وی تحصیلات مقدماتی را تا کلاس یازدهم در مدرسه پهلوی کاشان گذراند اما سال بعد به تهران نقل مکان کرد و در دارالفنون کلاس دوازدهم را به پایان رساند.
سپس دو سال در دانشگاه تهران به تحصیل حقوق پرداخت و بعد به توصیه پدرش برای ادامه تحصیل راهی سوئیس شد و مدرک لیسانس جامعه شناسی را از دانشگاه ژنو دریافت کرد.
شاه غیر از خودش کسی را قبول نداشت 
احسان نراقی پس از مراجعت به ایران و بعد از دو سال اقامت در تهران، موفق به اخذ بورس تحصیلی در مقطع دکترا از دانشگاه سوربن فرانسه شد.
وی در دوره دانشجویی، به برخی جریانات سیاسی پیوست و در جریان ملی شدن صنعت نفت روابط خود را با آیت‌الله کاشانی گسترش داد.
نراقی سال ۱۳۳۱ به ایران بازگشت و چندی بعد در در دانشگاه تهران مشغول به کار شد و همزمان با کمک دکتر علی‌اکبر سیاسی موفق شد موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی را بنیانگذاری کند و مدت ۱۲ سال مدیریت آن را بر عهده داشت.
برخی از مسئولیت‌های احسان نراقی پیش از انقلاب اسلامی:
- مدیریت موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی
- تصدی «اداره جوانان» سازمان آموزش علمی و فرهنگی ملل متحد یونسکو
- ریاست موسسه تحقیقات و برنامه‌ریزی علمی و آموزشی کشور
وی دوبار نشان لژیون دونور را از روسای جمهور فرانسه شارل دوگل و فرانسوا میتران دریافت کرده است.
او در دوره ریاست فدریکو مایور در یونسکو جزو مشاوران ارشد و تاثیرگذار او به شمار می‌رفت و توانست از نفوذش برای معرفی فرهنگ و هنر و برخی از هنرمندان نامی ایران استفاده کند که از جمله آ‌نها دادن جایزه پیکاسو به محمدرضا شجریان بود.
احسان نراقی نویسنده، پژوهشگر در حوزه فلسفه و جامعه‌شناسی و تنها ایرانی که معاون یونسکو بوده در سال 1391 پس از طی یک دوره بیماری در سن 86 سالگی درگذشت.
برخی از آثار احسان نراقی:
- از کاخ شاه تا زندان اوین(خاطرات احسان نراقی)
- پایان یک رویا: در نقد مارکسیسم
- علوم اجتماعی و سیر تکوینی آن
- آئین جوانمردی
- مسائل و چشم اندازهای فرهنگ (مجموعه مقالات)
- مارکس و سایه‌هایش
- اقبال ناممکن
- آن حکایت‌ها: گفتگوی هرموز کی با احسان نراقی
- آزادی: مجموعه مقالات و مصاحبه‌ها
- آنچه خود داشت
- جامعه، جوانان، دانشگاه
- غربت غرب
- آزادی، حق و عدالت
- طمع خام
- اقبال ناممکن
- در خشت خام(گفت وگو ابراهیم نبوی با احسان نراقی)
- آن حکایت‌ها
- در پی آن حکایت‌ها
- نظری به تحقیقات اجتماعی در ایران
