خودروهای بلاتکلیف

این در حالی است که با پایان سال و با توجه به روند کند  اجرا، اهداف پیش‌بینی شده در این طرح محقق نشد و در خوشبینانه‌‌ترین حالت به گفته مسئولان اجرای طرح در سال گذشته تنها 150 هزار خودرو فرسوده از رده خارج شده است.

همچنین بسیاری از خودروهای جایگزین دوگانه‌سوز نیز بدون مخزن سوخت گاز به متقاضیان تحویل شده چرا که خودرو‌سازان قادر به تأمین مخزن نبوده‌اند و مقرر است این خودرو‌ها در سال جاری به مخزن سوخت مجهز شوند.

این در حالی است که وزارت صنایع، تأمین مخزن گازسوز را مانند سایر قطعات خودرو و بر عهده خودرو‌سازان می‌داند.

از سوی دیگر بر اساس تکالیف مندرج در قانون بودجه 86 نیز  با وجود عدم تحقق اهداف سال گذشته، مقرر شده تا پایان سال جاری ۵۰۰ هزار دستگاه خودرو فرسوده از رده خارج و با خودروهای نو گازسوز یا دوگانه سوز جایگزین شوند.

برای بررسی عوامل مؤثر در کندی روند اجرای طرح جایگزینی خودروهای فرسوده و امکان تحقق اهداف پیش‌بینی‌شده، دیدگاههای برخی دست‌اندر‌کاران و مجریان طرح را می‌خوانید.

علاوه بر مشکلات موجود در زمینه تأمین مخزن سوخت مورد نیاز برای تولید خودروهای گاز سوز یا دوگانه سوز، به نظر می‌رسد تعدد دستگاه‌های مجری طرح و گستردگی اهداف پیش‌بینی شده برای جایگزینی خودروهای فرسوده موجب شده تا از یک سو خودرو‌سازان و بانک‌های عامل اهتمام کافی در اجرای این طرح نداشته باشند و از سوی دیگر اهداف پیش‌بینی شده در تبصره 13 قانون بودجه سال گذشته و هدف جایگزینی500 هزار خودرو فرسوده در سال جاری بلند‌پروازانه و غیر واقعی قلمداد شود.

این در حالی است که از ابتدای تیر ماه سال‌جاری باید تمامی خودروها به صورت گاز‌سوز تولید شوند و اعلام شده از شماره گذاری خودروهای غیر‌گاز سوز ممانعت می‌شود. اما به دلیل روند کند اجرای طرح از رده خارج کردن و جایگزینی خودروهای فرسوده، بسیاری از متقاضیان خودروهای  جایگزین ناراضی بوده و هنوز موفق به دریافت خودرو نشده‌اند.

همچنین به نظر می‌رسد بوروکراسی حاکم بر اجرای این طرح زمینه برخی تخلفات را فراهم کرده گرچه مدیر اجرای این طرح معتقد است با تدابیر اندیشیده شده حتی پس از تخصیص اعتبارات بانکی نیز متقاضیان فاقد صلاحیت قادر به دریافت خارج از نوبت خودرو جایگزین نخواهند بود.

با این وجود علاوه بر تکالیفی که از سال گذشته برای خودروسازان در اجرای این طرح باقی مانده پیش‌بینی از رده خارج کردن و جایگزینی 500 هزار خودرو دیگر در سال جاری از نکاتی است که امکان تحقق  اهداف مذکور را با تردید مواجه می‌سازد.

عملکرد نه چندان مطلوب خودرو‌سازان

مجری طرح نوسازی خودرو‌های فرسوده پیرامون روند اجرای این طرح و عملکرد خودروسازان می‌گوید: گرچه روند اجرای طرح نوسازی خودرو‌های فرسوده مطلوب نبوده است اما معتقدم با توجه به توانمندی‌های موجود، اجرای این طرح در حد قابل قبولی است.

باید توجه کرد که از ابتدای ورود خودرو به کشورمان تا ابتدای سال گذشته تنها 50 هزار خودرو فرسوده اسقاط شده بود اما در  این سال 150 هزار خودرو فرسوده از رده خارج شده که نشان از عملکرد مثبت اجرای طرح دارد.

همچنین در حالی که طی سال 84 تنها 36 هزار خودرو فرسوده از رده خارج شد، این رقم در سال 85 بیش از 300 درصد افزایش یافت و یکصد هزار خودروی فرسوده نیز از سهمیه سال 85 ، تا پایان تیر ماه سال جاری از رده خارج و خودروهای جایگزین تحویل مالکان می‌شود.

