نزدیک به 1200سال پیش امام رضا(ع) میبایست از مدینه به مرو مهاجرت میکردند. در آن زمان کهگیلویه و بویراحمد فعلی جزو قلمرو پارس بود و براساس نقشههایی که از مسیر حرکت کاروان امام رضا(ع) ترسیم شده، امام هشتم شیعیان از مدینه به بصره و از آنجا به خوزستان، فارس، یزد و خراسان قدم گذاشتهاند. استان کنونی کهگیلویهوبویراحمد که در جنوب غربی ایران قرار دارد براساس نقشههایی که اداره کل میراث فرهنگی استان ارائه داده یکی از پنج استانی است که امام رضا(ع) از آنها گذر کرده است.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی کهگیلویه و بویراحمد میگوید: براساس نقشه، مسیر پیشروی امام رضا(ع) برای گذر از خوزستان به فارس در این استان از دهدشت میگذشت. این شهر که همواره و در طول تاریخ آباد بوده در گذشته نامهایی همچون بلادشاپور یا جبال گیلویه داشته است.
امین کمالوندی در ادامه میگوید: کاروان امام رضا(ع) پس از سرزمینی که اینک به دهدشت معروف است به مارگون و از آنجا به اقلید فارس حرکت کرده است.
بر همین اساس است که روایتهایی از این سفر در میان مردم عامی کهگیلویه و بویراحمد رواج دارد. طبق این روایتها این استان که ناحیهای کوهستانی و سخت گذر بوده مأمن بسیاری از شیعیان و مخالفان دربار عباسی به حساب میآمده است. بهعنوان نمونه امروزه زیارتگاهی به نام یک بانو در روستای دمدره از توابع شهرستان چرام وجود دارد. این آرامگاه معروف به بیبی رشیده در کنار چشمهای گوارا و خنک واقع شده است که براساس روایتهای عامه مردم، این بانو از خواهران امام رضا(ع) است که پس از شنیدن خبر شهادت امامرضا(ع) به ایران مسافرت میکند ولی در میانه راه بر اثر بیماری در این مکان از دنیا میرود. از این دست روایتها در کهگیلویهوبویراحمد فراوان است که شرایط جغرافیایی نیز آنها را تقویت میکند.
حجتالاسلام سیدعلی صالح موسوی اعظم، مدیرکل اوقاف و امور خیریه کهگیلویه و بویراحمد میگوید: در این استان 382بارگاه امامزاده وجود دارد.مردم عامی بهطور معمول وجود این تعداد امامزاده را بهدلیل سفر کاروان امام رضا(ع)، سفرهای پس از شهادت امام(ع) و نیز متواری شدن بسیاری از شیعیان از دست خلفای عباسی به این استان کوهستانی که فاصله زیادی با عراق آن روز ندارد میدانند. بر همین اساس است که تعداد طوایف سادات در این استان 650هزار نفری زیاد است. امین کمالوندی میگوید: براساس بررسیای که انجام گرفته یک سوم مردم این استان از سادات و منسوبان به امام موسی کاظم(ع) هستند.
مزار بیبی حکیمه(س)
امامزادههای بسیاری در این استان وجود دارد که برخی از آنها شهرت بیشتری دارند. از معروفترین این امامزادهها بیبی حکیمه است که در شهرستان گچساران واقع شده و به گفته مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان، سالانه دستکم دومیلیون زیارتکننده از جنوب ایران دارد.
سیدعلی موسوینژاد سوق که چندین جلد کتاب درباره امامزادههای این استان نوشته در جلد سوم کتاب دایرهالمعارف شجرهآل رسول(ص) در مورد این بقعه این چنین آورده است: شجره طیبه ایشان به استناد اقوال محلی و اعتقادات منطقهای و اسناد موجود نشان میدهد این امامزاده از اولاد حضرت موسی بنجعفر(ع) است. آیتالله عالمی دامغانی درباره شخصیت و زندگانی بیبیحکیمه(س) چنین نوشته است که «حضرت امام موسی بنجعفر(ع) امام هفتم، ازجمله امامان دارای فرزند زیاد بوده است. چنانکه مرحوم شیخ مفید در کتاب ارشاد میفرماید ازجمله فرزندان آن حضرت حکیمه دختر آن حضرت است». در کشفالغمه نیز به نقل از مرحوم مفید، حکیمه خاتون را از فرزندان آن حضرت برشمرده است. چنانکه از ابن خشاب نیز نقل کرده که حکیمه از فرزندان امام هفتم(ع) بوده است.علامه مجلسی فرزندان امام هفتم(ع) را 39نفر دانسته و حکیمه را یکی از آنان برشمرده و در ادامه گفته است: در کوههای مسیر بهبهان زیارتگاهی است که به حکیمه خاتون منسوب است و شیعیانی که در این مسیر رفتوآمد دارند آنجا را زیارت میکنند.
علیرضا ایزدی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری استان نیز در اینباره میگوید: با اطلاعات گردآوری شده، منابع تاریخی و مدارک موجود ازجمله شجره نامهها در اینکه بیبی حکیمه(س) همچون حضرت معصومه(س) خواهر امام رضاست تردیدی نیست.
در دایرهالمعارف بزرگ اسلامی در اینباره آمده است: بیبی حکیمه خاتون به روایتی یکی از خواهران علی بن موسی الرضا(ع) و فرزند امام موسی کاظم(ع) است که در روستایی به همین نام در حوالی گچساران (دهستان بیبیحکیمه) به خاک سپرده شده و دارای زائران فراوانی است.