برایم این تجربه شگفت‌انگیز بود که از حوالی خیابان شهید مدنی (نظام‌آباد) و انتهای فعلی بزرگراه امام‌علی در کمتراز 40دقیقه به شهرری برسم، آن هم در یک محدوده کارگاهی و از طریق خیابان‌های خاکی و پردست‌انداز. در این روزهای پرترافیک تهران، این تجربه بسیار ارزنده بود. سیدمازیار حسینی، معاون فنی‌عمرانی شهردار تهران میزبان این سفر کوتاه اما بدون ترافیک بود. زمانی که خورشید در شهرری غروب می‌کرد، حسینی از ویژگی‌های بزرگراه امام‌علی گفت. این گفت‌وگو حاصل آن روز و تجربه تهران بدون ترافیک است.
- احداث بزرگراه امام‌علی آن هم زمانی که چندین پروژه بزرگ دیگر در حال انجام است بلند‌پروازی به‌نظر می‌رسد؛ طرحی که تقریبا 40سال به اجرا در نیامده بود. مهم‌ترین دلیل این اتفاق چیست؟
بزرگ‌ترین آرزوی ما در احداث بزرگراه امام‌علی این است که از شمالی‌ترین نقطه تهران تا مرقد مطهر حضرت امام و بهشت‌زهرا شاید با فاصله زمانی 30دقیقه قابل‌تردد بشود. این یک آرزوی دور و دراز است اما با افتتاح این بزرگراه محقق خواهد شد. الان هم همکاران من در بخش‌های مختلف با همت بالا این پروژه را در دست اجرا دارند. شاید برای خود ما باور اینکه این پروژه چنین پیشرفتی داشته باشد، خیلی سخت بود. این مسئله را با بررسی وضعیت مهندسی کشور و به‌ویژه سختی‌های کار این بزرگراه می‌توان مورد توجه بیشتر قرار داد. این بزرگراه بی‌سابقه‌ترین معارضان ملکی را داشت و ما برای رفع آن بزرگ‌ترین اقدامات رفع معارضان در کشور را انجام دادیم.
در کنار این اتفاق در طول چند دهه برای احداث بزرگراه نیز تصوری وجود نداشت. زمانی که تصمیم به ساخت این بزرگراه گرفته شد، نیاز به طراحی مجدد داشت. باید قطعات مختلف کاری برای آن تعریف می‌شد و همچنین وجود 24تقاطع در این بزرگراه مشکلات پروژه را بیشتر می‌کرد. در این مجموعه 10تقاطع بزرگ وجود دارد که می‌توان آنها را با تقاطع همت- مدرس ( مجموعه پل‌های فجر ) مقایسه کرد؛ به‌عنوان مثال در میدان شهید محلاتی که یکی از تقاطع‌های بزرگ در این بزرگراه است، ان‌شاءالله یکی از زیباترین پل‌ها و تقاطع‌های تهران را در آینده مشاهده خواهید کرد.
- آیا بخش‌های دیگر پروژه نیز چنین سختی‌ها و مشکلاتی داشتند؟
بله. به‌عنوان مثال در بخش جنوبی بزرگراه در حاشیه کانال سرخه‌حصار به‌دلیل انباشت نخاله‌های ساختمانی و زباله مجبور شدیم بیش از هفت تا هشت‌متر از عمق زمین را خاکبرداری کرده و تخلیه کنیم؛ چرا که این محدوده به‌دلیل ازدحام نخاله‌های ساختمانی و زباله‌ها کاملا دارای خاک ناپایداری بود. ما برای اینکه بتوانیم این بزرگراه را بر بستری مناسب به پیش ببریم، مجبور به تخلیه خاک سطحی شده و عملیات زیرسازی را در عمق زمین انجام دادیم. ما در منطقه جنوبی و در حوالی شهرری چند متر از نخاله‌ها و زباله‌ها را جمع‌آوری کرده و آنجا را با مصالح مناسب زیرسازی کردیم و کار را پیش بردیم. فقط کافی است به این محدوده که هم‌اکنون آماده شده است بروید و به بزرگراه نگاه کنید تا حجم کار انجام شده را دریابید. از طرفی در این محدوده ما توانستیم بالاخره پس از سال‌ها شیب عرضی بزرگراهی(دِور) بر سر پیچ‌ها را رعایت کنیم که این امر باعث تسهیل حرکت خودروها بر سر پیچ‌ها بدون نیاز به کاهش سرعت می‌شود. در واقع این اقدام شاید برای نخستین بار در یک بزرگراه داخل شهری رعایت شده که این دستاورد فنی در نوع خود قابل‌توجه است. با توجه به سرعتی که همکاران ما در انجام این حجم از کار داشته‌اند، به‌نظر من خیر و برکت واقعی از سوی خداوند همراه ما بوده است.
- بزرگراه امام‌علی بیشترین حجم معارضان ملکی را داشته و رکورددار است. آیا این امر ساخت این بزرگراه را پیچیده‌تر نمی‌کرد؟
تردیدی نیست که حجم معارضان ملکی و تاسیساتی این پروژه در عدد و رقم بزرگ به‌نظر می‌رسد و بی‌رقیب است. اما اگر تصور کنید این حجم اعداد بزرگ را قرار است به عمل تبدیل کنید، متوجه می‌شوید که هنگام اجرا، توان مضاعفی برای رفع آنها نیاز است. فقط کافی است تصور کنیم که چهار‌هزار پلاک و بیش از هفت هزار واحد مسکونی در این پروژه تملک شده است. این حجم ساختمان دارای تاسیساتی نظیر آب، برق، گاز و تلفن بوده‌اند. در کنار تملک و تخریب آنها و آماده‌سازی زمین برای اجرای بزرگراه، همه این ساختمان‌ها دارای تاسیسات نیز بوده‌اند که همگی به‌عنوان معارضان تاسیساتی پروژه محسوب می‌شدند. بنابراین قابل‌تصور است که چه عدد بزرگی در تاسیسات این پروژه رفع معارض شده است.