بر این اساس 110 هزار خودرو جایگزین، تحویل مالکان خودروهای فرسوده شده و 17 هزار تاکسی نیز نوسازی شده است.ژ

مجری طرح جایگزینی خودروهای فرسوده در خصوص خودروهای مشمول طرح جایگزینی در سال 86، می‌گوید: تاکسی‌های با سن 15 سال و بیشتر، یعنی مدل سال 71 شمسی به قبل، وانت‌بارهای با عمر 20 سال و بیشتر یعنی مدل 66 شمسی و پایین‌تر، سواریهای بیش از 4 سیلندر یا دو دیفرانسیل با عمر 25 سال و بالاتر یعنی مدل 61 شمسی به قبل و سواریهای 4 سیلندر و کمتر با سن 30 سال و بالاتر یعنی مدل سال 56 به قبل در سال‌جاری مشمول طرح جایگزینی خودروهای فرسوده هستند.

فاطمی، می‌افزاید: متأسفانه در اواخر سال گذشته تعدادی از نمایندگیهای فروش، افرادی را که در اولویت نبوده و یا ثبت‌نام نکرده‌اند به بانک معرفی کردند که گرچه عده‌ای از آنها نیز کارهای بانکی خود را انجام دادند اما در مرحله اسقاط گرفتار شدند.

بر این اساس خودروی مالکانی که نامشان در اولویت طرح جایگزینی خودروهای فرسوده نباشد، به هیچ عنوان اسقاط نشده و این افراد حتی در صورت دریافت گواهی بانک نمی‌توانند خودروی خود را اسقاط و از تسهیلات طرح جایگزینی خودروهای فرسوده استفاده کنند.

وی در زمینه میزان تحقق و اجرایی شدن اهداف و تکالیف مندرج در قانون بودجه سال گذشته و مطلوب نبودن روند اجرای این طرح می‌گوید: در سال گذشته بر اساس برنامه، اسقاط 250 هزار خودروی فرسوده پیش‌بینی شده و دولت نیز 164 میلیارد تومان اعتبار مورد نیاز اجرای این طرح را تخصیص داد، همچنین برای اجرای این طرح با 5 بانک عامل قرارداد منعقد شد.

بر این اساس مقرر شد تا بانک ملت برای پرداخت تسهیلات 125 هزار خودرو، بانک‌های تجارت و سپه هرکدام 25 هزار و بانک‌های صادرات و ملی هرکدام برای 35 هزار خودرو تسهیلات پرداخت کنند.

همچنین برای 5 هزار متقاضی که درخواست در یافت وام نداشته و تنها می‌خواستند یارانه این طرح را دریافت کنند نیز پیش بینی لازم صورت گرفته بود اما امسال خرید نقدی بر اساس قانون بودجه منتفی شده است.

مجری طرح نوسازی خودرو‌های فرسوده ، می‌افزاید: از سوی دیگر در سال گذشته 67 مرکز اسقاط خودرو فعال شد اما به دلیل آنکه مقرر شده بود تا خودروهای جایگزین، خودروهایی گاز سوز یا دوگانه سوز باشند و خودرو‌سازان برای تأمین مخزن سوخت خودرو‌های گاز سوز  با مشکل مواجه بودند، اجرای این طرح با تأخیر آغاز شد.

گرچه وظیفه وزارت کشور هماهنگی و نظارت بر اجرای این پروژه بوده و خودرو‌سازان باید نسبت به تأمین مخزن و تحویل به موقع خودروهای جایگزین اقدام می‌کردند اما عملاً همه تکالیف خودرو‌سازان اجرا نشد.

وی در زمینه علل تأخیر خودرو‌سازان برای تحویل خودرو به متقاضیانی که کلیه مراحل دریافت خودرو جایگزین را پشت سر گذاشته و خودرو جایگزین دریافت نکرده‌اند می‌گوید: برخی از متقاضیان خودروهای جایگزینی را می‌خواستند که در اختیار خودرو‌سازان نبود یا نمایندگان فروش شرکت‌های خودروسازی نسبت به چارچوب و ضوابط اجرای طرح به خوبی توجیه نشده‌ ‌بودند که این عوامل موجب گردید تا روند اجرای این طرح مطلوب نباشد گرچه با توجه به مشکلات موجود و گستردگی طرح باید این روند را خوب ارزیابی کرد.

از رده خارج کردن۹۰ هزار خودرو فرسوده 

از سوی دیگر مدیرعامل ایران‌خودرو با اشاره به روند اجرای این طرح در این شرکت طی سال85 می‌گوید: ایران‌خودرو سال گذشته ۹۰  هزار خودرو فرسوده را از رده خارج و با خودروی جدید گازسوز و دوگانه سوز جایگزین کرده‌است.

