درباره این موضوع با محمد‌علی سبحانی، سفیر سابق ایران در لبنان گفت‌وگو کرده‌ایم.
- با توجه به اختلاف دیرینه اخوان المسلمین با سیاست‌های آمریکا، اکنون در شرایط جدید نوع تعامل دولت مصر با واشنگتن چگونه خواهد بود؟ آیا می‌توان تصور کرد دو طرف قرار است از این پس به نقاط مشترکی برای پیشبرد اهداف خودشان برسند؟
تحولات قبل از انقلاب مصر با تحولات پس از آن کاملا متفاوت است و دولت کنونی مصر فارغ از اینکه چه دولتی باشد (اخوانی یا نظامی یا. . .) باید براساس مشکلات و نیازهای کنونی جامعه مصر برنامه‌های خودش را تنظیم کند. مصر امروزی با مشکلات شدید اقتصادی و نگرانی‌های قشر عظیمی از جامعه دست و پنجه نرم می‌کند.
بنابراین دولت کنونی همانطور که گفتم با هر گرایشی که باشد باید مشکلات پیش روی خود و جامعه مصر را رفع کند. یکی از این مشکلات مخصوصا برای دولت اخوان‌المسلمین جلب اعتماد عمومی است. اعتمادی که از عملکرد آنها در مواجهه با مسائل داخلی و منطقه‌ای ناشی خواهد شد. پس با این نگرش قطعا باید شاهد اخوانی متفاوت با قبل از به قدرت رسیدن باشیم.
- کلینتون در قاهره علاوه بر مرسی ملاقاتی هم با ژنرال طنطاوی داشت. چطور می‌توان تعامل واشنگتن با دو طرف درگیر در مصر را (با توجه به منافع آمریکا در این کشور) با هم جمع کرد؟
این دیدار را می‌توان از دو منظر بررسی کرد. یکی خود ماهیت دیدار و دیگری اینکه آمریکا در بین این اختلافاتی که شما گفتید منافع خودش را چطور تعریف خواهد کرد.اینکه کلینتون با طنطاوی ملاقات کرد یک اتفاق کاملا طبیعی و در چارچوب عرف دیپلماتیک بود و در شرایط کنونی مصر که اصول دمکراسی در آن پر رنگ است، دیدار با کلیه چهره‌های مخالف و غیره هم می‌توانست صورت بگیرد.
در مورد نظامیان فراموش نکنیم که کاندیدای آنها در انتخابات ریاست‌جمهوری مصر، 48درصد از آرای مردم را به‌دست‌آورد که رقم بسیار بالایی است. پس این دیدار کاملا قابل پیش‌بینی بود. اما اینکه آمریکا درمیان اختلافات موجود بین اخوان‌المسلمین و نظامی‌ها منافع خودش را چگونه جست‌وجو می‌کند بحث دیگری‌است.
آمریکایی‌ها در حال حاضر در مصر با همه جریان‌ها و نیروهای قدرتمند در سیاست این کشور وارد تعامل شده‌اند و این ارتباط را چه با اخوانی‌ها و چه با نظامی‌ها و دیگر جریان‌ها از قبیل سکولارها و لیبرال‌ها نیز حفظ خواهند کرد و طبیعتا هر کدام از اینها که بتوانند آرای مردمی بیشتری داشته باشند منافع خودشان را در آن تفکر جست‌وجو خواهند کرد.
- به این جریان‌ها و گروه‌های متنوع اشاره کردید. درباره آنها کمی توضیح بدهید که چه جریان‌هایی هستند؟
در دو دور انتخاباتی که در مصر برگزار شد ابتدا شاهد (در دور اول) رقابتی نزدیک بین پنج گروه از جریانات فکری متنوع بودیم و سپس این رقابت درمرحله دوم به دو جریان فکری تقسیم شد. این دور دیگر برخلاف دور اول انتخابات بر پایه امیدها و برنامه‌های مشخص و شخصی نبود و به همین دلیل جلب شدن به سمت دو کاندیدای باقیمانده با اصول فکری متفاوتی شکل گرفت.
کسانی که نگران امنیت بودند به سمت احمد شفیق و کسانی که نگران باز تولید دیکتاتوری و به قول خودشان مصادره انقلاب به نفع نیروهای سابق مبارک بودند، حتی اگر با اخوان اختلافاتی داشتند باز هم به سمت این گروه متمایل شدند. نکته مهمی که در اینجا باید اشاره کرد این است که تمامی اختلاف‌نظر‌ها و نگرانی‌های ذکر شده کماکان با قدرت در مصر وجود دارد. اما آیا این اختلاف‌ها باعث بروز مشکلاتی در مقطع فعلی خواهد شد یا خیر؟
بنده می‌گویم خیر زیرا به هیچ وجه نگران این نیستم که هر کدام از این جریانات فکری، حاضر نخواهند شد دستاوردهای خودشان را بی‌اهمیت بدانند به‌طوری که راضی شوند بازی را به هم بزنند و به‌رغم تمامی مشکلاتی که وجود دارد معتقدم در حال حاضر گروه‌ها از خطوط قرمز خود عبور نخواهند کرد و با تفاهم ادامه می‌دهند تا بتوانند مسیر بهبود اوضاع را پیدا کنند.
- آینده روابط مصر و اسرائیل یکی از موضوعاتی است که از همان روزهای نخست تحولات مصر مورد توجه قرار گرفت و این قطعا یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های آمریکا هم هست. فکر می‌کنید خط فکری حاکم در سیاست امروز مصر آیا بیشتر به حمایت از منافع فلسطین سوق داده خواهد شد یا تسلیم سیاست‌های تشویقی آمریکا (بخشش بدهی‌های مصر و...) برای پایبندی به کمپ دیوید را شاهد خواهیم بود؟
این مسئله را با توجه به شخصیت و اندیشه اخوان المسلمین، نمی‌توانید صفر یا صد تعریف کنید و این نسبی خواهد بود. آنچه مسلم است اسرائیل نگران‌ترین گروه در تحولات منطقه است چون در گذشته با توجه به ساختار‌های موجود کافی بود با شخصی مانند مبارک بنشیند و توافقی انجام بدهد و بعد با خیال راحت به امور خود بپردازد.
اما در جایی که دمکراسی رخ می‌نماید دیگر اسرائیل نمی‌تواند با حکومت‌ها به راحتی توافق کند زیرا محیط دمکراتیک یک محیط آزاد و متنوعی است که هر کسی می‌تواند مخالفت خودش را اعلام کند. پس اسرائیل از روند دمکراسی در مصر قطعا متضرر خواهد بود. اما من با وجود این معتقدم اخوان المسلمین با توجه به خط فکری که اشاره شد برای حفظ امنیت کشور و جلب اعتماد جهانی، موضعگیری سختی انجام نخواهد داد. اما مستقل‌تر از مبارک رفتار خواهد کرد زیرا همانگونه که گفتم اخوان از خطوط قرمز عبور نخواهد کرد.
