استقلال خواهی و تصمیم گیری در آنها ظهور می‌یابد و خواهان خود پیروی و خود مختاری می شوند . تلاش می‌کنند از مرحله وابستگی خارج گردیده و وارد مرحله مسئولیت پذیری و استقلال شوند. در واقع این دوره سنی منطبق بر تحول حیات آدمی است که در بعد فردی و اجتماعی تغییرات زیادی در انسان رخ می‌دهد. تحول هوش عینی به انتزاعی، اخلاق دیگر پیروی به اخلاق خود پیروی، وابستگی به استقلال، استعدادهای عام به استعدادهای خاص، تغییراتی است که در فرد بوجود می¬آید. علاوه بر اینها ، از نظر اجتماعی، جامعه برای رفع نیازهایش و بهره گیری ازمشورت و صلاحیت های منابع انسانی پویا ، پرتوان و تازه نفس ، از جوانان انتظار مسئولیت پذیری و بالا بردن توان و دانش خود را دارد. در اعتقادات دینی ما نیز جوان این دوره مشاور پدر و مادر است.
بنابراین، آموزش وپرورش وظیفه دارد مهارت های زندگی سالم را به جوان 15 تا 18 ساله بیاموزد ، او را با رشته های تحصیلی و انواع مشاغل آشنا نماید، شرایطی فراهم کند تا کارهای عملی و آزمایشگاهی را تجربه کند، از اعتماد به نفس کافی برخوردار نمای، حد اقل یک مهارت فنی و حرفه ای به او بیاموزد ، اورا هم آماده ورود به دنیای کار ، هم آماده ادامه تحصیل نماید و بالاخره مقدمات اولیه لازم برای تشکیل خانواده را به او بیاموزد؛ اما به استناد نتایج گزارش های پژوهشی درباره آسیب های کنکور ، حتی اگر آموزش وپرورش ، مدیران ، کارشناسان، معلمان و مربیان، همه مساعی خود را به کار ببرند ، قادر نیستند این هدف ها را محقق سازند ، زیرا شیوه کنونی سنجش و پذیرش دانشجو (آزمون چهارگزینه ای یاکنکور) بـه عنوان معیاراصلی برای گذراز آموزش متوسطه بـه آموزش عالی مانع تحقق این هدفها و قابلیت‌ها شده است. درنتیجه برای کسب مهارت های تست زنی وتست زدن وتست زدن وتست زدن وگسستن بندهای دیو کنکور فرصتی برای کسب هیچ مهارتی نیست.
با تصویب قانون حذف کنکور سازمان‌ها و مراکزی که با کنکور سفره پر رونقی داشتند ابتدا بسیار ناراحت شدند ، ولی وقتی مشاهده کردند دولت (به ویژه سازمان سنجش) خود با آنها همراه است (و جزو ناراحت شدگان است) و با قید غیر قابل اجرا بودن و بهانه های واهی دیگر قصد اجرای آن را ندارد، خوشحال شدند.
با اینکه براساس مفاد این قانون، قراربود از طریق افزایش سالانه سهم سوابق تحصیلی داوطلبانِ ورود به آموزش عالی و کاهش تدریجی سهم کنکوردر هرسال ، نهایتا درسال1390 آزمون های چند گزینه ای (کنکور) حذف شود و سوابق تحصیلی (نمرات کسب شده دانش آموزان درامتحانات نهایی کشوری در طول دوره متوسطه وپیش دانشگاهی) جایگزین آن گردد ولی چنین نشد و با اینکه آموزش وپرورش با قبول همه مسئولیت ها در اجرای امتحانات سالم ، آمادگی دارد حتی نمرات تراز و تفکیک شده حاصل از امتحانات نهایی دانش آموزان با تعداد نمرات امتحانی در پایه ها ودروس بیشتر (20-10درس را ) به عنوان تنها معیار سنجش داوطلبان دراختیار سازمان سنجش قرار دهد تا آن سازمان با اعمال ضرائب مورد نظر دانشگاه ها تنها به پذیرش داوطلبان بپردازد؛ ولی آن سازمان با همراهی وزارت علوم و حمایت دولت ، 5 سال است که مانع اجرای این قانون شده است.
تردید نباید کرد که قانون حذف کنکور" یکی از مهم ترین تصمیمات بنیادی و جزو پیشرفته ترین قوانین و از مصوبات افتخارآمیز مجلس هشتم بوده است ؛ که با رضایت و استقبال مردم مواجه شده است. این دیدگاه موافقان حذف کنکور است. این گروه معتقدند که نمایندگان آن دوره به استناد گزارش های پژوهشی متعدد در زمینه آسیب های روانی ، اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی و به ویژه آسیب های آموزشی که کنکور به جوانان و نظام آموزشی کشور وارد کرده است و با توجه به تأکیدهای مکرر متخصصان و کارشناسان و همچنین نارضایتی مردم از کنکور ، براین باور بوده وهستند که این قانون اگرخوب اجراشود آموزش وپرورش وجوانان کشوررا از آسیب های آن وناکارآمدی نجات خواهد داد.
