سلولهای بنیادی یکیاز مهمترین سوژههای مطالعات دانشمندان سراسر دنیا هستند. در حالیکه هر روز خبری از کشفی تازه به گوش میرسد، تازهترین خبر این است که پژوهشگران انگلیسی برای اولینبار بخشهایی از یک قلب انسان را با استفاده از سلول پایه پرورش دادهاند و یک گام دیگر برای تحقق رویای ساختن اعضای پیوندی مصنوعی برداشته شده است.
مجدی یعقوب، رئیس تیم پژوهشگران به بی.بی.سی گفته است که چنانچه آزمایش روی حیوانات موفقیتآمیز باشد در ظرف سه سال میتوان از نسوج قلب که به طور مصنوعی پرورش داده شده برای پیوند استفاده کرد. این پژوهشگران با پرورش سلول پایهای که از مغز استخوان گرفته بودند، موفق به تهیه سلولهای دریچه قلب شدند.
این نسوج بعدا به حیواناتی مانند گوسفند و خوک پیوند زده شده و نتیجه بررسی خواهد شد. پروفسور یعقوب میگوید: احتمال دارد پرورش یک قلب کامل از طریق سلول پایه، اگرچه طرحی بلندپروازانه است، تا 10 سال دیگر امکانپذیر شود.
پروفسور یعقوب میافزاید: چنانچه بخش از کارافتاده قلب بیمار با نسوجی که از سلول پایه درست شده و از نظر ژنتیکی با بیمار همخوانی دارد عوض شود، احتمال اینکه پیوند موفقیتآمیز نباشد و بدن بیمار آن را رد کند وجود نخواهد داشت.
دو سال قبل، دانشمندان در آمریکا هم از پیشرفتی در تحقیقات روی سلول پایه استخراج شده از جنین انسان خبر دادند که نهایتاً میتواند به پرورش ارگانهای مختلف بدن در آزمایشگاه منجر شود. سلولهای پایه استخراج شده از جنین انسان از توانایی بالقوه برای بدل شدن به کلیه انواع سلولهای بدن برخوردارند.
همین خصلت سلولهای پایه است که آنها را در زمینه توسعه شیوههای معالجاتی نوین برای بیماریها تا این اندازه جذاب میسازد.
اما بازآفرینی آغازگرهای بیولوژیکی که باعث تبدیل سلولهای پایه به بافتهای مختلف بدن شود برای پژوهشگران دشوار است. اگرچه دانشمندان موفق شدهاند سلولهای پایه جنینی را طوری دستکاری کنند که به نوعی سلول بدوی به نام اندودرم بدل شود.
اندودرم (endoderm) مرکزیترین لایه جنین حیوانات (از جمله انسان) است که در جریان رشد جنین به دستگاه گوارش، دستگاه تنفسی و ساختارهای مرتبط با آنها بدل میشود. این در حالی است که دو سال قبل دانشمندان در فرانسه هم آسیبدیدگی قلبی در گوسفند را با استفاده از سلولهای پایه جنینی درمان کردهاند.
آن مورد نخستین موردی بود که نشان میداد سلولهای استخراج شده از موش میتواند سلامت حیوانات بزرگتر را بهبود بخشد و اشاره میکند که این تکنیک ممکن است در مورد انسان نیز موثر باشد. البته در گذشته از سلولهای پایه جنینی با موفقیت برای درمان نارسایی قلبی در جوندگان استفاده شده بود، اما نخستین بار در فرانسه بود که سلولهای موش به حیوانات بزرگتر پیوند زده شد.
محققان سلولهای پایهای را که با تکنیکهای خاصی آماده شده بود به قلب آسیب دیده 9گوسفند پیوند زدند و یک ماه بعد این گوسفندها در مقایسه با گروه دیگری از گوسفندها که این پیوند را دریافت نکرده بودند، از سلامت قلبی بسیار بیشتری برخوردار شدند.