فقط کافی است از مسیر بزرگراه از پل آغاز تا صالح‌آباد حرکت کنید تا متوجه شوید چه حجم کاری انجام شده است. برخی از اعدادی که در این پروژه مطرح شده، تنها عدد نیست بلکه بیانگر ساعت‌ها کار و تلاش مداوم همکاران من در بخش‌های مختلف است. بگذارید با عدد و رقم حجم عملیاتی که در این پروژه قرار است صورت گیرد را مطرح کنم. برای جداره‌ها و دیواره‌های بزرگراه امام‌علی چیزی در حدود 60هزار قطعه سگمنت (قطعه پیش ساخته) به‌کار خواهیم گرفت. به این منظور هم‌اکنون یک کارخانه تولید قطعه در مجاورت بزرگراه امام‌علی قبل از بزرگراه آزادگان احداث کردیم تا بتوانیم قطعات این پروژه را به موقع و به میزانی که اعلام شد تولید کنیم. این نمونه کوچکی از احجام و اعداد این پروژه است که نشان‌دهنده بزرگی کار است.
- با این حجم کار آیا همچنان بر سر زمان بهره‌برداری از این پروژه مصمم هستید؟
بله. البته این مقدار تنها بخشی از حجم کل پروژه است. تصور کنید که قرار است 24تقاطع غیرهمسطح در این پروژه احداث شود که هر کدام مشکلات فنی و مسائل مختلف خودش را دارد. من فکر می‌کنم بتوانیم به قولی که شهردار محترم تهران به شهروندان داده عمل کنیم و این بزرگراه را که به نام مبارک حضرت‌علی نامگذاری شده است را به امید پروردگار همزمان با میلاد خجسته حضرت امیر در پنج خرداد‌ماه سال92به بهره‌برداری کامل برسانیم. البته در دهه فجر امسال نیز مصمم هستیم تا بخش جنوبی این بزرگراه از شهرری تا خیابان منصور را بهره‌برداری کرده و در اختیار شهروندان قرار دهیم.
- در مورد جزئیات این بخش توضیح دهید.
این بخش از بزرگراه که شامل بخش جنوبی است از خیابان منصور آغاز و پس از عبور از بزرگراه بعثت به بزرگراه نجفی رستگار (دولت‌آباد) متصل شده و تا شهید آوینی (کمربندی شهرری) ادامه می‌یابد. این بخش در دهه فجر امسال به بهره‌برداری خواهد رسید و عملا شهرری از بن بست خارج خواهد شد.
- چنین پروژه‌ای با این ابعاد آیا در کشور سابقه داشته است؟
ما در سال‌های اخیر در سرعت اجرای کار، پیشرفت خوبی داشته‌ایم. به‌نظر می‌رسد که سرعت اجرای پروژه‌ها هم‌اکنون نه‌تنها خوب و قابل‌قبول است بلکه می‌توان در این زمینه با بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته نیز وارد رقابتی جدی شد. در کنار سرعت در اجرای پروژه توجه به کیفیت نیز مورد توجه بوده باشد. البته اجرای سریع پروژه‌ها در کشور، چندان تجربه دست نیافتنی‌ای نبود. پیش‌تر نیز چنین تجربه‌ای وجود داشت. اما فکر نمی‌کنم که کیفیت در آن پروژه به شکلی که اکنون حفظ شده، مورد توجه بوده باشد. ما واقعا در بخش کیفیت جدی و مصر هستیم. به‌خاطر همین است که در اکثر پروژه‌ها ما در کنار سرعت خیلی خوب، کیفیت را فرو نگذاشته و سرعت و کیفیت را در کنار هم پیش می‌بریم. این را می‌توان به جرأت گفت که ممکن است حتی در برخی از کشورهای اروپایی چنین سرعتی در کار را نتوان مشاهده کرد. ما در شرایط حاضر هر چه سرعت اجرای پروژه را افزایش دهیم، بی‌تردید شاهد کاهش بیشتر هزینه‌ها خواهیم بود.
- دلیل این امر را در چه می‌دانید. با وجود آنکه شهرداری این توان را داشت چرا تاکنون به اجرا در نیاورد؟
واقعیت این است که روش جدید مدیریتی باعث شده است این موضوعات مورد توجه قرار گیرد. مدیریت بر فعالیت‌های عمرانی صرفا یک مدیریت تکنیکال نیست.شاید این مهم را نشأت گرفته از شخص شهردار محترم بدانیم. جالب است بدانید که این روش مدیریتی چنان در فضای مدیریتی کشور تأثیر گذاشته که ما اخیر متهم شده‌ایم چرا پروژه صدر اینقدر سریع در حال انجام است! ما هر روز با عوامل پروژه بر سر افزایش سرعت چانه‌زنی می‌کنیم ولی در برخی موارد به‌صورت علنی از بالا بودن سرعت اجرای کار در پروژه صدر انتقاد می‌شود.
