توضیحاتی مبنی بر اینکه ایهاالناس ما داریم یک شبکه تلویزیونی تخصصی با نام خاص و با فعالیت‌های تولید و پخش ویژه تدارک می‌بینیم، فلذا اگر از علاقمندان به این برنامه‌ها هستید می‌توانید برنامه‌های این شبکه را به طور ویژه دنبال کنید، باشد که شبکه محبوب شما نام بگیرد.
شبکه مستند سیما نیز به همین سبک و سیاق، به روی آنتن رفت. شبکه‌ای تخصصی برای پخش و احتمالا تولیدهای خاص در این ژانر بسیار ویژه.
پیش از این مردم ما با برنامه های مستند آشنا بوده اند.شاید از همان سالهای اولیه شروع به کار تلویزیون ملی و حدودا در سال 1350 پخش برنامه های حیات وحش(یا همان راز بقای معروف) از برنامه های جداناشدنی و البته بسیار محبوب کنداکتور پخش به شمار می آمدند.
در دهه 60 نیز به اجبار فضای کشور پخش این برنامه های مستند بسیار ادامه یافت.با این همه ما بیشتر با یک نوع تولید مستند، آنهم مستند خارجی در حوزه حیات وحش آشنایی داشتیم.حوزه های علمی و صنعتی، پزشکی و موارد دیگر نیز اگرچه در شبکه‌های دو گانه و سپس 5 گانه پخش می شد اما سهم عمده همان پخش حیات وحش بود.
بعد از تاسیس شبکه 4 سیما در فروردین 75، اما چشممان به تولیدات علمی نیز باز شد و این روند در برنامه 4 سوی علم به نحوی مطلوب دنبال گردید و بینندگان بسیار زیادی را جذب خود نمود. شبکه 5 نیز با برنامه ثابت "مستند 5" با پخش همان راز بقاهای جدیدتر و حتی پخش همان قدیمی ها، پناهگاه علاقمندان به این تولیدات در ساعات پخش بود.
اما سال ها گذشت و مسئولین صدا وسیما به اهمیت داشتن یک شبکه 24 ساعته مستند واقف شدند. بنابراین پس از یکسال و نیم پخش آزمایشی (از 14 مهر 88)، بالاخره شبکه مستند سیما در اسفند سال 89، با پخش دیجیتال و به صورت 24 ساعته به روی آنتن رفت و رسما افتتاح گردید.
حالا ما شبکه‌ای داریم که حدود 18 ماه از تولدش می‌گذرد با این همه و متاسفانه بیننده تقریبا در آن همان چیزهایی را می بیند که پیش از این در شبکه های دیگر می دید. تولید برنامه های مرتبط با این شبکه و ساخت و ساز های مستند نیز البته در دستور کار این شبکه قرار داشت و حتی در کنداکتور این شبکه می توانیم در روزهای اخیر هنوز تولیداتی مثل نردبان،شب های مستند،یک فیلم یک تجربه و موارد دیگر را ببینیم ،اما پخش تولیدات خارجی با کیفیت نازل اصلی ترین قسمت این برنامه ها و جداول پخش است.و این در حالی است که گفته می شود ساخت برنامه های جدید مستند وطنی نیز بدلایل مالی گویا توقف پیدا کرده است.
مخلص کلام اینکه ما چیزهایی را در شبکه مستند می بینیم که پیش از این در شبکه های دیگر دیده ایم.بامزه اینجااست که بسیاری از تولیدات در همان شبکه نشئال ژوگرافیک فارسی نیز پخش می شود که کیفیتی به مراتب حرفه ای تر و چشم نواز تر و مهم تر از آن ،جدیدتر دارد.
توقع بیننده از شبکه ای که با نام خاص و تخصصی افتتاح می شود فراتر از پخش صرف تولیدات خارج از رده است.برای مثال آبروی شبکه مستند در تولیدات ایرانی هنوز همان پخش مستند های به یاد ماندنی روایت فتح است که پیش از این بارها و بارها و البته با کیفیت بهتر از شبکه های مختلف در این حدود 20 سال دیده ایم و غیر از چند برنامه ای که در بالا ذکر کردم کاری تولیدی از این شبکه دیده نشده است.و در آخر اینکه ،شبکه مستند کارایی فرهنگی و اجتماعی بیشماری داشته و بینندگان خاص و پرشمار خود را دارد.حتی اگر پول نداشته باشیم ، بازهم می شود دست از این محافظه کاری برداشت و کنداکتور پخش این شبکه را فقط با برنامه های سهل و ممنتع پر نکنیم.حیف است از ظرفیت های این شبکه استفاده نکرده و مردم را بدبین نمائیم.
