به منظور آگاهی از ویژگیهای این پروژه و فعالیتهای انجام شده در زمینه زلزله و مهندسی زلزله در ایران در سالهای اخیر، خبرنگار روزنامه همشهری گفتوگویی با دکتر عباسعلی تسنیمی، استاد دانشگاه تربیت مدرس و رئیس پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله ایران انجام داده است که در پی میآید.پروژه آزمایشگاههای پیشرفته لرزه سازه و ژئوتکنیک پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله ایران چه ویژگیهایی دارد؟
این پروژه مربوط به آزمایشگاههای پیشرفته لرزه سازه و ژئوتکنیک پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله ایران میشود. طراحی این آزمایشگاه از سالهای قبل آغاز شده است. اعتباراتی از بودجه عمومی کشور برای ساخت این پروژه در وسعت هفت هزار مترمربع درنظر گرفته شده است اما برای تأمین نیازهای علمی کشور، هیأت امنای پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی را مجاب کردیم که با اختصاص 16هزار مترمربع برای این پروژه موافقت کنند، در عمل و براساس طراحیهای انجام گرفته مساحتی معادل 19هزار مترمربع برای اجرای پروژه درنظر گرفته شد و با توجه به صحبتهایی که با مسئولین مرتبط در معاونت نظارت راهبردی ریاستجمهوری داشتیم، مسئولان این معاونت متعهد شدند پس از آغاز عملیات ساخت این آزمایشگاه، فاز دوم ساخت را نیز تأمین اعتبار کنند.
اگر این اتفاق رخ دهد در آینده نزدیک ما دارای یک آزمایشگاه منحصر به فرد در زمینه لرزهسازه و ژئوتکنیک در کشور و در سطح منطقه خواهیم شد. در آزمایشگاه در حوزههای ژئوتکنیک تحقیقات انجام خواهد گرفت، همچنین آزمایشگاه لرزه سازه دارای یک آزمایشگاه سانتریفیوژ، یک آزمایشگاه اتاق کف قوی و دیوار عکسالعمل قوی و میز لرزه با شش درجه آزادی خواهد بود. نمونههای زمین لرزه در مقیاس واقعی را میتوان با وجود این امکانات در این آزمایشگاه مورد بررسی قرار داد.
چرا با توجه به اینکه در کشوری زلزلهخیز زندگی میکنیم، تا به امروزکسی به فکر احداث چنین آزمایشگاهی نیفتاده بود؟
بهطور طبیعی در جریان رشد کشور در هر زمینهای، هم نقاط مثبتی وجود دارد و هم چالشها و نقاط منفی. حق این بود که فعالیتهایی در زمینه ساخت آزمایشگاه لرزهای زودتر به نتیجه برسد اما بعد از زلزله رودبار و منجیل در سال 1369، هم از نظر فعالیتهای علمی و هم در زمینه فعالیتهای نظام مهندسی توجه ویژهای به خطر زلزله شد. بنابراین عمر این حرکت در کشور به سالهای بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بازمیگردد.
در زمینه تولید آییننامهها و تعیین استانداردها حرکتهای خوبی در سالهای اخیر انجام گرفته است. در دانشگاههای کشور رشتهای به نام مهندسی زلزله نداشتیم اما در سالهای بعد از زلزله منجیل و رودبار این رشته در دانشگاه ایجاد شده است. اگر با روند حرکتی کشور مقایسه کنیم تأخیر زیادی در این زمینه نداریم؛
اگرچه از نظر جهانی در این زمینه عقب هستیم. بنابراین زمانی که پژوهشگاهی ابراز تمایل به توسعه علمی و آزمایشگاهی میکند بهتر است درخواست این پژوهشگاه مشمول مرور زمان نشود و در فرایندهای پیچ در پیچ اداری قرار نگیرد و اعتبارات ساخت و احداث مجموعههای علمی به موقع تأمین شود.
درباره فعالیتهای علمی انجام شده درباره زلزله در سالهای پس از وقوع زلزلههای منجیل و رودبار توضیح بدهید.یکی از این فعالیتها و اقدامات مهم همانطور که اشاره کردم تاسیس رشته مهندسی زلزله در دانشگاههاست. پروژههای بسیار مهمی که دانشجویان دکتری در سالهای اخیر در مهندسی سازه ژئوتکنیک و مهندسی زلزله دنبال میکنند نیز از دیگر فعالیتهای علمی انجام شده در سالهای اخیر محسوب میشود.
اکنون هنگام ساخت بسیاری از ساختمانها به استحکام آن در برابر زلزله توجه میشود. حتی در زمان ساخت سد و شهرکهای مسکونی نیز مطالعات لرزهخیزی باید انجام گیرد. در گذشته این اقدامات انجام نمیگرفت؛ بنابراین، هم در حوزههای علمی و هم در حوزههای حرفهای کشور به پیشرفتهایی دست یافته است.