مشکلات ترویج علم در ایران

یکی از کانون‌های مهم که می‌تواند نقش تأثیرگذار در پیشبرد علمی کشور داشته باشد، انجمن‌های علمی است. به‌گفته کارشناسان، انجمن‌های علمی می‌توانند به‌مثابه یک دید‌بان عمل کرده و پس از رصد تحولات علمی در جهان و کشور به سیاستگذاران و برنامه‌ریزان برای پیشبرد و ترویج علم در کشور کمک کنند. با دکتر اکرم قدیمی، رئیس انجمن ترویج علم ایران درباره مفهوم ترویج علم و مشکلات فرارو در این عرصه، گفت‌وگو کرده‌ایم.

• تعریفی قابل فهم و آسان از مفهوم ترویج علم ارائه دهید؟

ساده‌ترین تعریف از مفهوم ترویج علم آن است که بگوییم ترویج علم یعنی ارتباط بین جامعه و علم. یعنی، عمومی‌سازی‌ علم. اینکه بتوانیم بینش و تفکر علمی را بین افراد جامعه اشاعه و ترویج دهیم.

• در بحث ترویج علم در ایران چه مشکلاتی وجود دارد؟

بدون شک مشکلات زیادی برای فراهم کردن مسیر ترویج علم در ایران وجود دارد. اگر به برنامه اول تا پنجم توسعه هم نگاه کنید یک‌ بند که به‌طور مستقل به بحث ترویج علم بپردازد نمی‌بینید به سخن دیگر، این مهم در اسناد کلان کشور هم به‌خوبی دیده نشده است البته در نقشه جامع کشور تا حدودی به این موضوع اشاره شده اما نه آن طوری که بایسته است. بنابراین به‌نظر می‌رسد که باید به این مهم توجه جدی‌تری شود و بودجه و ردیف خاص به آن اختصاص یابد چراکه توجه به ترویج علم در کشور می‌تواند تا حد زیادی به سرعت توسعه علمی در کشور کمک کند.

• به چه شیوه و با چه ابزاری می‌خواهید به ترویج علم بپردازید؟

هدف از ترویج علم آن است که بتوانیم علم را در یک قالب ساده طراحی و بیان کنیم. برای این مهم ابزارها و شیوه‌های متفاوت وجود دارد. به بیان دیگر، هر علمی شیوه خاص خود دارد، شیو‌ه‌ای که در علوم طبیعی وجود دارد با شیوه‌هایی که در علوم انسانی به‌کار گرفته می‌شود متفاوت است. به‌عنوان نمونه افرادی که در رشته‌های مختلف علوم تحصیل و یا تدریس می‌کنند یا حتی تمایل دارند به اینکه از تازه‌های علم در جهان با فناوری‌های جدید آشنا شوند از طریق ترویج علم این مسیر برای آنها امکان‌پذیرتر خواهد بود.

• به‌نظر می‌رسد انجام کارهای مطالعاتی و پژوهشی باید محور کارها و اقدامات اولیه در این مسیر باشد. در این‌باره چه کرده‌اید؟

بدون‌شک پرداختن به هر موضوع جدیدی نیاز به تحقیق و پژوهش دارد در این حوزه نیز مرکز تحقیقات سیاستگذاری کشور، در حوزه‌های نظری به این موضوع پرداخته است و پروژه‌هایی را در زمینه ترویج علم اجرا و یا در دست اجرا دارد.

• انجمن ترویج علم ایران، به‌منظور اشاعه بینش و تفکر علمی بین افراد جامعه چه فعالیت‌هایی انجام داده است؟

این انجمن که تحت پوشش کمیسیون انجمن‌های علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است از سال79 تاکنون در زمینه ترویج علم در بخش‌های علمی، آموزشی و پژوهشی فعالیت می‌کند. اشاعه تفکر علمی، نهادینه‌کردن فعالیت‌های ترویج‌دهنده علم، بستر‌سازی برای مشکلات نهادهای مروج علم در کشور، اطلاع‌رسانی و شناساندن اهمیت و روش‌های ترویج علم، جلب مشارکت و هماهنگی بیشتر میان نهادهای مروج علم و آموزش مروجان علم از اهداف انجمن ترویج علم ایران است.