سقوطی که دیوار صوت را شکست

قرار است تا لحظاتی دیگر رکورد سقوط آزاد شکسته شود. یعنی جدی جدی می‏خواهد این مسیر 39 کیلومتری را بپرد؟! خیلی ترسناک به نظر می‏رسد. داریم به لحظه‌ی پرش نزدیک می‏شویم. دارد می‏پرد! باورتان نمی‏شود اما دیوار صوت را شکست... ببخشید ادامه‌ی برنامه را روی زمین برایتان گزارش خواهیم کرد!

23 مهر 1391، فلیکس بومگارتنر موفق شد از 39 کیلومتری زمین سقوط کند و به سلامت به زمین برسد. برای این کار سال‏ها وقت و هزینه صرف شد و در نهایت رکوردهای جدیدی به دست آمد. فناوری استفاده شده برای این مأموریت از لباس و بالن و چتر نجات گرفته تا محاسبه‌ی سرعت و فشار وارد شده به بدن، اتفاق‏های مهمی بودند که برای رسیدن به آن‏ها تلاش شبانه‏روزی متخصصان نیاز بود. بیش از 50 سال بود که چنین رکوردی شکسته نشده بود. برای همین، موفقیت‏آمیز بودن این مأموریت ارزش زیادی داشت.

صعود با بالن

اولین قدم، کندن از زمین و سفر به نقطه‏ی سقوط بود. خودِ این کار پروژه‏ی بزرگی بود. می‏بایست کپسول حاوی فلیکس بومگارتنر به ارتفاع 36 هزار متری برسد که البته این به 39 هزار متر تغییر پیدا کرد. بالن غول‏پیکر و بسیار نازکی وظیفه‏ی حمل کپسول را عهده داشت. این بالن از پوسته‏ی بسیار نازکی (پلی اتیلن) تشکیل شده بود که گفته می‏شود از پلاسیتک‏های نازک آشپزخانه هم نازک‎تر بوده است. چیزی حدود دوصدم میلی‏متر، و مساحتش آن‏قدر زیاد بود که اگر مثل یک پارچه پهن می‏شد،40 هکتار از زمین را می‏پوشاند. این بالن 10 برابر از بالن «جو کیتینگر» که در سال 1960 پرید، بزرگ‏تر بود و از گاز هلیوم پر شده بود.

ممکن است بگویید چرا هلیوم؟ هیدروژن که سبک‏تر است؟ هیدورژن با وجود سبک‏تر بودنش چون خیلی اشتعال‏زاست، گزینه‏ی مناسبی برای این مأموریت نبود. بالن بعد از پر شدن به اندازه‏ی یک ساختمان 50 طبقه ارتفاع داشت و آن را یک جرثقیل حمل می‏کرد. این بالن‏ها یک بار مصرف هستند و آزمایش قبل از مأموریت با بالن کوچک‏تری انجام شد. به دلیل ارتفاع زیادی که بالن باید می‏گرفت، به رادار مخصوص مجهز شده بود تا از برخورد آن با هواپیماهای دیگر جلوگیری شود.

با خطرهای زیاد، عبور از جو زمین

پایین‏ترین جو زمین تروپوسفر نامیده می‏شود. بعد از این لایه به مرور فشار هوا کاهش پیدا می‏کند و اکسیژن کم می‏شود. از 20 تا 50 کیلومتری زمین استراتوسفر نامیده می‏شود و بعد از آن مزوسفر. ارتفاعی که فلیکس بومگارتنر تجربه کرد در لایه‏ی استراتوسفر بود. جایی که فشار زیاد به بدن انسان وارد می‏شود و باید با لباس مخصوص در آن رفت. از این نظر که فضانوردان ایستگاه فضایی از فلیکس حدود 360 کیلومتر دورتر بودند، شاید ارتفاع مورد نظر او به نظر عجیب و دست نیافتنی برسد، اما او می‏بایست در این فاصله از کپسول خود خارج شود و بدون معلق شدن در فضا یا چرخیدن به دور خود، مستقیم به سمت زمین شیرجه بزند. جوش آمدن خون به دلیل رقیق بودن هوا، سرمای زیاد هوا، چرخش‏های ناگهانی هنگام نزدیک شدن به زمین، مواجه شدن با بادهای پیش‏بینی نشده، از جمله خطرهای احتمالی سفر او بود که البته همگی پیش‏بینی و کنترل شده بودند. به همه‏ی این‏ها خطر ناشناخته بودن شکستن دیوار صوت و صدمات احتمالی را هم اضافه کنید. 

کلاه و لباس ویژه

زمان خروج از کپسول رسیده است. فلیکس باید اول فشار لباسش را تنظیم کند و بعد از در کپسول بیرون بپرد. او به اندازه‏ی 10 دقیقه بیش‌تر در لباسش اکسیژن ندارد. این لباس تعیین‏کننده‏ی سلامتی و زندگی مسافر خواهد بود. محافظت از او در برابر سرمای دما و فشار هوا یکی از مهم‏ترین وظایف لباسش است. این لباس در دمای منهای 67 تا مثبت 37 از او محافظت خواهد کرد.ضمن این که با توجه به برعکس بودن فلیکس خون در گردن و سرش جریان بیش‌تری خواهد داشت و احتمال دارد با خطر بیهوشی و سکته و لخته شدن خون و انواع نارسایی‏ها روبه‌رو شود. لباس او ضد آتش است و از او در برابر سرما نیز محافظت می‏کند. کلاه سه‌ونیم کیلوگرمی او نیز طوری طراحی شده که از فشار وحشتناکی که به مغز و چشمان فلیکس وارد می‏شود، محافظت ‏کند. در مجموع این لباس نوع پیشرفته‏ای از لباس‏های خلبانی به شمار می‏رود.

نیروی گرانش فلیکس را با سرعت هر چه بیش‌تر به سمت خود می‏کشد. بعد از یک دقیقه سرعت او به 1342 کیلومتر در ساعت می‎رسد. با نزدیک شدن به زمین به دلیل وجود نیروی گریز از مرکز برای لحظاتی کنترلش را از دست می‏دهد، اما از این خطر مهلک جان سالم به در می‏برد. در کم‌تر از 10 دقیقه (9 دقیقه و 3 ثانیه) چتر نجات را باز می‌کند و با موفقیت به زمین می‏رسد.