در این چارچوب، با امیر موسوی تحلیلگر مسائل منطقه خاورمیانه گفت‌وگو کرده‌ایم.
تنش اخیر میان ترکیه و سوریه و واکنش آنکارا به آن، غیراز تنش‌های قبلی است. ترکیه از روزهای نخست تحرکات در برخی نقاط سوریه در کنار مخالفان ایستاد و علیه سوریه موضع گرفت و به مرور زمان رادیکال‌تر شد و از یک سال پیش برای سرنگونی دولت بشار اسد موضع گرفت و با شدیدترین لحن با سوریه برخورد کرد. دولت ترکیه همچنین از مخالفان، حمایت‌های مالی، آموزشی، اطلاعاتی و سیاسی کرده‌است. همه این اقدامات، باعث می‌شود تا به این باور برسیم که تمامی مسائل به ترکیه ختم نمی‌شود. فکر می‌کنم دو عامل فشار از بیرون بر ترکیه وارد می‌شود آن‌هم در مقابل امتیازات ویژه؛ یکی مقوله امتیازات مالی است که قطر و عربستان به‌عهده گرفته و بودجه و بانک‌های ترکیه را شارژ کردند و علاوه بر آنها امارات نیز در این موضوع شریک شد و بدین‌ترتیب پای ترکیه را از طریق اتحادیه عرب در جهان عرب باز کردند، لذا می‌بینیم که در همه جلسات وزرای خارجه یا حتی در سطح سران عربی، وزیر خارجه یا نخست‌وزیر ترکیه حضور دارند و بدین‌ترتیب آرزوی دیرینه ترکیه در ارتباط با جهان عرب، محقق شد و ترکیه این را در مقابل اعمال فشار بر اسد به‌دست آورد.
دوم اینکه غربی‌ها یعنی آمریکا ، انگلیس ، فرانسه و دیگر قدرت‌های غربی هم مشوق ترکیه برای برخورد با اسد بودند، لذا می‌بینیم که تمامی فشارها بر اسد از طریق ترکیه جلو می‌رود مگر فشارهای تبلیغاتی که از طریق الجزیره و العربیه و بی‌بی‌سی انجام می‌شود، اما بحث لجستیک و پشتیبانی و اعزام گروه‌های مسلح عربی، آفریقایی و اروپایی از طریق ترکیه صورت می‌گیرد. از این رو، مراکز آموزشی بسیاری ایجاد شد و نخستین گذرگاه مرزی سوریه که سقوط کرد، در مرز ترکیه بود، اما در یک‌ماه اخیر بحث دیگری مطرح شد؛ یعنی ترکیه وارد فاز جدیدی شد. ارتش سوریه بر حلب غلبه کرد و این شهر را تقریبا از چنگ شورشیان درآورد و بسیاری از شهرک‌های مهم مانند صلاح الدین را پس گرفت. این درحالی بود که ترکیه سرمایه‌گذاری سنگینی برای سقوط حکومت سوریه کرده و وضعیت سیاسی و امکانات و امنیت خود را به خطر انداخته بود اما اکنون می‌بیند که ارتش سوریه درحال بازیابی توان خود است و تسلط و سیطره خود را بر شهرها تحکیم کرده است. بدین جهت، فکر می‌کنم این بحث‌های مرزی ساختگی است. یعنی مخالفان دولت سوریه با همکاری خود ترک‌ها در این موضوع دخیل‌هستند، چون این گروه‌های مسلح دنبال بهانه‌ای بودند تا ترکیه وارد عمل شود و حداقل هواپیماهای دولت سوریه را ساقط کند.
- برخی گزارش‌ها حاکی از تلاش دولت ترکیه برای تغییر ترکیب جمعیتی شهر اسکندرون از طریق انتقال دادن پناهجویان سوری به این شهر است. موقعیت این شهر و اهمیت آن را چگونه می‌بینید؟
البته این قابل اجرا نیست. اولا ساکنان این منطقه، کرد و ترک هستند و در مقابل، پناهجویان، عرب هستند. شاید در آینده‌ای بسیار دور، از طریق اقامت و پیوندهای خویشاوندی، نسل آینده‌ای شکل گیرد اما در حد قابل توجهی نیست، زیرا صحبت درباره 20میلیون جمعیت است و کل پناهجویان سوری تنها 70تا 80هزار نفرند و فکر می‌کنم این یک نوع مبالغه است ولی می‌تواند در بعضی مناطق اسکندرون حرکتی به سوی این هدف تعیین شده باشد. با این حال، جمعیت علوی‌ها و کردها در اسکندرون بسیار زیاد است و قابل مقایسه با این تعداد اندک از پناهجویان سوری نیست. در ثانی، خود مردم هم با این ایده مخالفند و اساسا مردم سعی می‌کنند تا این پناهجویان را از این منطقه خارج سازند. در حال حاضر، برخورد مردمی صورت می‌گیرد و مردم آنجا نمی‌توانند این پناهجویان را بپذیرند و حتی اگر نیتی در ورای آن هست، تحقق آن بسیار بعید است.
- دورنمای اقدام نظامی ترکیه علیه سوریه را چگونه می‌بینید و آیا اساسا ترکیه وارد اقدام نظامی خواهد شد و در این صورت، چه دستاوردهایی خواهد داشت؟
حداقل در مرحله کنونی اتخاذ تصمیم برای چنین اقدامی را بعید می‌دانم، زیرا ناتو و آمریکا عقب‌نشینی کرده و کشورهای عربی هم پا پس کشیده‌اند و حتی پیشنهاد قطر هم(مداخله نظامی مستقیم اعراب در سوریه) از سوی کشورهای عربی رد شد، پس الان ترکیه در یک میدان سخت تنها رها شده و نه غربی‌ها و نه کشورهای عربی به کمکش نیامدند و کمک‌های مالی و سیاسی هم چندان به نفع این کشور نیست. ترکیه توقع داشت به محض اینکه برخورد اولیه شود چه در سقوط هواپیمایش و چه در شلیک خمپاره‌ها، ناتو وارد عمل شود اما دیدیم که همه تعلل کردند و همه خواستار خویشتن‌داری شدند و بان کی مون هم همینطور. کشورهای عربی هم حرکتی نکردند جز اینکه محکوم کردند.
پس ترکیه دارد متوجه می‌شود که خیلی هم نمی‌تواند ریسک کند، اما می‌تواند مانور کند زیرا ارتش ترکیه این پتانسیل را دارد که حرکت‌های موذیانه کند و مانور مختصری انجام دهد اما در مقابل، دولت سوریه خیلی عاقلانه برخورد می‌کند و علاوه بر تسلیت گفتن به ملت ترکیه، دستور عقب نشینی به ارتش داده و تانک‌های سوریه چند کیلومتر از مرزها عقب نشینی کرده‌اند و قصد وارد شدن به درگیری را ندارند. ترکیه حساب برخورد بازدارنده سوریه را دارد، بالاخره سوریه هم موشک‌های خطرناکی دارد و امکاناتی دارد که می‌تواند ضربه سنگینی به امنیت و اقتصاد ترکیه وارد کند.
- انگیزه حقیقی اعزام نیروهای ویژه آمریکا به اردن چه می‌تواند باشد؟
این اقدام بیشتر برای مهار معترضان داخلی اردن است تا برخورد نظامی در مرز اردن، چون اعتراضات مردمی در اردن اخیرا بسیار بالا گرفته است و طی روزها و هفته‌های گذشته شاهد آن بوده‌ایم، لذا چنین امری بیشتر برای جلوگیری از گسترش اعتراضات داخلی است تا مقابله مرزی.
