معلولان دیگر خانه نشین نیستند؛ جدول اقدامات مدیریت شهری برای معلولان

به گزارش همشهری آنلاین، براساس آخرین آمار سازمان بهزیستی کل کشور هم اکنون بیش از 500 هزار معلول در شهر تهران زندگی می‌کنند که بخش خاصی از جامعه شهری را تشکیل می‌دهند، افرادی که به واسطه شرایط جسمی‌شان نیاز به امکانات ویژه‌ای دارند تا بتوانند همچون افراد عادی به فعالیت‌های فردی و اجتماعی خود بپردازند اما بی‌توجهی به نیازهای شهروندی این قشر در دهه‌های گذشته موجب شده آنها فضای پایتخت را برای زندگی شهری سخت ببینند و خواستار توجه مدیریت شهری به نیازهای آنها شوند.

معابر و معلولان

اولین و اساسی‌ترین مشکل شهروندان معلول تهرانی نامناسب بودن معابر شهری است، مشکلی که بارها در محافل عمومی خود به آن اشاره داشته و شهرداری تهران نیز در سال‌های اخیر "ستاد مناسب سازی شهر تهران" را تشکیل داد تا بتواند بخشی از نیازها را در این زمینه پاسخگو باشد.

به گفته شاپور دیوسالار معاون فنی و طرح‌های شهری سازمان زیباسازی شهر تهران در سال‌های اخیر خیابان ولیعصر، انقلاب، 17 شهریور، جمهوری اسلامی، فردوسی، مولوی و ... از جمله خیابان‌هایی بودند که بهسازی پیاده‌روهای آن برای همه نوع اقشار مردم بخصوص معلولان انجام شده است و بهسازی معابر دیگر نیز ادامه دارد.

برای بررسی این موضوع با شهرداران برخی از مناطق نیز گفتگو داشتیم که آنها نیز از مناسب سازی بخشی از فضاهای منطقه خود اشاره داشتند.

به طور نمونه مهندس فاضل شهردار منطقه ۲ تهران در این باره به همشهری آنلاین گفت: جهت مناسب سازی منطقه برای استفاده افراد دارای معلولیت کارگروه تخصصی با همکاری یک گروه ۲۶ نفره داوطلب از جمله افراد دارای معلولیت و دیگر شهروندان منطقه ۲، اقدام به شناسایی و عکسبرداری از نقاط نامناسب منطقه کردیم که در نهایت سه هزار نقطه نامناسب شناسایی و عکسبرداری شد که بهسازی این نقاط در دست انجام است و امیداوریم تا پایان سال بخشی از آن را به تمام کنیم.

همچنین مهندس ایرج ولی نژاد معاون حمل و نقل و ترافیک منطقه 20 در این باره گفت: 55 نقطه از معابر منطقه 20 تهران برای معلولان، جانبازان و افراد کم توان جسمی مناسب سازی شده است که این معابر با احداث شیب راهه توسط کفپوش و مصالح ساختمانی و یا نصب پل بر روی آنها بین معابر پیاده و سواره پیوستگی ایجاد شده تا تردد را برای آنها تسهیل کند.

ولی نژاد خیابان شهرزاد حدفاصل میدان بروجردی تا بلوار قدس، خیابان شهید غیوری حد فاصل بزرگراه شهید کریمی تا سرگرد محمدی، خیابان ابن بابویه حد فاصل بزرگراه شهید کریمی تا صفائیه و بلوار مدرس حد فاصل میدان شهرداری تا میدان مدرس را از مهمترین نقاطی برشمرد که برای معلولین مناسب سازی شده است.

اینها بخشی از فضاسازی معابر است که در مناطق مختلف شهرداری رخ داده و به گفته شهرداران منطق مناسب سازی معابر دیگر ادامه دارد.

اتوبوس و معلولان

البته مشکلات معلولان به مناسب سازی معابر گذری ختم نمی‌شود و آنها در زمینه حمل و نقل عمومی نیز دچار مشکل هستند چرا که سازمان بهزیستی در سال‌های اخیر هزینه جا به جایی بسیاری از معلولان را حذف کرده و بسیاری از آنها مجبور هستند که با وسایل حمل و نقل عمومی رفت و آمد کنند. این مشکل هم اکنون برای دانش آموزان و کارمندان معلول که سرویس ایاب و ذهاب آنها حذف شده وجود دارد.

اما مدیریت شهری برای حل بخشی از این مشکل خرید 700 دستگاه اتوبوس جدید با قابلیت استفاده معلولان را در دستور کار خود قرار داد و به گفته معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران این اتوبوس‌ها تا پایان سال به ناوگان اتوبوسرانی افزوده می‌شوند.

