مردم مانده‌اند زیر آسمانی که آفتابش نمی‌ماند

زلزله‌ای آمده است که پس لرزه‌هایش هم هنوز تمام نشده،‌ مردم وحشت‌زده و بی‌خانمان زیر سقف آسمان مانده‌اند چشم انتظار خانه‌هایی که معلوم نیست ستون هایش کی برپا شود و تیرهایش کی میزبان سقف باشد.

به گزارش ایسنا، ‌ از بیست و دوم مرداد ماه تا امروز 60 روز گذشته است،‌ دو ماهی که اگر برای خیلی‌ها آخر تابستان بوده و فصل مسافرت،‌ برای زلزله‌زده‌های آذربایجان،‌ وحشت گرگی بوده که شب‌ها به گله‌های رها می‌زده و آسمانی که همیشه آفتابی نخواهد بود.

این روزها هوا در شمال غرب کشور می‌رود که بزکش بشود، حالا دیگر نیمه مهر هم گذشته است و دمای هوا در منطقه زلزله زده زیر صفر است، بارش برف هم همین روزهاست که آغاز شده است، در حالی که گفته می‌شود ساخت و ساز در مناطق زلزله‌زده هنوز سرعت لازم را نگرفته است.

قبلا گفته شده بود که بازسازی مناطق زلزله‌زده تنها دو ماه طول خواهد کشد و معاون اول رییس جمهور هم گفته بود که بعد از کمک رسانی و آوار برداری،‌ بازسازی ها باید دو ماهه تمام شود، دو ماهه یعنی قبل از شروع زمستان یعنی تا آخر آذرماه؛ هرچند که آن جا،‌ پاییز هم زمستان است،سرمایی که تا بن دندان حس می‌شود.

از مدت ها پیش صحبت کندی بازسازی و نبود امکانات لازم مطرح شده بود،‌ در حالی که سید بهلول حسینی نماینده ویژه مجلس در امور بازسازی مناطق زلزله زده می‌گوید بین 600 تا هزار خودرو سنگین برای آواربرداری در منطقه فعال هستند، عباس فلاحی بابا جان، نمانیده اهر و هریس می‌گوید در منطقه اهر تنها 47 لودر،‌8 بیل مکانیکی کار آواربرداری را انجام می دهند،‌ در هریس، ‌52 لودر و کم تراز 10 بیل مکانیکی مشغول کارهستند .

نماینده ورزقان هم صراحتا اعلام کرده که آواربرداری در مرکز زلزله که تخریب آن حداقل در شهر ورزقان نزدیک به 100 درصد بوده است،‌ تازه از اواسط شهریور ماه آغاز شده است.

البته ظاهرا جای نگرانی نیست،‌ فلاحی و حسینی هر دو معتقدند کندی آوار برداری نمی‌تواند مشکل‌ساز باشد؛ چراکه کار پی‌کنی و ساخت‌وساز در همان مناطقی که آوربرداری در آن‌ها انجام شده،‌به صورت همزمان در جریان است.

در روزهای اول بعد از زلزله در حالی که مردم عزا دار بودند و زمین هنوز آرام نگرفته بود،‌ عده ای گفتند که ساخت مناطق زلزله زده که سرمای زود رسشان هم مزید بر علت است،‌ تا نیمه مهرماه به پایان خواهد رسید.

حالا بهلول حسینی تاکید می‌کند که بازسازی‌ها بدون شک قبل از نیمه آبان ماه تمام نمی‌شود.

جای شکرش باقی است که ساختمان‌های وزارت آموزش و پرورش آسیب جدی ندیده‌اند،‌ نماینده ویژه مجلس در امور بازسازی می‌گوید بچه‌ها از ابتدای مهرماه سر کلاس‌ها حاضر شده‌اند، چون مدارس یک یا دو کلاسه منطقه آسیب چندانی ندیده‌اند، اما ظاهرا مشخص نیست بچه‌های تا کی می‌توانند مشق‌های‌شان را در چادرهای پارچه‌ای هلال احمر بنویسند.

معاش مردم زلزله‌زده دام‌هایی است که در سرما مانده‌اند، ‌قبلا گفته شده بود که جهاد کشاورزی مسوولیت سامان دادن به مساله دام‌ها را به عهده گرفته است. حالا فلاحی می‌گوید که جهاد تنها مسوولیت مشورتی دارد و قرار گرفتن مسوولیت سامان‌دهی احشام در کنار بازسازی مسکن روستایی و مسکن شهری برای بنیاد مسکن اتقلاب اسلامی بسیار سنگین است.