موافقان قانون حذف کنکور به گزارش پژوهش انجام شده در زمینه سنجش و پذیرش دانشجو که توسط مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در سال 1384 منتشر شده و درسایت آن مرکز به شماره 7624 قابل دسترس است استناد می‌کنند نه به شایعات و جو سازی های بی اساس تراست‌های تجارت کنکور.
این تحقیق ، آسیب شناسی کنکوردر کشورمان را از ابعاد اجتماعی، فرهنگی، روانی، آموزشی، اقتصادی وفنی-روشی مورد بررسی همه جانبه وتجزیه وتحلیل علمی قرارداده است و چگونگی سنجش و پذیرش دانشجو درایران و60 کشوردر 5 قاره جهان را مقایسه کرده است. اطلاعات 58 کشور مورد بررسی نشان می‌دهد:
پذیرش در دانشگاه‌های 41 کشور از 58 کشور ( 71 درصد آنها ) یا بدون ضابطه و تنها با گواهی دیپلم انجام می‌شود مثل: کشورهای هلند، روسیه، پرتقال، کره شمالی، اسلوونی، نیجریه و سنگال و یا تنها براساس سوابق تحصیلی داوطلبان به آموزش عالی راه می‌یابند مثل اکثر قریب به اتفاق کشورهای پیشرفته جهان شامل: آمریکا، انگلستان، آلمان، فرانسه، کانادا، استرالیا، ایتالیا، اتریش، بلژیک، دانمارک، سوئد، سویس، نروژ، آرژانتین، اسپانیا، چک و اسلواکی، نیوزلند، و نیز اروگوئه و رومانی و یا کشورهای مسلمان و عربی مثل : سوریه، عربستان، مصر، یمن، کویت، بحرین، امارات، قطر، عمان، مالزی، اندونزی، پاکستان و حتی برخی کشورهای آفریقایی مثل: زامبیا، فریتان و زیمباوه، در حالی که کشورهایی که مثل ما کنکور سرنوشت داوطلبان را رقم می‌زند شامل: آذربایجان، برزیل ، بنگلادش ، غنا ، موزامبیک ، مالت ، چین و عراق هستند ( حدود 15درصد کشورها ) .
البته برخی از دانشگاه‌های آمریکا ، آلمان و فرانسه و در برخی رشته ها ، علاوه برسوابق تحصیلی ، نتیجه شرکت در آزمون را نیز مطالبه می کنند . مثلا دانشگاه هایی نظیر هاروارد ، ام آی تی و برکلی نتیجه آزمون پیشرفت تحصیلی ( SAT ) را می خواهند ولی این آزمون برخلاف کنکور در کشور ما (که سالی یکبار و در3 ساعت فشارهای روانی زیادی بر داوطلبان وارد می‌کند) ، همه ماهه ( 12 بار درسال ) و با حضور متقاضیان اندک وبدون هرگونه استرس برگزار می‌شود و در صورتی که داوطلب خود از نتیجه اولین آزمون راضی نباشد می‌تواند 11 بار دیگر در همان سال آن آزمون را تکرار کند . ولی اکثر دانشگاه های این کشور و سه کشور یادشده تنها سابقه تحصیلی را ملاک ورود به آموزش عالی قرار داده‌اند. حتی بسیاری از جوانان هموطن ما با گواهی دیپلم و معدل 15و بالاتر بدون شرکت در آزمونی از بهترین دانشگاه های آمریکا و اروپا پذیرش گرفته اند و بادرجه دکتری به کشور باز گشته و در حال حاضر در دانشگاه ها و مراکز علمی کشورمان خدمت می کنند.
اما دانشگاه‌های کشورهای پیشرفته و حتی برخی کشورهای توسعه یافته برخلاف دانشگاه‌های ما، ورود داوطلب را به آسانی می‌پذیرند و برخلاف مراکز آموزش عالی ما، آنها را آسان فارغ التحصیل نمی‌کنند. علاوه براین محتوای علمی که در کشورهای پیشرفته ارائه می‌شود براساس آخرین پیشرفت‌های علمی صورت می‌گیرد، بر خلاف موارد زیادی در کشور ما که دانشجو با کتاب ها و جزوات استادانی مواجه می شود که مطالب آن از قرن گذشته پا را فراتر نگذاشته است و با اینکه کتاب 30 بار تجدید چاپ شده ولی تغییر قابل توجهی نکرده است .
