هرساله بر اثر توفان های متعدد و طغیان و پیشروی آب دریا تخریب می شود، پرداخت حقوق به ویژه به ناجیان غریق، نیروهای انتظامی، آمرین به معروف، نیروهای امدادگر، مدیریت، نیروهای خدمات، سازمان های فرهنگی- تبلیغی و بهداشتی وهمچنین هزینه های گزاف ناشی از حفظ و نگهداری تسهیلات و امکانات موجود در طرح ها و... است. در این مورد پیشنهاد می شود بررسی طرح دریا در دستور کار کمیسیون فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی هیأت محترم دولت قرار گیرد و استانداران و نمایندگان استان های مربوطه در مجلس شورای اسلامی نیز ضمن حضور در آن جلسه بتوانند به بررسی مسائل و مشکلات طرح و راه حل های اجرایی آن پرداخته و در صورت تصویب در هیأت دولت و مجلس، ردیف بودجه ای مشخص برای آن به عنوان یک طرح ملی در سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور در نظر گرفته شود.
3- تصویب هرساله اعتباری معین و مشخص(عمرانی- جاری) در ردیف بودجه قانون کل کشور به عنوان یک طرح ملی.
4- از آنجا که این طرح، زمینه مناسبی برای اشتغال جوانان منطقه را فراهم می نماید، لذا پیشنهاد می شود درصدی از اعتبارات سالانه اشتغال جوانان به این امر اختصاص داده شود.
5- نظر به اینکه بخش خصوصی نیز انگیزه سرمایه گذاری در این طرح را دارد، پیشنهاد می شود وام هایی با بهره کم که در قانون بودجه سالانه پیش بینی شده در اختیار این بخش قرار گیرد تا زمینه مشارکت آنها فراهم گردد.
6- در صورت واگذاری طرح به یک دستگاه مشخص(ترجیحاً سازمان میراث فرهنگی و گردشگری)، سایر وزارتخانه ها، سازمان ها و دستگاه های دولتی به نحوی از انحاء باید در اجرای این طرح سهیم باشند و بر اساس دستور العمل یا قانون مصوب، فعالانه بر اساس شرح وظایف سازمان خود مشارکت نمایند(وزارتخانه هایی نظیر نیرو، راه و ترابری، بهداشت و درمان و آموزش پزشکی، جهاد کشاورزی، پست و تلگراف و تلفن و سازمان هایی همچون صدا و سیما، میراث فرهنگی و گردشگری، هلال احمر، مدیریت و برنامه ریزی کشور، تربیت بدنی، تبلیغات اسلامی و ستاد ناجا و...).
7- به منظور سیاستگذاری، برنامه ریزی، نظارت و هماهنگی های لازم، طبق آئین نامه اجرایی ماده 70 قانون برنامه سوم توسعه، وظایف طرح از طریق کمیته(کارگروه) گردشگری در استان های شمالی قبل از شروع فصل بهره برداری از سواحل دریا، پیگیری های لازم به عمل آید.