طویله حیوانات باید کنار خانه‌های روستایی ساخته شود،‌ پس تا خانه‌ها ساخته شود حیوانات هم زیر آسمان می مانند و گرگ و سرما و دزدیده شدن تهدیدشان می‌کند، قبلا گفته شده بود که با توجه به طولانی شدن بازسازی مناطق،‌ می‌شود حیوانات را به مناطق گرم‌تری مثل دشت مغان کوچاند تا از سرما در امان باشند و وقتی اوضاع سامان گرفت در فصل گرما برگردنند،با این‌که نماینده ویژه مجلس در امور بازسازی می‌گوید فعلا مشکلی برای دام‌های روستاییان پیش نیامده است،‌ نماینده مردم ورزقان می‌گوید روستایی‌ها کم‌کم دام های‌شان را به قیمت بسیار کم می‌فروشند و به حاشیه شهر ها مهاجرت می‌کنند.

می گویند بازسازی‌ها به صورت همزمان آغاز شده است،‌ اما ظاهرا کار بیشتر از آن‌که پیش‌بینی می‌شد طول خواهد کشید.

دهقانی می گوید امکان ندارد که بازسازی‌ها قبل از شروع فصل سرما تمام شود،‌ با شروع فصل سرما و بارندگی هم عملا تمام راه‌ها بسته خواهد شد،‌ بازسازی‌ها در نیمه دوم امسال به نتیجه نخواهد رسید.

رضایی، نایب رییس کمیسون عمران مجلس،‌ مهم ترین دلیل را ظرفیت کم جاده های روستایی در مناطق زلزله زده می داند:در مجموع حدود 30 هزار واحد مسکونی در جریان زلزله آسیب دیده است که برای بازسازی آن ها نیاز به دو تن مصالح است،‌اما جاده های روستایی نمی توانند بار ترافیک کامیون های حمل این همه مصالح را تحمل کنند،‌ و همین مساله باعث می شود که روند بازسازی مناطق زلزله زده نتواند با سرعت پیش بینی شده انجام شود.

نماینده ویژه مجلس در امور بازسازی مناطق زلزله‌زده می‌گوید با وجود این‌که انبوه‌سازی می‌تواند کار بازسازی را پیش ببرد اما دستمزدی که برای انبوه‌سازی در نظر گرفته‌اند آن‌قدر کم است که انبوه‌ساز نمی‌تواند با آن کار را به سرانجام برساند؛‌ ضمن این‌که تمام تسهیلات به مردم پرداخت می‌شود و مردم خودشان باید با پیمانکارها قرارداد ببندند، طبیعی است که بنا هم آن‌قدر نیست که کار را راه بیاندازد.

فلاحی می‌گوید دولت 2 میلیون تومان تسهیلات بلاعوض به زلزله‌زده‌ها پرداخت می‌کند، ‌12.5 میلیون وام با بهره 4 درصد در قالب تسهیلات نوسازی مسکن مهر و 1.5 میلیون وام قرض الحسنه بودن سود به زلزله‌زدگان پرداخت خواهد شد تا خودشان برای ساخت خانه‌ها اقدام کنند.

با وجود این‌که نماینده ویژه مجلس در امور بازسازی می‌گوید دولت دریافت تسهیلات را آسان کرده است و ضامن و مدارک آنچنانی از مردمی که هستی شان زیر آور مانده نمی خواهد،‌ البته تسهیلات هم در مرحله اول شامل آنهایی که سه فصل را گله داری می‌کنند و در زمستان در شهرها کارگری می‌کنند نخواهد شد.

ایرج رهبر،‌ رییس انجمن انبوه سازان می گوید بر خلاف آنچه گفته می شود مساله انبوه سازان در ورود به پروژه بازسازی مناطق زلزله زده ربطی به دسمتزدی که قرار است برای هر متر مربع به انبوه ساز پرداخت شود ندارد.

رییس کانون انبوه سازان تاکید کرده است که با همین متر مربعی 55 هزار تومان برای دستمزد انبوه سازان همین حالا هم وارد پروژه شده اند و قرار است ساخت 2700 واحد مسکونی را در منطقه به عهده بگیرند.

