روش‌های مراقبتی بعد از سکته مغزی

متخصصان می‌گویند که اگر افرادی که سکته کرده و جان سالم به در برده‌اند با روش‌ها و تکنیک‌های مراقبت از خود آشنا بوده و رعایت موارد حفظ سلامتی خود را بکنند این شانس را دارند که تا سالیان متمادی به زندگی عادی خود ادامه دهند. دکتر ابراهیم عباسی متخصص فیزیوتراپی می‌گوید:

اگر شما سکته مغزی کرده‌اید وجان سالم به در برده‌اید باید خدا را شکر کنید که هنوز زنده هستید و باید شاکر باشید که در شرایط فعلی دچار سکته مغزی شده‌اید نه 50 سال قبل یعنی هنگامی که هیچ‌گونه درمان و فیزیوتراپی مؤثری برای این آسیب وجود نداشت. باید نسبت به آینده امیدوار و بسیار خوش‌بین باشید زیرا تحقیقات نشان داده پس از شش‌ماه توانبخشی روی افراد، 47 درصد بیماران هیچ‌گونه معلولیت فیزیکی نداشته، 26 درصد دچار معلولیت خفیف، 18 درصد دارای معلولیت متوسط و 9درصد معلولیت قابل توجه داشته‌اند.

اما به راستی سکته مغزی چیست؟ دکتر ابراهیم عباسی می‌گوید: سکته توقف جریان خون در بخشی از مغز است. مغز عضوی بسیار حساس و آسیب‌پذیر بوده و مرکز کنترل بدن (مرکز صدور دستورات و فرامین) مرکز تفکر و اندیشه و مرکز تنظیم فیزیکی است. هیچ‌یک از اعضای بدن پس از قطع جریان خون قادر به ادامه حیات به‌مدت طولانی نیستند زیرا خون، اکسیژن و سایر مواد غذایی را در اختیار اعضای مختلف بدن قرار می‌دهد و هنگامی که عمل مغز دچار اختلال می‌شود تأثیر آن بلادرنگ بر نحوه رفتار و عمل انسان ظاهر می‌شود.

وی درباره انواع سکته مغزی نیز می‌گوید: دو نوع سکته وجود دارد؛ سکته ناشی از کم خونی که مشهور به سکته ایسکمیک است و حدود 83 درصد سکته‌ها را شامل می‌شود که علت این نوع سکته ناشی از کم خونی و رسوب ذرات چربی در عروق مغزی است که باعث انسداد کامل شده و یا به‌صورت لخته سرگردان درآمده و سبب انسداد رگ‌های کوچک‌تر مغز می‌شود.

وی درباره نوع دوم سکته‌ها نیز می‌گوید: نوع دوم سکته مغزی ناشی از خونریزی است که این نوع سکته در اثر خونریزی به‌وجود می‌آید و خونریزی ممکن است در هر نقطه از بدن رخ دهد. اما خونریزی در مغز و نواحی اطراف آن مسئله مرگ و زندگی را در پی دارد. این نوع سکته زمانی به‌وجود می‌آید که سرخرگ مغزی دچار پارگی شده باشد و در اثر آن خون وارد فضای مغز یا فضای بین سطح خارجی مغز و استخوان جمجمه شده باشد اما اختلال عصبی ناشی از سکته مغزی نیز یکی از پیامدهای آشنای بعد از هر سکته است. به گفته دکتر عباسی، مغز دارای دو نیمکره است که به‌صورت متقاطع (ضربدری) اعمال بدن را کنترل می‌کند.

فلج نیمه راست بدن که اصطلاحا به آن همی پلژی راست می‌گویند زمانی است که نیمه چپ مغز آسیب دیده است. افرادی که نیمه چپ مغزشان آسیب دیده از نظر زبانی و تکلم دچار اختلال می‌شوند و همچنین رفتار آنها نیز تغییر می‌یابد. این بیماران بسیار محتاط - نگران هستند و هنگام انجام وظایف و اعمال جدید دچار بی‌نظمی و عدم سازماندهی می‌شوند. افرادی که نیمه راست مغزشان آسیب دیده و دچار همی پلژی چپ هستند دچار اختلالات در تجسم فضایی، تعیین مسافت و اندازه، موقعیت، سرعت حرکت، شکل و ارتباط بخش‌های اجسام می‌شوند. این افراد احساس نادرستی از توانایی‌های خود دارند زیرا از آنچه قادر به انجام آن هستند صحبت می‌کنند؛ به‌علاوه ممکن است این بیماران دچار بی‌دقتی و بی‌احتیاطی شوند.

اما مراحل بهبود سکته مغزی چگونه است؟ این متخصص فیویوتراپی می‌گوید: بسیاری از بیمارن ظرف چند ساعت تا چند ماه پس از بروز سکته مغزی بهبود نسبی و یا تقریبا کاملی را به‌دست می‌آورند. برخی از اختلالات نورولوژیک بیماران مزبور فلج، فقدان حس و گیجی ذهن است. برای رفع این اختلالات از تکنیک‌های فیزیوتراپی و توانبخشی بیماران استفاده می‌شود.

هدف از فیزیوتراپی در مراکز توانبخشی، دادن برنامه‌های مدون و طراحی‌شده جهت تسریع روند بهبودی بیمار است که طی شش ماه نخست پس از بروز سکته مغزی بدن حداکثر پاسخ را به درمان‌های فیزیوتراپی بدهد. پس دراین مدت باید تلاش پیگیر و متمرکز جهت بازگشت اعمال مختل شده سیستم عصبی انجام گیرد تا معلولیت و ناتوانی فرد سکته‌کننده برطرف شود. البته باید توجه داشت که بازگشت اعمال بدن پس از گذشت شش ماه کاملا متوقف نمی‌شود بلکه طی روند تدریجی تا مدت دو سال ادامه می‌یابد. مثلا ممکن است فرد سکته‌ای به‌دلیل اختلال غیرقابل برگشت سیستم عصبی حین راه‌رفتن دچار لنگیدن هم باشد اما می‌توان با افزایش مسافت پیاده‌روی از میزان معلولیت کاست.