شکل‌گیری نخستین تمدن‌های شهرنشینی در بین‌النهرین، نیل، سند، هوانگ‌هو و نظایر آن، اهمیت این ماده حیاتی را در استقرار فضاهای زیستی نشان می‌دهد.
حتی تعدادی از فلاسفه قدیم هم بنیاد همه چیز را بر آب می‌دانستند؛ «آفریدگار بر آب نهاده است جهان را».
آب، اساس همه کارها است، الفبای توسعه و حیات است. آب علاوه بر جنبه‌های کاربردی آن دارای قداست بوده و در اسلام و سایر ادیان دیگر، اهمیت آن بارها مورد تاکید قرار گرفته است و...
آب، این موهبت الهی، خود جاذبه‌ای است بی‌نظیر که مسلماً اگر با مدیریت صحیح همراه باشد، منبعی عظیم در جهت جذب توریست و به عبارت بهتر منبع ارزآوری و کسب درآمد محسوب می‌شود.
توریسم، صنعتی است که در زمان، با تغییر و تحولات اقلیمی و منوط به نیازهای بشری معنا پیدا می‌کند. جایگاه آن در این دوران ماشینی برآورده کردن نیازهای روحی انسان است که جواب این نیازها را می‌توان در طبیعت الهی پیدا کرد.
گذشت زمان، تنوع علاقه و اوقات فراغت، روند تخصصی شدن توریسم در برهه کنونی را شدت بخشیده و این صنعت را به منبع اصلی شکوفایی اقتصاد ملی کشورهایی چون اسپانیا، فرانسه، ایتالیا، امارات و... تبدیل کرده است.
در این میان اکوتوریسم و زیرشاخه‌های آن از محبوبیت زیادی در میان جهانگردان برخوردار شده است. اگر تا دیروز، مغربی‌ها به مشرق و مشرقی‌ها به مغرب می‌رفتند تا از تاج محل، دیوار چین، اهرام مصر و یا برج ایفل و ونیز دیدن کنند، امروز اما به دلیل زندگی‌های کسل‌کننده ماشینی به دنبال اسرار طبیعت، شکار و استراحت در تفرجگاه‌های آفریقایی و آسیایی می‌گردند.
امروزه، سیاست‌های نوین جهانگردی بازتاب پاسخ به برخی پرسش‌ها است که تصمیم‌گیران توریسم با آن مواجهند.
هم‌اکنون برای بسیاری از کشورها، مفهوم اتخاذ سیاست‌های جهانگردی به یک واقعیت تبدیل شده است اما ایران، به عنوان یک کشور با جاذبه‌های اکوتوریسمی و توریسمی فراوان و بی‌نظیرش از سبد 700 میلیارد دلاری توریسم جهانی، سهم چندانی ندارد و این خود بیانگر این مطلب است که چاره‌ای جز بازنگری در سیاست‌های توریسم وجود ندارد!
در میان این بازار سودآور، کشوری برنده است که از منابع طبیعی و میراث‌های ماندگار، در تداوم حیات و کسب موقعیت‌های درآمدزایی استفاده بهینه کند.
گردشگری سد؛ حوزه تازه‌ای در توریسم
دو کشور مصر و سوریه به تازگی نوع دیگری از توریسم را تجربه کرده‌اند؛ گردشگری سد، حوزه تازه‌ای است که دارای موفقیت‌های جالبی برای آنها بوده است.
اما به راستی در منطقه خاورمیانه، بزرگتر و زیباتر از سدهای ایرانی وجود دارد؟
در طول چهار سال گذشته، چهل دریاچه سد در کشور خلق شده است، خلق چهل دریاچه قطعا به معنای افزوده شدن چهل موقعیت اکوتوریسمی بیشتر به ظرفیت گردشگری ایران است.
با نگاهی کوتاه به حجم بالای بازدیدهای نوروزی از سدهای ایران می‌توان این نکته را دریافت که قطعا این حوزه، خود بیانگر سیمایی نیرومند از گردشگری است.
این که در حوزه‌های بناهای تاریخی، اکوتوریسم، ژئوتوریسم و... ایران در سطح خاورمیانه همتایی ندارد، شکی نیست. به واقع می‌توان به این شاخص‌های ارزشمند، پتانسیل سدهای کشور را نیز افزود.
هاشم اسدزاده رج، رئیس موسسه مطالعات استراتژیک صنعت گردشگری در خصوص اکوتوریسم با گرایش سد، جاذبه‌های زیبای آن و نوع خدماتی که می‌توان در کنار آن به گردشگران ارائه داد، چنین اظهار می‌دارد که «شاید با توجه به نوپا بودن سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و نبود بخش خاصی در سازمان مذکور در حوزه سد، تشکیل ستاد یا کمیته‌ای در این خصوص ضروری به نظر می‌رسد.