مصالح مورد نیاز برای هر متر مربع هم به گفته رهبر235 هزار تومان تمام می شود، اما مساله اصلی رساندن این مصالح به مناطق زلزله زده است.

انبوه‌سازان تا اینجا قبول کرده اند که 1700 واحد را تنها با دریافت دستمزد و 1000 واحد را با دریافت دستمزد و مصالح آماده کنند.

رهبر البته تاکید کرده است که اگر مصالح فراهم باشد 1700 واحد تا پایان آبان ماه به مرحله سفت کاری خواهد رسید. یعنی واحد هایی با کف بتن ریزی شده و دیوارهای کچ‌خاک‌، که حداقل قابل سکونت باشد تا کاشی کاری و سایر کارها در فصل گرما از سر گرفته شود.

با این وجود رییس کانون سراسری انبوه سازان تاکید کرده است که هرچند بخشی از مصالح مورد نیاز در برخی مناطق دپو شده اما تا آواربردای انجام نشود،‌ساخت و ساز به جایی نمی رسد.

آواربرداری البته به جز تعداد ماشین‌های سنگین،‌ با مشکلات دیگری هم رو به رو شده،‌ از جمله این که جنس آوار ها مختلف است،‌ راه های روستایی بسته است و کوچه ها اغلب زیر آوار مانده اند.

مساله البته به همین جا هم ختم نمی شود،‌ در حال حاضر به نظر می رسد حتی آمار دقیقی از تعداد خانه های ویران شده در دسترس نیست. نماینده اهر و هریس می گوید از 402 روستای تخریب شده در منطقه خانه ها در 300 تای آن ها بین 30 تا 100 درصد آسیب دیده است. در شهر اهر از 19 هزار واحد مسکونی،‌4 هزار تا بین 60 تا 100 درصد و 6 هزار تا بین 30 تا 60 درصد آسیب دیده اند و بقیه خانه ها با آسیب 20 درصدی رو به رو شده اند که البته با هر پس لرزه ای بیشتر هم می شود.

در هریس خسارت ها بیش از 50 درصد بوده است و در ورزقان و خاربند و 157 روستای دیگر منطقه تخریب، بین 60 تا 100 درصد است.

می گویند تعداد پس‌لرزه هایی بزرگ تر از 3 ریشتر در منطقه تا سه هفته بعد از وقوع آن، از دو هزار مورد هم گذشته است. با این حساب حتی خانه هایی که زیر 20 درصد هم آسیب دیده اند برای سکونت امن نیستند. اما آماری در دست نیست که بگوید دقیقا چه تعداد خانه باید ساخته شود، نمی توان گفت که ساخت تعداد نامعلومی از خانه ها تا چه زمانی طول خواهد کشید.

بازسازی مناطق زلزله زده به 2 میلیون تن مصالح نیاز دارد، یعنی حرکت روزانه 1300 کامیون مصالح به مناطق آسیب دیده.

بازسازی مناطق زلزله زده بم،‌بعد از آن لرزش 8 ریشتری و ویرانی گسترده ای که به دنبال داشت،‌ در آن شرایط آب و هوایی گرم و خشک و دشت های وسیع بیش از پنج سال طول کشیده است،‌ اگرچه ویرانی در بم بسیار گسترده‌تر بوده، کارشناسان همان روزهایی که صحبت از بازسازی دو ماهه مناطق زلزله زده به میان آمده بود گفتند که در جاده های کوهستانی با سرمای زودرس و راه های نامناسب،‌ بازسازی دوماه بعید است و باید فکر دیگری کرد.

حالا دهقانی نماینده ورزقان هم می گوید وقتی در خوشبینانه ترین حالت کم تر از یک ماه دیگر تا برف و یخبندان در منطقه باقی مانده است، باید از اسکان اضطراری در چادرها عبور کنیم و شرایط اسکان موقت در کانکس را فراهم کنیم، چرا که بازسازی قطعا طولانی تر خواهد بود.

محمدرضا رحیمی تا به حال دو بار به مناطق زلزله زده سفر کرده و وزرا را هم به منطقه برده است تا کارها از نزدیک پیگیری شود، اما کوهستان است و طبیعت خشن،‌ برنامه ریزی را به رغم اراده‌های جدی سخت می کند و انجام وعده ها را دشوار.