دکتر احمد بخشی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل خاورمیانه و شمال آفریقا معتقد است تحولاتی نظیر انحلال پارلمان در واقع نشان‌دهنده تلاش نظامیان برای یادآوری نقش خود به اسلامگرایان است. به زعم وی، مصر نمی‌تواند نقش ارتش را نادیده بگیرد.گفت‌وگوی ما را با وی می‌خوانید:
- آیا می‌توان رأی دادگاه عالی مصر برای انحلال پارلمان را نشانه‌ای از تلاش نظامیان برای تغییر روند تحولات یک سال اخیر این کشور توصیف کرد؟
به‌طور حتم همینطور است. اگر قرار بود رأی به انحلال داده شود، این امر باید قبل از تشکیل مجلس رخ می‌داد، نه حدود یک سال پس از آغاز به کار و رسمیت یافتن آن. اگر امر خلاف قانونی هم صورت گرفته بود، قاعدتاً حین انتخابات رخ داده بود. حدود 48درصد مجلس در اختیار اخوان‌المسلمین است و با احتساب دیگر گروه‌های مذهبی این نسبت به 70درصد می‌رسد. نظامیان می‌کوشند به نوعی نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری را رقم بزنند که گزینه برنده حتماً احمدشفیق باشد.
حتی اگر نتوانند نتیجه انتخابات را به نفع خود رقم بزنند، موضوع مهم برایشان این است که بتوانند در آینده مصر تأثیرگذار باشند، یعنی گروه‌های اسلامی را به پذیرش نقش ارتش وادار کنند. جامعه مصر دوقطبی شده است، به این معنا که ارتش، اسلامگرایان را برنمی‌تابد و اسلامگرایان خواهان آینده پسامبارکی هستند که در آن ارتش نقش نداشته باشد.
به هر حال نمی‌توان از نقش تأثیرگذار ارتش غافل شد. حذف ارتش باعث ایجاد هرج و مرج در جامعه مصر می‌شود، همانطور که اگر ارتش بخواهد اسلامگرایان را حذف کند، فضای هرج و مرج غالب خواهد شد. به‌نظر می‌رسد نظامیان مایلند فضای جامعه همزمان با انتخابات ریاست‌جمهوری هرج و مرج باشد تا بتوان از این فضا بهره‌برداری سیاسی کرد.
- این تصمیم دادگاه چه واکنشی را از نظر افکار عمومی در پی دارد؟
به‌نظر من، هم این رأی و هم حکم حبس ابد حسنی مبارک به نوعی نشان‌دهنده تلاش کنشگران سیاسی به‌خصوص نظامیان برای رقم زدن سمت و سوی تحولات به نفع خودشان است یا به اسلامگرایان هشدار دهند که وجودشان را نادیده نگیرند. شاید این آرا به نوعی باعث ناآرامی شود، اما در عین حال برای انقلابیون بسیار مفید است، یعنی اجماعی بین آنان اتفاق می‌افتد و از این‌رو الان نامزد انقلابیون چه از اخوان‌المسلمین باشد چه از دیگر نحله‌های اسلامگرایان خیلی اهمیت ندارد، بلکه آنچه اهمیت دارد، حفظ انقلاب است.
- مرسی رأی دادگاه را پذیرفت. دلیل این واکنش اخوان‌المسلمین چیست؟
این امر می‌تواند تاکتیک اسلامگرایان باشد. اخوان احساس می‌کند اگر در برابر این احکام واکنش منفی نشان دهد، نتیجه آن، فضای هرج و مرج جامعه است که مورد علاقه نظامیان است تا از آن بهره‌برداری سیاسی کنند. اما باز هم می‌گویم این هشدار نظامیان باعث اجماع انقلابیون می‌شود. در فضای انتخابات امروز انقلابیون محمد مرسی و ارتش احمد شفیق را می‌خواهد. فکر می‌کنم جامعه مصر بهتر است نقش نظامیان را بپذیرد.
- ارزیابی شما از نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری چیست؟
واکنش مرسی به آرای دادگاه مبین اعتدال در رفتار وی با این هدف است که فضای جامعه به سوی هرج و مرج پیش نرود. به‌نظرم نتیجه انتخابات به نفع انقلابیون خواهد بود. معتقدم در روزهای آینده انقلابیون باید این علائم را به سوی دیگر مخابره کنند که آنان نیز خواهان نقش‌آفرینی ارتش هستند.
به این ترتیب باید اجماعی بین نیروهای انقلابی به‌رغم اختلاف روش‌هایشان اتفاق بیفتد و به همراه ارتش که نقش 60ساله دارد، آینده مصر را بسازند. محمد مرسی نامزد انقلابیون می‌تواند پیروز انتخابات باشد، مشروط به آنکه فضا به سوی هرج و مرج پیش نرود.
