درخصوص مذاکرات مسکو و تداوم آن در کشور‌های دیگر با جواد منصوری، معاون اسبق وزارت امور خارجه به گفت‌وگو نشستیم.
ارزیابی شما از مذاکرات مسکو چیست؟
به‌دنبال مذاکرات استانبول و بغداد، 1+5 بر سر دوراهی انتخاب یکی از راه‌های نرمش در مقابل ایران و تغییر در مواضع قبلی و یا توقف مذاکرات قرار گرفت. طبعا تعطیلی مذاکرات برای یک مدت طولانی و حتی برای همیشه نمی‌تواند برای آنها مثبت ارزیابی شود چرا که تصور آنان این است که ایران همچنان به مسیر فعالیت‌های هسته‌ای خودش ادامه می‌دهد.
لذا به این نتیجه رسیدند که تداوم مذاکرات به سود آنهاست، زیرا در جریان مذاکره امکان رسیدن به یک نقطه تعادل و تعامل وجود دارد اما در توقف مذاکرات این فرصت از دست می‌رود. لذا اعضای 1+5 درون گروه خودشان به این جمع بندی رسیدند که در مسکو مذاکرات در فضایی با نرمش اندک نسبت به گذشته انجام شود. اما درعین‌حال نتوانستند بر سر اینکه چه امتیازاتی بدهند و چه امتیازاتی بگیرند به توافق برسند چون برای غرب عقب‌نشینی از مواضع قبلی، بسیار سنگین است.
از سوی دیگر تعطیلی مذاکرات نیز می‌تواند تأثیر منفی بر بازار انرژی جهان داشته باشد که این نیز مطلوب غرب نیست. بنابراین 1+5 در مسکو به‌طور جدی به چانه‌زنی با هدف اهدای کمترین امتیاز ممکن در مقابل دریافت امتیازات قابل توجه و مهم پرداختند. از سوی دیگر طرف ایرانی نیز دقیقاً متوجه این موضوع است و در مقابل این سیاست 1+5 ایستادگی می‌کند و اعلام می‌کند دادو ستد باید هم وزن هم باشند و غرب نباید تصور کند می‌تواند در این دادوستد برنده شود.
- آیا موضوعات غیرهسته‌ای در این مذاکرات جایگاهی داشت؟
1+5 می‌داند که در موضوع خاورمیانه نیز باید با ایران، چین و روسیه به توافق برسند. بنابراین چنانچه در موضوعات هسته‌ای دوطرف بتوانند به حداقل توافقاتی برسند، امکان مذاکره درخصوص موضوعات منطقه‌ای نیز به‌وجود می‌آید، ضمن اینکه طرف ایرانی این پیشنهاد را ارائه کرده اما 1+5 تا‌کنون از پذیرش این موضوع خودداری کرده است.
- ظاهراً در دور اول مذاکرات 1+5 از این موضوع استقبال کرده بود. با این‌حال موضوعات منطقه‌ای هرگز در دستورکار مذاکرات قرار نگرفتند. فکر می‌کنید علت این امر مخالفت آمریکا باشد؟
قطعاً آمریکا در اثر فشار اسرائیل با طرح موضوعات غیرهسته‌ای در این مذاکرات مخالفت خواهد کرد. اسرائیل به‌شدت مخالف این است که مسائل غیرهسته‌ای در این مذاکرات مطرح شود و دلیل آن هم این است که می‌داند 1+5 درخصوص موضوعات منطقه‌ای در موضع ضعف قرار دارد.
- در جریان مذاکرات نیز رسانه‌های اسرائیلی و آمریکایی تلاش زیادی کردند تا مذاکرات را شکست‌خورده جلوه دهند. علت این امر چیست؟
هنوز نمی‌شود گفت مذاکرات مسکو موفقیت‌آمیز بوده یا شکست خورده و باید 24ساعت صبر کرد تا نتایج آن به‌طور کامل مشخص شود. چون الان طرفین در انتظار تصمیم طرف مقابل هستند. البته اسرائیل و آمریکا مصر هستند که مذاکرات مسکو دستاوردی نداشته باشد ولی مجموع 1+5 به‌گونه‌ای دیگر فکر می‌کند.
- اگر نتیجه مذاکرات مسکو همانند اتفاقی باشد که در بغداد افتاد و طرفین بدون حصول نتیجه مشخص تنها زمان مذاکرات بعدی را تعیین کنند، آیا می‌توان مذاکرات را موفقیت‌آمیز دانست؟
در واقع اگر چنین نتیجه‌ای داشته باشد به‌معنای شکست مذاکرات مسکو است. مگر اینکه به‌صورت اجمالی روی مواردی توافق صورت گرفته باشد و توافق نهایی به مذاکرات آینده موکول شود.
- پیشنهاد پوتین مبنی بر پذیرش حق غنی‌سازی ایران در مقابل همکاری‌های بیشتر با آژانس می‌توانست مبنای مناسبی برای مذاکرات باشد؟
البته این حداقل چیزی است که طرفین می‌توانند روی آن توافق کنند اما نمی‌تواند تصمیم کارگشایی باشد. اگر به این توافق برسند می‌توان حدس زد تنها تلاشی صورت گرفته برای اینکه مذاکرات مسکو با شکست به پایان نرسد. تصمیم کارگشا نیازمند عزم‌جدی برای توافق است. درحالی‌که غرب با تعیین قطعنامه‌ها به‌عنوان مبنای مذاکرات عملاً راه را بر حصول توافق بست.
در مذاکرات مسکو آقای جلیلی به‌طور جدی و به تفصیل دلایل غیرقانونی بودن ارجاع پرونده ایران از آژانس به شورای امنیت و صدور قطعنامه‌ها بر مبنای آن را ارائه کرد و 1+5 اعلام کرد در آینده پاسخ ایران را خواهند داد. یعنی در جلسه پاسخی برای استدلال‌های ایران نداشتند. بنابراین اگر 1+5از موضع خودش مبنی بر مبنا قرار دادن قطعنامه‌ها تجدیدنظر نکند نمی‌توان امیدی به آینده مذاکرات هم داشت.
- ادامه این روند که مذاکرات بدون حصول نتیجه مشخص ادامه پیدا کند به سود کدام طرف است؟
قطعا ادامه مذاکرات بی‌نتیجه به زیان ماست، چرا که در داخل کشور ما متأسفانه تمام مسائل به این موضوع گره خورده است و این روند می‌تواند موجب بی‌ثباتی و نوسان مخرب خصوصاً در مسائل اقتصادی شود.
