با وجود این به اعتقاد بسیاری از کارشناسان سیاست‌های دولت برای افزایش عرضه مسکن ارزان‌قیمت و مقابله با تخلفات موجود توفیق چندانی در کنترل قیمت‌ها نداشته است.
با این شرایط برخی کارشناسان از 4برابر شدن قیمت مسکن طی 3سال اخیر خبر داده و بر ناکار‌آمدی سیاست‌های دستوری در بازار مسکن تاکید دارند. با علی‌اکبر آقایی مغانجوقی، رئیس کمیسیون عمران هشتمین دوره مجلس شورای اسلامی گفتوگو کرده‌ایم.
- دولت اجرای طرح‌هایی مانند 2ساله شدن قراردادهای اجاره بهای مسکن را نیازمند تصویب قانون می‌داند. این طرح‌ها تا چه حد برای ساماندهی بازار مسکن مؤثر خواهد بود و کمیسیون عمران مجلس تا چه حد پیگیر تصویب قوانین مرتبط با این طرح‌ها بوده است؟
کمیسیون عمران با هر حرکتی که در جهت تنظیم بازار مسکن باشد موافق است به‌خصوص اکنون که تعادلی بین درآمد و قیمت عرضه در بازار مسکن وجود ندارد و وقتی به تدریج بین عرضه و تقاضا فاصله می‌افتد مشکلات بازار مسکن افزایش می‌یابد. درصورتی که طرح‌های پیشنهادی دولت از پشتوانه کارشناسی لازم برخوردار باشد کمیسیون عمران نیز بستر قانونی برای اجرای این طرح‌ها را فراهم خواهد کرد. با وجود این برخی طرح‌های نظارتی دولت برای بخش مسکن ممکن است بازدارنده یا تنش‌زا باشد. این در حالی است که باید توجه کرد مسکن مسئله‌ای اقتصادی است و در این چارچوب برای ساماندهی این معضل اقتصادی باید بسیار دقیق عمل کرد.
اکنون میزان درآمد مردم، اشتیاق آنها به داشتن مسکن، الزامات قانونی برای تامین مسکن اقشار مختلف مردم با اولویت کارگران، کشاورزان، روستائیان و سایر گروه‌های کم درآمد از مباحث مطرح است و دولت باید به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کند که به ازای سن رشد، تشکیل خانواده و نیاز به مسکن، با پرداخت تسهیلات و توجه به میزان درآمد خانوارها مطابق با آنچه در دنیا وجود دارد، مسکن مورد نیاز همه اقشار را تامین کند.
- تشدید برخوردهای تعزیراتی از دیگر طرح‌های دولت برای تنظیم بازار مسکن بوده است. آیا این طرح‌ها قادر به رفع مشکلات کنونی خواهند بود؟
اگر به شکل قهری با مسئله مسکن برخورد کنیم مشکل‌ساز خواهد شد. از سوی دیگر نیاز به افزایش عرضه مسکن استیجاری از الزامات موجود است. این در حالی است که دولت همواره عرضه مسکن ملکی را در طرح‌های خود هدف قرار داده است. بر این اساس دولت باید میزان عرضه واحدهای مسکونی مانند اجاره به شرط تملیک و پروژه‌های 99ساله که امکان نقل‌و‌انتقال سند در آن کمتر است را افزایش دهد و هر چه دولت به سمت تولید مسکن اجاره‌ای برود، به تامین مسکن اقشاری که درآمد آنها برای خرید مسکن ملکی کفایت نمی‌کند کمک خواهد کرد. با این شرایط بهتر است دولت به سمت گسترش سیاست‌های تشویقی در بازار مسکن حرکت کند؛ به‌طور مثال واحدهای مسکونی که اجاره داده می‌شود را از پرداخت مالیات معاف کند تا مردم بیشتر به اجاره دادن واحدهای مسکونی خود ترغیب شوند.