همچنین به گفته پیمان سنندجی، مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی هم اکنون تمام ایستگاه‌های خطوط تندرو نیز مجهز به رمپ مخصوص معلولان هستند تا بتوانند راحت تر از این وسیله عمومی استفاده کنند.

سنندجی با اعلام اینکه در سال 91 ،700 تا یک هزار دستگاه اتوبوس کف کوتاه که دارای دو در راست و چپ است، وارد ناوگان می‌شود، گفت: با ورود این اتوبوس‌ها خدمت رسانی ما به شهروندان و به ویژه جانبازان و معلولان افزایش می‌یابد، البته اگر شرایط کنونی اجازه دهد.

وی در ادامه به ورود 10دستگاه اتوبوس ویژه معلولان به ناوگان اتوبوسرانی تهران اشاره کرد و افزود: این اقدام نیز در سایه همان نگاه ویژه به جانبازان و معلولان میسر شد. این اتوبوس‌ها که براساس استانداردهای روز دنیا آماده‌سازی و تجهیز شده است، وارد ناوگان اتوبوسرانی شده که امیدواریم بتوانیم به نقطه‌ای برسیم که در هر خط حداقل چند دستگاه اتوبوس ویژه معلولان در خطوط خدمات‌رسانی کنند.

به گفته مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی بالابرهای مخصوص ویلچر، وجود تجهیزات اولیه پزشکی مانند کپسول اکسیژن و ماسک، صندلی ویژه و نیز سطح های شیب دار از جمله امکاناتی است که اتوبوس‌های ویژه جانبازان و معلولان بدان مجهزند و رانندگان این اتوبوس‌ها در این بخش آموزش‌های لازم را برای برخورد با این گروه از شهروندان می‌بینند.

تاکسی و معلولان

تاکسی یکی از وسایل حمل و نقل عمومی است که شهروندان معلول کمتر امکان استفاده از آن را دارند،  مدیرعامل سازمان تاکسیرانی شهر تهران درباره وضعیت تاکسی‌های پایتخت برای معلولان گفته است که "تاکسی‌های ما برای افراد عادی هم مناسب نیست چه برسد برای معلولان؛ شرکت‌های خودرو سازی در این باره ایمنی‌های لازم را رعایت نمی‌کنند."

اما با این حال احمدی بافنده گفته است: " با وجود همه این کمبودها بنا داریم یک شرکت ویژه تاکسیرانی برای جانبازان و معلولان راه اندازی کنیم که تاکسی‌های آن از نوع تاکسی ون بوده که مجهز به بالابرهای مخصوص باشد. این تاکسی‌ها مخصوص جانبازان ویلچری است و برای جابجایی آنان به مراکز درمانی در نظر گرفته شده است".

وی اظهار داشت: البته سازمان تاکسیرانی تا به امروز هم اقدامات مناسبی در این حوزه انجام داده است و تعدادی از ون‌های مناسب سازی شده را در اختیار نهادها و مراکز درمانی ویژه جانبازان قرار داده است.

مترو و معلولان

مترو یکی از وسایل حمل و نقل عمومی است که بسیاری از معلولان بدلیل وجود آسانسور و فضای باز داخل متروها از آن بیشتر استفاده می‌کنند.

علی محمد قلی‌ها با اشاره به مشکلاتی که در این بخش هست، گفت: با این حال تاکنون 12 ایستگاه مترو به مسیریاب نابینایان اختصاص یافته است.

مدیرعامل شرکت بهره برداری مترو تهران و حومه ادامه داد: تمامی ایستگاه‌های جدید برای استفاده معلولان مناسب سازی شده است. 12 ایستگاه مترو به مسیرهای راهنمای معلولان و نابینایان مجهز شده تا برای حرکت درون ایستگاه‌ها مشکلی نداشته باشند. در کنار آن، تلاش شده تا تمام ایستگاه‌ها به آسانسور و پله برقی مجهز شوند تا در هنگام ورود و خروج نیز معلولان و جانبازان به راحتی بتوانند از شبکه مترو استفاده کنند.

وی افزود: برای ایستگاه‌های در دست احداث 100 تا 150 آسانسور در نظر گرفتیم که در حال اجرا هستند. این ایستگاه‌ها همچنین مجهز به رمپ‌های ویژه معلولان و جانبازان است و در طراحی‌های ایستگاه‌ها بر این موضوع تاکید شده است. اما باید گفت متاسفانه امروز امکانات لازم را برای آنکه ایستگاه‌هایی که در گذشته احداث شده است، اصلاح و مناسب سازی شوند، در اختیار نداریم.