منوچهر منطقی می‌افزاید: براساس طرح جایگزینی خودروهای فرسوده، ایران‌خودرو در سال ۸۵ مکلف بوده  ۱۳۷ هزار دستگاه خودروی دوگانه‌‌‌ سوز، تولید و جایگزین خودروهای فرسوده کند که موفق به جایگزینی ۹۰  هزار خودرو شده و باقیمانده تعهدات خود را امسال انجام خواهد داد.

وی در زمینه تکالیف ایران‌خودرو برای جایگزینی خودروهای فرسوده در سال‌جاری با بیان اینکه ایران‌خودرو تمام توان خود را جهت همگامی با سیاست‌های دولت و مشارکت هرچه بیشتر در طرح دو‌گانه‌ سوز کردن خودروها به‌کار گرفته، می‌افزاید: بر اساس تکالیف، دولت ایران‌خودرو را مکلف کرده است در سال جاری ۲۵۰ هزار خودرو فرسوده را از رده خارج و با خودروی جدید جایگزین کند. معتقدم طرح جایگزینی خودروهای فرسوده بازار وسیعی را برای شرکتهای خودروساز ایجاد کرده، و اجرای این طرح می‌تواند ۵۰  درصد ظرفیت تولید شرکتهای خودروسازی کشور را در پنج سال آینده جذب کند. کار بر روی خودرو‌های گازسوز حیاتی است اما ما در سال گذشته از این فرصت خوب استفاده نکردیم، باید توجه کنیم که از تیرماه امسال تمام خودرو‌ها باید به صورت گازسوز تولید شوند.

مدیرعامل ایران خودرو در زمینه چگونگی تأمین مخزن سوخت خودرو‌های گاز‌سوز، می‌گوید: برای مخزن سوخت دو موضوع تأمین به اندازه مورد نیاز برای تحقق برنامه سال جاری و تولید را مد نظر قرار داده و برنامه‌ریزی وسیعی صورت گرفته است. بر این اساس معتقدم در سال‌جاری قادر خواهیم بود 80 درصد محصولات‌مان را گازسوز تولید کنیم. اکنون با 4 تأمین کننده کپسول سوخت در دنیا مذاکره کرده‌ایم و با 2 شرکت دیگر همکاری تکنولوژیکی داریم که فکر می‌کنم تا اواخر سال 86 یا اوایل سال87 تولید مخزن گاز‌سوز در کشور به بهره‌برداری برسد. 

مشکل همیشگی تأمین مخزن سوخت

همچنین مدیرعامل سایپا نیز در زمینه عملکرد سال گذشته و روند کند اجرای طرح جایگزینی خودروهای فرسوده در این شرکت، می‌گوید: با توجه به این‌که کار جایگزینی خودروهای فرسوده با خودروهای دوگانه‌سوز عملاً از نیمه دوم سال گذشته آغاز شد، در این سال به دلیل مشکل تأمین مخزن سوخت تنها قادر به تولید 60 هزار خودرو دوگانه‌سوز و جایگزینی 50 هزار خودرو فرسوده بوده‌ایم. به همین دلیل 40 هزار خودرو جایگزین سایپا بدون مخزن سوخت به متقاضیان تحویل شده که در سال‌جاری به مخزن مجهز می‌شود.

احمد قلعه بانی با بیان این‌که در سال جاری برای جایگزینی 250 هزار خودرو فرسوده برنامه‌ریزی کرده‌ایم، در زمینه امکان تحقق این هدف با توجه به نبود تولید داخل مخزن سوخت و تجربه ناموفق سال گذشته برای تأمین مخزن از سایر کشورها، می‌افزاید: برای تأمین 350 هزار مخزن سوخت از خارج کشور توسط 5 شرکت سایپا در سال‌جاری گشایش اعتبار انجام شده که معتقدم حداقل 250 تا 300 هزار مخزن سوخت تأمین خواهد شد. همچنین پروژه مشترک تولید مخزن سوخت با ایران‌خودرو و سازمان گسترش و یک پروژه توسط سایپا در حال اجرا است که تا دو سال آینده 400 هزار مخزن سوخت تولید خواهد شد.

وی می‌افزاید: معتقدم امکان تحقق همه اهداف طرح جایگزینی خودرو‌های فرسوده با خودروهای نو دوگانه سوز وجود دارد بر این اساس در سال جاری در مجموع 290هزار خودرو دوگانه سوز توسط سایپا تولید خواهد شد.

همچنین سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت تقاضای گازسوز شدن 100 هزار خودرو را نموده که در صورت تأمین مخزن و کیت گاز سوز نسبت به انجام این کار نیز اقدام خواهد شد.