یکی از علل آن، فرهنگسازی در رابطه با استفاده از این جاذبه است تا صدمات جبران‌ناپذیری به اکوتوریسم این مناطق و سد وارد نشود، البته در مطالعات ساخت سدها در ایران به موضوع گردشگری توجهی نشده است، پس بالطبع تاسیساتی در این خصوص ساخته نشده و آنچه که در حاشیه بعضی از سدها ایجاد شده قطعا کافی نیست و پاسخگوی خواسته‌های رفاهی یک گردشگر نیست.
سهم ایران از گردشگری سد
سدها و نیروگاههای وابسته به آنها علاوه بر اینکه یکی از منابع مهم تأمین آب و انرژی برق و... هستند، با ایجاد مناظر خاص خود، ظرفیت‌های بزرگی برای رشد و توسعه صنعت گردشگری نیز محسوب می‌شوند.
در بسیاری از کشورهای دنیا نیز سدها و دریاچه‌های آنها از مهمترین قطب‌های گردشگری آن کشور محسوب می‌شوند و سالانه هزاران مسافر را به خود جذب می کنند.
سدهای «هور» آمریکا و «اسوان» در مصر از این جمله‌اند و حتی در برخی از کشورها سعی شده تا در ساخت این سازه‌های عمرانی از ابزار هنری استفاده کرده تا جاذبه بیشتری داشته باشد.
سد کرخه و دریاچه وسیع و زیبای آن یکی از جاذبه‌های گردشگری خوزستان به شمار می‌آید. این سد با گنجایش بیش از 7 میلیارد متر مکعب آب و 162 کیلومترمربع مساحت در کنار طبیعت زیبای آن با وجود پرندگان مهاجر، این توانایی را دارد که بسیاری از جهانگردان به ویژه گردشگران حوزه خلیج‌فارس را به خود جلب کند.
سد مسجد سلیمان نیز از جهاتی دیگر حایز اهمیت است، این سد که یکی از بلندترین سدها در کل جهان به شمار می‌آید با 5 دریچه خروجی، چشم‌انداز خاصی را نصیب طبیعت دوستان می‌کند.
جدا از خروج حجم بالای آب از مخزن سد، انبوهی از سارها و پرستوهای مهاجر، بلندترین نقطه دریچه‌های قطاعی سد را به عنوان لانه برگزیده و پرواز ورودی آنان روی این دریاچه فیروزه‌ای رنگ، مناظر بدیعی را برای تماشا پدید آورده است.
سدهای استان‌های شمالی کشور نیز به دلیل قرارگرفتن در مناطق جنگلی و چشم‌اندازهای جالب با آبشارها و دره‌های جنگلی از بهترین نقاط موجود برای سرمایه‌گذاری توریستی به شمار می‌آید.
سدامیرکبیر تهران نیز در میان فرصت‌های سرمایه‌گذاری از موقعیت ممتازی برخوردار است.
چندی پیش سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای صدور مجوز ساخت دهکده‌های گردشگری در مناطق زیست محیطی با سازمان حفاظت محیط‌زیست به توافق رسید تا از این پس برخی از مراکز اقامتی نیازی به دریافت مجوز اثرات زیست‌محیطی از این سازمان نداشته باشند و سرمایه‌گذاران بتوانند در مناطقی که به عنوان مناطق حفاظت شده زیست‌محیطی، پناهگاه‌های حیاط وحش یا پارک‌های ملی دهکده‌های گردشگری ایجاد کنند، اما قطعاً فرصت‌های سرمایه‌گذاری در کنار سدها طبق بخشنامه‌های شرکت مدیریت منابع آب ایران، سهل‌تر خواهد بود، چرا که این سدها می‌توانند به عنوان مناطق ویژه گردشگری توسط سازمان میراث فرهنگی شناخته شده و به ثبت برسند.
صحیح برنامه‌ریزی کنیم
ایران سرشار از جاذبه‌های اکوتوریستی در حوزه سدسازی است که در صورت برنامه‌ریزی می‌تواند به هدف چشم‌انداز 20 ساله کشور مبنی‌بر جذب 2 درصد از جهانگردان کمک کند.
مسلماً با ایجاد مجتمع‌های گردشگری و توریستی و فعالیت‌های جانبی از جمله هتلداری در حاشیه سدها، راه‌اندازی فعالیت ورزش‌های آبی، برگزاری تورهای علمی و فنی برای کارشناسان و دانشجویان و... بهره‌گیری از سازه‌های اصلی سد و نیروگاه به عنوان مرکز بازدید توریست‌ها و گردشگران، استفاده از مناظر بدیع و بکر دریاچه‌های خلق شده و موارد دیگری همچون نزدیکی سدها با سازه‌های تاریخی و آثار باستانی حاشیه رودخانه‌ها و دریاچه‌ها (بهره‌گیری همزمان از 2 نوع صنعت توریسم) می‌توان خیل عظیمی از گردشگران داخلی و خارجی را به این سمت سوق داد.