ورزش شهری و معلولان

اما جدا از بحث تردد و حمل و نقل معلولان آنها نیازهای فرهنگی و اجتماعی هم دارند که اگرچه دستگاه‌های دولتی متولی آن هستند اما شهرداری تهران نیز تاکنون برنامه‌های متعددی را در این حوزه داشته است.

ساخت مجتمع فرهنگی و ورزشی قمر بنی هاشم ویژه جانبازان و معلولان در سال 1390 یکی از آنهاست که در روزهای خاص همچون اعیاد مذهبی خدمات خود را رایگان به این قشر ارائه می‌کند.

رئیس سازمان ورزش شهرداری تهران در این باره به همشهری آنلاین گفت: این مجموعه ویژه معلولان و جانبازان شهر تهران راه اندازی شده که در راه اندازی آن به معلولان جنوب تهران نگاه ویژه‌ای داشتیم و آن را در منطقه 20 راه اندازی کرده‌ایم.

همچنین شهردار تهران در 28 اردیبهشت امسال در حاشیه افتتاحیه المپیادهای ورزشی شهر تهران گفته بود: اولویت در شهرداری به ترتیب توجه و رسیدگی به ورزش جانبازان، معلولین، بانوان، جوانان و جنوب شهر تهران است.

فعالیت‌های اجتماعی و معلولان

جدا از ساخت مجموعه ورزشی، شهرداری تهران به دنبال راه اندازی مرکز حرفه آموزی برای شهروندان معلول نیز هست. به گفته مهدی امیری، معاون ارتقا سلامت معاونت سلامت شهرداری تهران این مرکز به زودی در منطقه 4 تهران افتتاح خواهد شد.

البته معلولان تهرانی نیز بیش از یک سال است که کانون‌های ویژه خود را در سطح محلات با مدیریت خود دارند که تاکنون 374 کانون را تشکیل داده‌اند. کانون‌هایی که 7700 عضو دارد و دبیران آن در سطح محله، منطقه و شهرداری کل از سوی معلولان انتخاب شده است.

به گفته امیری این کانون‌ها دارای شورای راهبردی و سیاستگذاری هستند و نیازهای خود را به مدیران شهری ارائه می‌دهند و از سویی بازوی نظارتی و اجرایی شهرداران در مناسب سازی شهر برای معلولان ایفا می‌کنند. این کانون‌ها فعالیت خود را نزدیک به یک سال آغاز کرده اند و تاکنون فعالیت‌های زیادی را دنبال کرده‌اند.

بوستان‌ها و معلولان

بحث توجه به معلولان در دوره جدید مدیریت شهری به بوستان‌ها و فضای سبز نیز رسید و شهردار تهران خواستار مناسب سازی این اماکن تفریحی برای معلولان نیز شد.

جدا از ساخت دو بوستان ویژه معلولان و جانبازان در سطح شهر، مدیرعامل سازمان فضای سبز و پارکهای شهرداری تهران در 29 مرداد سال 1389 اعلام کرد: قصد داریم تمامی بوستان‌های شهر را برای معلولان ایمن کنیم و امکاناتی مطابق با استانداردهای جهانی برای استفاده آنها از این فضاهای عمومی فراهم خواهیم آورد؛ بنابراین رفع موانع فیزیکی از جمله رویکردهای این حوزه بوده تا فرد معلول به عنوان یک شهروند بتواند از تمام امکانات و فضای شهری استفاده مطلوب را ببرند.

علی محمد  مختاری، مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری تهران در این باره به همشهری آنلاین گفت: تمام پارک‌های محله‌ای، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای موجود و در حال ساخت برای استفاده معلولان و جانبازان مناسب سازی می‌شود.

وی با اشاره به دستورالعمل شهردار تهران مبنی بر مناسب سازی اماکن عمومی برای استفاده معلولان و جانبازان اظهارداشت: هم اکنون اغلب پارک‌های موجود که فاقد امکانات و دسترسی‌های لازم برای معلولان بودند در حال بهسازی هستند و برای تردد این اقشار رمپ‌هایی ایجاد خواهد شد.

مختاری افزود: به طور نمونه در پارک "گفتگو " طرح‌های مناسب سازی اجرا شده و معلولان و جانبازان به راحتی و سهولت می‌توانند به بخش‌های مختلف پارک دسترسی داشته باشند.

تمام این فعالیت‌های انجام شده بخشی از نیاز معلولان در پایتخت بزرگی چون تهران است و به گفته کارشناسان این حوزه تا رسیدن به ایده آل‌ها فاصله بسیاری وجود دارد و به همین دلیل همکاری دستگاه‌ها به ویژه دولت در این زمینه بسیار موثر است.