رفع مشکلات تنفسی در جراحی‌های پلاستیک بینی

یکی از مهمترین مشکلات داخل بینی که در جراحی‌های پلاستیک و زیبایی بینی فراروی جراحان بینی است، انحراف تیغه بینی است. در بسیاری از بیماران، انحراف بیرونی بینی با درجات مختلفی از انحراف تیغه داخلی بینی همراه است.

در تعدادی از بیماران، بدون هیچ انحرافی درظاهر بینی، تیغه داخلی بینی دچار انحراف شدید است و این نوع از انحراف‌ها فقط با معاینه دقیق داخل بینی قابل تشخیص است. گاهی این بیماران از شنیدن این که در داخل بینی دارای تیغه بینی به شدت منحرف هستند، متعجب می‌شوند. باید دانست که انحراف داخل و ظاهر بینی لزوماً با هم موازی نیستند.

 به هر حال انحراف تیغه بینی در هر دو دسته یاد شده نیاز به اصلاح در حین جراحی دارد. در ابتدای جراحی، قبل از شروع اقدامات مربوط به زیبایی و تغییر شکل ظاهری بینی، لازم است جراح بینی تمام تلاش خود را مصروف رفع انحراف تیغه بینی و باز نمودن راه تنفس نماید و پس از اطمینان از برقراری راه طبیعی تنفس، به قسمت دوم عمل جراحی که اصلاح ساختار ظاهری بینی با ایجاد تناسب در قسمت‌های مختلف بینی و صورت است، بپردازد.

 در صورتی که اصلاح تیغه داخلی بینی صورت نگیرد، پس از عمل، بیمار با مشکلات تنفسی از راه بینی مواجه خواهد شد.

مشکل شایع دیگر داخل بینی، رشد بیش از حد شاخک‌های داخل بینی است. در هر فرد به طور طبیعی، در هر سمت بینی سه بر آمدگی استخوانی در داخل بینی وجود دارد که در فارسی شاخک و در اصطلاح پزشکی توربینیت بینی نامیده می‌شوند.

 هوای تنفسی در حین عبور از راه بینی، از لابلای این برآمدگی‌ها عبور کرده و اعمال مختلف بینی مانند تصفیه، مرطوب سازی و گرم کردن هوا بر روی آن انجام می شود. بنابر علل مختلف، ممکن است این شاخک‌های داخل بینی بیش از اندازه رشد کنند و موجب تنگ نمودن راه هوایی داخل بینی شوند.

 در صورتی که رشد بیش از حد آنها با درمان‌های دارویی قابل معالجه نباشد و مشکلات تنفسی برای بیمار ایجاد نموده باشد، با روش‌های مختلف جراحی می‌توان از اندازه آنها کاست. در گذشته روش‌های جراحی شامل برداشتن تمام یا قسمت زیادی از این شاخک‌ها بوده است که این گونه اعمال جراحی با عوارض مختلفی همراه بوده است.

 با پیشرفت‌های صورت گرفته در جراحی بینی، بدون برداشتن و یا دادن برش بر روی شاخک‌ها، کاهش حجم آنها با استفاده از روش‌های نوین امکان پذیر شده است.

 به عنوان مثال، با وارد کردن امواج رادیویی با فرکانس چند مگاهرتز به داخل شاخک‌ها، یا با وارد نمودن فیبرهای بسیار ظریف لیزری به داخل آنها، تغییرات بافتی در داخل بافت شاخک‌ها رخ می‌دهد که در درازمدت منجر به کوچک شدن آنها می‌شود.

مشکل شایع سوم که موجب اشکال در تنفس قبل و بعد از جراحی بینی می‌شود، وجود پولیپ‌های بینی است. پولیپ‌های بینی بافت‌های اضافی متورم و برخاسته از داخل سینوس‌ها هستند که کم کم رشد کرده و از مجرای سینوس وارد فضای بینی شده و راه تنفسی را مسدود می‌کنند.

در صورتی که بیماری برای جراحی زیبایی بینی مراجعه نماید و مبتلا به پولیپ بینی باشد، در ابتدا باید درمان پولیپ بینی برای او صورت گیرد و بعد جراحی پلاستیک بینی انجام شود چرا که انجام جراحی پلاستیک بینی در بیمارانی که مشکل پولیپ‌های بینی در آنان رفع نشده است موجب تشدید بیماری در آنها می‌شود.

 با توجه به منشا اصلی پولیپ‌های بینی که از سینوس‌های اطراف بینی است، و نیز با توجه به این که اغلب این بیماران از سینوزیت مزمن زمینه‌ای نیز رنج می‌برند، درمان ریشه‌ای پولیپ‌های بینی بدون درمان سینوزیت مزمن امکان پذیر نیست.

 از این رو است که درمان سینوزیت مزمن در این بیماران هم زمان با درمان پولیپ‌ها، از طریق جراحی اندوسکوپیک سینوس انجام می‌شود.

با توجه به ظرافت و حساسیت بسیار زیاد عمل جراحی اندوسکوپیک سینوس که از دشوارترین جراحی‌ها در بدن از لحاظ تکنیک عمل می‌باشد، بهتر است در این بیماران، جراحی پلاستیک بینی در مرحله دیگری پس از درمان و بهبودی وضعیت سینوس‌ها صورت گیرد.

نتیجه این که از سه علت شایع مشکلات تنفسی در بیماران داوطلب جراحی پلاستیک بینی، دو علت آن، یعنی انحراف تیغه بینی و رشد بیش از اندازه شاخک‌های بینی، هم‌زمان با جراحی پلاستیک بینی قابل اصلاح‌اند. اما علت سوم که شامل پولیپ‌های بینی و سینوزیت مزمن است، بهتر است در مرحله جداگانه‌ای، پیش از انجام جراحی پلاستیک بینی، تحت درمان مناسب قرار گیرد.

در صورت تشخیص صحیح و دقیق هر کدام از این مشکلات تنفسی، با درمان مناسب، بیمار داوطلب جراحی پلاستیک بینی می‌تواند از رفع مشکل تنفسی و سلامت بینی بعد از جراحی اطمینان داشته باشد. در این راستا، انجام اندوسکوپی تشخیصی بینی قبل از جراحی، کمک مهمی در تشخیص علت و یا علل ایجاد کننده مشکلات تنفسی بینی می‌کند.

*راینولوژیست
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران