این اظهارنظر رئیس ستاد پزشک خانواده نشان‌دهنده آن است که اجرای طرح پزشک خانواده، با چالش‌هایی روبه‌روست و این درحالی است که بسیاری از متولیان سلامت در کشور، طرح پزشک خانواده را راهکاری برای برون‌رفت از چالش‌های نظام سلامت می‌دانند و معتقدند که مزایای این طرح آنقدر زیاد است که با کمی تدبیر می‌توان چالش‌های جزئی را از بین برد. با دکتر محمد مهدی گلمکانی، مدیر کل سلامت شهرداری تهران درباره چالش‌های طرح پزشک خانواده گفت‌وگو کرده‌ایم.
- آیا در طرح پزشک خانواده همه نهادهای تأثیرگذار برسلامت مشارکت داده شده‌اند؟
خیر. در بحث پزشک خانواده به نهادهای تأثیرگذار در مدیریت خانواده و مدیریت شهری توجه نشده است و لذا این طرح از ضمانت اجرایی لازم برخوردار نیست. در برنامه طراحی شده فقط به وزارت بهداشت به‌عنوان سیاستگذار در بخش سلامت و وزارت رفاه به‌عنوان تأمین‌کننده منابع مالی این برنامه نگاه ویژه شده است، درحالی‌که وقتی قرار است یک طرح، ملی شود باید به همه عناصر تأثیرگذار توجه کرد چرا که این طرح، مشارکت همه عوامل تأثیرگذار را می‌طلبد. این طرح برای مردم است بنابراین باید مشارکت از پایین به بالادر آن لحاظ شود.
- برخی از کارشناسان یکی از چالش‌های پزشک خانواده را بحث تأمین منابع مالی آن ذکرکرده‌اند، نظر جنابعالی در این باره چیست؟
تأمین منابع مالی یکی دیگر از چالش‌های پزشک خانواده است که به درستی پیش‌بینی نشده است. به‌عبارت بهتر اگر زمانی وزارت رفاه اعلام کند که بودجه ندارم، این برنامه به راحتی زیر سؤال می‌رود و این مهم یکی از مواردی است که ضمانت اجرایی این طرح را کاهش می‌دهد. منابع مالی این طرح باید پایدارتر پیش‌بینی می‌شد.
- آیا مؤلفه‌های مؤثر بر سلامت، به‌طور اصولی سازماندهی و براساس نیازهای بیماران طراحی شده است؟
در برنامه‌ریزی این طرح، سطح اول، مراجعه بیمار به پزشک است درحالی‌که بسیاری از عوامل مؤثر برسلامت را عوامل اجتماعی و روانی و بخش‌هایی خارج از حیطه پزشک تشکیل می‌دهند. در این طرح بهتر بود که ساختاری تعریف می‌شد که از سایر عوامل هم کمک گرفته می‌شد. به‌عنوان مثال از رده‌های کارشناسی و مددکاری در این طرح می‌توانستند استفاده بهینه‌ترکنند چراکه در بحث سلامت به مباحث پیشگیری و آموزش هم باید توجه کافی داشت و فقط نباید به درمان نگاه ویژه کرد. از سوی دیگر، رعایت عدالت در تحقق سلامت، در بحث بهداشت و درمان بسیار مهم است که در این برنامه به آن توجه کافی نشده است.
- آیا اینکه اعلام می‌شود هزینه‌های درمانی با اجرای این طرح کاهش می‌یابد یا حتی رایگان می‌شود، عملی خواهد شد؟
از آنجا که این برنامه نیاز به منابع مالی زیادی دارد، اینکه اعلام می‌شود که با اجرای این طرح، خدمات رایگان است فقط در حد شعار است چرا که ممکن است بتوانند مقطعی چنین خدماتی را ارائه کنند ولی به‌دلیل هزینه‌های زیاد، این مهم در درازمدت عملی نخواهد بود و صرفا ممکن است مطالبات مردم را به‌دنبال داشته باشد و این درحالی است که در نظام تأمین اجتماعی کشورهای دیگر، این موارد به درستی پیش‌بینی شده است. اما در کل می‌توان گفت که اگر با این طرح، شتاب‌زده برخورد نمی‌شد این طرح به شکل فرایندی و مرحله به مرحله صورت می‌گرفت و علاوه بر آن، مشارکت همه نهادهای تأثیرگذار بر آن مورد توجه قرار می‌گرفت و بقیه چالش‌های موجود مرتفع می‌شد، طرح خوبی بود.