علاوه بر این با پرداخت و افزایش تسهیلات به انبوه‌سازان و سرمایه‌گذاران زمینه افزایش عرضه مسکن را فراهم سازد. از سوی دیگر در همه دنیا اکنون دولت تنها متولی بخش مسکن نیست و نهادهایی مانند شهرداری‌ها و بنگاه‌های حقیقی با ساخت مسکن به دولت‌ها در تامین نیاز بازار کمک می‌کنند که این امر شکل‌گیری تعادل در بازار عرضه و تقاضای مسکن را به‌دنبال خواهد داشت.
اگر دولت اینگونه سیاستگذاری‌ها را با انجام مطالعات لازم به مجلس ارائه کند کمیسیون عمران و مرکز پژوهش‌ها نیز با انجام بررسی‌های لازم به اجرایی شدن طرح‌های افزایش عرضه مسکن ملکی و استیجاری کمک می‌کنند.
- اجرای طرح مسکن مهر یا اخیرا طرح ویژه مسکن اقشار متوسط تا چه حد در رفع مشکلات بازار مسکن مؤثر بوده است؟
اجرای طرح مسکن مهر به معنای حذف قیمت زمین از قیمت تمام‌شده مسکن است و به‌رغم حذف دهک‌های یک و دو از این طرح، اجرای آن در کاهش تقاضا در بازار مسکن مؤثر بوده است. به‌نظر می‌رسد این طرح موفق بوده گرچه مشکلات زیرساختی داشته اما در مجموع اقدام خوبی بوده است و اگر بتوانیم تطبیق معقولی بین درآمد خانوار و قیمت مسکن ایجاد کنیم این طرح کارسازتر خواهد بود. طرح تامین مسکن برای اقشار متوسط نیز از آنجا که به تولید مسکن کمک خواهد کرد در جلوگیری از جهش‌های قیمتی یک باره مؤثر خواهد بود.
- با توجه به طرح‌های اجرا شده میزان تقاضا و عرضه مسکن برای تامین نیاز اقشار مختلف تا چه حد همخوانی دارد؟
با توجه به در نظر گرفتن عوامل سن رشد، ازدواج و... سالانه نیازمند ساخت 1/5میلیون واحد مسکونی برای اقشار کم‌درآمد هستیم که در طرح مسکن مهر ابتدا یک‌میلیون و600هزار نفر ثبت‌نام کردند و سپس به یک‌میلیون و 300هزار نفر کاهش یافت که با این روند به‌نظر می‌رسد مسکن مهر نیاز متقاضیان مسکن در اقشار هدف را تامین خواهد کرد و اختلاف در حدود 300 تا 500هزار واحد است. اما میزان تقاضای مسکن برای اقشار متوسط یعنی کسانی که خواستار تبدیل موجودی خود یا تبدیل واحدهای مسکونی‌شان به واحدهای بهتری هستند به مراتب بیشتر است و در این زمینه با در نظر گرفتن عقب‌‌افتادگی‌های بخش عرضه نیازمند بیش از 3میلیون مسکن برای اقشار متوسط جامعه هستیم و درصورتی که به این تقاضا نیز پاسخ داده شود قادر به ایجاد تعادل روستایی- شهری در بازار مسکن خواهیم بود.
- برخی ارائه طرح تفصیلی را زمینه‌ساز افزایش قیمت مسکن قلمداد می‌کنند. دیدگاه شما چیست؟
هنوز اطلاع دقیقی از جزئیات این طرح ندارم اما از آنجا که در این طرح جنبه‌های مثبت و منفی ساخت و ساز در کلانشهر تهران مد نظر قرار گرفته به‌نظر می‌رسد ارائه برنامه‌ای مدون در چارچوب طرح تفصیلی برای بررسی وضعیت ساخت و ساز مسکن در شهر تهران اقدام مثبتی در جهت ساماندهی بازار مسکن خواهد بود و ضرورتی انکارناپذیر است.