سئوال این است که آیا مدیران و کارشناسان وزارت آموزش وپرورش و وزارت علوم ما ، از مدیران و کارشناسان وزارت آموزش وپرورش و وزارت علوم کشورهای عربی و مسلمان و یا کشورهای آفریقایی هم ضعیف تر و ناتوان تراند که آنها توانسته اند بعضا با داشتن متقاضیان بسیار ، تنها سابقه تحصیلی را معیار غربال در پذیرش داوطلبان برای ورود به آموزش عالی انتخاب کنند ولی مسئولان ما نمی توانند ؟!
البته باید یادآور شویم افرادی هم هستند که با حذف کنکور منافعی از دست نمی‌دهند و دلسوزانه و حتی با دلایل علمی با حذف کنکور موافق نیستند.
بیشترین نگرانی مخالفان حذف کنکور مربوط به «دخالت انسان در تصحیح اوراق امتحانات نهایی باتوجه به حساسیت مضاعف تأثیر در تعیین آینده تحصیلی و شغلی داوطلبان » است. این افراد به تفاوت های سلیقه ای و نگرشی مصححانی اشاره می کنند که در بیش از 700 منطقه کشور حضور دارند و کنترل و نظارت بر اجرای فرآیند امتحانات هماهنگ کشوری را در گستره ای به بزرگی همه شهرها و روستاها دشوار و بعضا نشدنی توصیف می‌کنند.
هرچند همه این دغدغه ها برای فرایند انتخاب و اجرای آزمون های چهار گزینه ای (کنکور) نیز صادق است و در هر مرحله شائبه دخالت انسان وجود دارد ولی آموزش وپرورش با بیش از 80 سال ( 40 سال بیش از سابقه کنکور) تجربه در برگزاری امتحانات هماهنگ کشوری ، اکنون درحال اجرای شیوه های جدیدی است که بر اساس آن ، دخالت انسان را در تصحیح اوراق امتحانی در اقصی نقاط کشور به حد اقل مطلوب می رساند .
تشکیل بانک سئوالات نُرم شده با در نظر گرفتن همه سطوح دشواری ، استفاده از سامانه پیشرفته ساهت برای مکانیزه کردن فرایند برگزاری امتحانات هماهنک ، انتقال محرمانه اوراق امتحانی به مناطق دیگر ، انتخاب طراحان سئوال و مصححان و تجدید نظر کنندگان امین و مورد وثوق ، پیش بینی تشویقات مناسب برای خادمان امتحانات و مجازات های سنگین برای خاطیان احتمالی . ارائه بارم سئوالات به صورت کُد ( نه نمره ) که نقش مصححان را در اعمال سلیقه به حد اقل ممکن می رساند ، استفاده از روش های آماری برای تقویت امکان تفکیک نمرات .
استفاده ازامکانات فناوری اطلاعات برای کنترل آن لاین نحوه تصحیح سئوالات در مناطق گونا گون ، استفاده از تجربه های چند ساله در برگزاری آزمون های استاندارد و بین المللی تیمز(TIMSS ) و پرلز( PIRLS ) علاوه بر بازرسان مقیم وسیار متعدد در مناطق گوناگون کشور ، بخشی از تمهیدات و روش های نوین برای برگزاری امتحانات سالم با توجه به حساسیت مضاعف است که همه این تمهیدات بستگی به میزان دقت و وسواس در صحت برگزاری این رویداد مهم اجرایی دست اندر کاران دارد .
واما چه شد که سازمان سنجش پس از 5 سال که مرتبا از محال و غیر ممکن بودن حذف کنکور سخن می راند و طرح می نوشت ، امسال باب رحمتش را همراه درب مراکز دانشگاهی پولی ، گشود و داوطلبانی که قبلا برای شرکت درکنکور و دستیابی به همان صندلی های گران قیمت رنج بسیار می بردند، خوشحال کرد زیرا با آرامش و اطمینان می توانند هیولا را دور بزنند و از درب باغ سبز دانشگاه عبور کنند .
از آنجا که سال گذشته بسیاری از واجدین شرایط ، عطایش را به لقائش بخشیدند و از درگیر شدن با هیولا پرهیز کردند و شرکت در کنکور را تحریم کردند ، بسیاری از صندلی های دانشگاه های آزاد و غیر انتفاعی و پیام نور خالی ماند و سبب شد خداوند بخشی از جوانان ما را از بند هیولای کنکور آزاد کند . واگر او بخواهد ، رسیدن بقیه جوانان به زندگی تحصیلی رایگان بدون دغدغه و بدون هیولا نزدیک است. بنابراین فکر تغییر « قانون ارزشمند حذف کنکور » در جهت احیای کنکور یا آزمون های سراسری مشابه با توجه به آنکه هنوز این قانون اجرا نشده است ( وحتی بررسی در زمینه امکان سنجی آن انجام نشده است ) ، اقدامی غیر قابل توجیه و اشتباه محض است.
کارشناس مسایل تعلیم وتربیت
