که به‌دلیل جنگی بودن شرایط اقتصادی، کار و تلاش همراه با رقابت نبوده و چون رقیبی وجود ندارد به سادگی می‌توان کارها را با به خدمت‌گرفتن امکانات داخلی برای جنگ، انجام داد.
اگر اقتصاد مقاومتی را به‌عنوان دوره موقت تفسیر کنیم به خطا رفته و ساده‌ترین تعبیر را ارائه کرده‌ایم چرا که اقتصاد مقاومتی فراتر از این نوع نگاه است.شکل‌گیری اقتصاد مقاومتی در کشورمان موضوع تازه‌ای نیست که منحصر به شرایط کنونی و فشار کشورهای غربی باشد بلکه نظام اقتصاد مقاومتی، نظامی است که با توجه به‌خصوصیات انقلاب اسلامی که یک انقلاب ایدئولوژیک بوده و تشکیل جمهوری اسلامی که نظام سیاسی منحصر‌به‌فرد در دنیا محسوب می‌شود، بیشترین همگرایی را با شرایط کشورمان دارد، اقتصاد برخاسته از نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یک نظام سیاسی منحصر به فرد همان الگوی اقتصاد مقاومتی است.
باید توجه کرد که اقتصاد مقاومتی با مقاومت اقتصادی نیز تفاوت دارد. برخی اوقات در شرایط و بحران‌هایی هستیم و هجمه‌ای علیه جمهوری اسلامی ایران صورت می‌گیرد که در آنجا باید مقاومت اقتصادی داشته باشیم؛ مانند زمانی که از ابزار اقتصاد علیه کشورمان استفاده بسیاری می‌شود تا دستیابی ایران به انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز را متوقف سازند، یعنی علیه کشورمان به دلایل دیگری جنگ اقتصادی آغاز می‌کنند. گرچه ممکن است این شرایط در طول تاریخ بزرگ یک ملت کوتاه‌مدت باشد اما باید برای آن سیاست‌هایی اتخاذ کرد که به آن مقاومت اقتصادی و نه اقتصاد مقاومتی اطلاق می‌شود.
اقتصاد مقاومتی، نظام اقتصادی است که در همه ادوار اعم از اینکه جنگ اقتصادی علیه کشورمان آغاز شده باشد یا خیر مصداق دارد. اکنون در یک جنگ اقتصادی تمام‌عیار به سر می‌بریم چرا که مبادلات بانکی و گشایش ال سی با مشکل مواجه شده و اجازه دادن حواله از کشورمان به سایر کشورها را نمی‌دهند؛ همچنین شرکت‌های تجاری خارجی برای انجام مبادلات تجاری با کشورمان مشمول پرداخت جریمه می‌شوند. همه این موارد به‌معنای آن است که جنگ اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ایران شکل گرفته و در این دوره جدای از اقتصاد مقاومتی که نسخه‌ای در تمام زمان‌ها برای نظام اقتصادی کشورمان محسوب می‌شود، تکیه بر مقاومت اقتصادی نیز ضروری است اما مقاومت اقتصادی حتما کوتاه‌مدت است و بلندمدت نخواهد بود.
نباید فرمایشات اخیر مقام معظم رهبری در مورد اقتصاد مقاومتی را به شرایط کنونی کشور محدود کرد، چرا که مقاومت اقتصادی باید در جنگ اقتصادی صورت گیرد. البته مقاومت اقتصادی نباید منفعل باشد بلکه باید فعال، هوشمند و هدفمند باشد تا با هوشمندی کامل در مقابل هجمه‌های صورت‌گرفته مقاومت کرده و تهدیدهای موجود را به فرصت تبدیل کند اما تحقق این امر شرایط خاص خود را داشته و باید راهکارهای مقابله با انواع تحریم‌ها را به تفکیک اتخاذ کنیم. به این شیوه، نگرش و عملکرد مقاومت اقتصادی فعال و هوشمند گفته می‌شود و باید بین این موضوع و اقتصاد مقاومتی تفکیک قائل شد، چرا که اقتصاد مقاومتی، نظامی اقتصادی برای همه زمان‌هاست.
اما اقتصاد مقاومتی چه الزاماتی دارد؟ یکی از اصول حاکم بر اقتصاد مقاومتی نگاه به درون یا درون‌نگر‌بودن است. این در حالی است که با وجود توانمندی‌های بالقوه فراوان در بخش‌های صنعتی، معدنی نفت و گاز، کشاورزی و. . . هنوز هم بعد از 30سال نتوانسته‌ایم هنر استفاده از مزیت‌های ذاتی اقتصاد ایران را آنگونه که باید نشان دهیم.
توانمندی‌های بالقوه‌ای که در برخی اوقات برای گذر از دوره زمانی از آنها استفاده کرده و در دراز‌مدت آن را به‌دست فراموشی سپرده‌ایم. باید ابتدا شناخت دقیقی از مزیت‌های ذاتی اقتصاد کشورمان داشته باشیم و با شناخت و استفاده درست آن ارزش افزوده بالایی را ایجاد کنیم.
نکته مهم دیگر در اقتصاد مقاومتی توجه به نگاه کارشناسانه، خلاقیت، نوآوری، ابتکار، دانش فنی، تفکر و تحقیق و پژوهش است اما باز هم متأسفانه طی سال‌های گذشته به این مفاهیم توجه کافی نداشته‌ایم یا به لوازم آن ملتزم نبوده‌ایم. گرچه گفته‌ایم به تفکر یا نگاه کارشناسانه اعتقاد داریم اما هیچ‌گاه لوازم آن را فراهم نکرده‌ایم. باید از نیروی فرهیخته داخل کشور و متخصصین ایرانی خارج از کشور که علاقه‌مند به کشور هستند استفاده کنیم. اما به‌رغم وجود نیروی انسانی متراکم هیچ‌گاه قادر نبوده‌ایم بین این دو مقوله پیوند لازم را ایجاد کنیم.
* وزیر اسبق بازرگانی
